VOV4.K’ho - Bal mờ kòp sốt xuất huyết (SXH) gam gơtìp kal ke mờ ngòt rơngơ̆t, tơngai pa do, tàm càr Gia Lai kung neh gơlik geh ờ uă kòp gơrềng tus gùng tă nhơm tŭ trồ tiah tam gơl kàl. Kwơ màng pa do, Kwang đơng lam Viện vệ sinh Zịc tễ Tây Nguyên kung neh lơh broă mờ hìu sơnơm tiah Tây Nguyên nàng sơndră mờ kòp rang dồ.

Tơngai pa do, khoa Nội, hìu sơnơm ƀòn dờng Pleiku sùm ơm tàm bơta hăt jơh jơnờng piam kòp. Tàm hơ̆, cau kòp SXH pal mŭt piam kòp git nđờ jơ̆t nă pah poh.

Cau gơtìp kòp sốt xuất huyết gam sơm kòp tàm hìu sơnơm ƀòn dờng Pleiku

Cau kòp Trương Thị Thuý Trang, 33 sơnam, kis tàm sơnah ƀòn Yên Thế, ƀòn dờng Pleiku mŭt piam kòp neh 5 ngai pà git: “Añ gơlơh jê reh jê ram jơh gùt să, jề bồ, duh să uă ngan. Ƀák sĩ xét nghiệm mhàm den đơs là gơtìp kòp SXH. Bơta pràn kơl dang să jan añ tŭ do neh pràn đao”.

Kờp bơh bồ nam tus tŭ do, càr Gia Lai geh di pơgăp 6 rơbô nă cau gơtìp kòp SXH tàm jơh ală xã, sơnah ƀòn, thị trấn; neh geh 1 nă cau gơtìp chơ̆t. Mìng tàm nhai 9 lài do, geh di pơgăp 2 rơbô 500 nă cau gơtìp kòp SXH. Ală kơnhoàl, thị xã, ƀòn dờng geh cau gơtìp kòp pa uă là kơnhoàl Đăk Pơ, ƀòn dờng Pleiku, kơnhoàl Krông Pa... Ƀák sĩ Rơ Mah Yah, lơh broă tàm khoa Nội, hìu sơnơm ƀòn dờng Pleiku pà git: “Tŭ do tàm khoa, bơta pràn cau lơh broă ờ uă den geh ai cau bơh ală khoa ndai tus, mờ tơnguh cau điều dưỡng, ƀák sĩ bơh ală xã, sơnah ƀòn, sền gàr ngai kung bè mang. Cau kòp geh tơngŏ gơtìp den geh bơsong di tŭ mờ geh phan rơcang lài nàng sơm kòp cau kòp in niam”.

Ƀák sĩ tàm hìu sơnơm kơnòm dềt càr Gia Lai gam kham kòn dềt gơtìp kòp as sồt rơnồng dờ

Jăt ồng Đinh Hà Nam, Phó Kwang atbồ Sở Y tế càr Gia Lai đơs, càr neh yal lài cau gơtìp kòp SXH geh gơguh uă tàm nhai 9 mờ nhai 10 tài do là tŭ trồ tiah mìu, tơngai bơrlŭ bal, ƀuơn ngan nàng sơmăc deh tăp mờ gơs dờng. Sở Y tế càr Gia Lai neh đơng lam ală mpồl lơh broă tơrgùm lơh jăt rơndăp broă gròi sền kòp gơtờp mờ broă sơm kòp bơh tàm ală tiah tơn. Bŭ lah bè hơ̆, kòp SXH sền gròi geh cồng nha di lah làng bol git sùm lơh kloh niam tiah kis, kơrian broă deh kòn bơh sơmăc jòng jơng, do là phan lơh gơtờp kòp: “Đah lơh sơnơm rơcang gàr lài tơnguh broă sền gròi tiah kòp nàng di tŭ lơh jăt broă kơrian ală tiah gơtờp kòp. Ală hìu sơnơm neh ai geh broă rơndăp lơh, ai jơnờng piam kòp, khà sơnơm sơm kòp cau kòp in, tàm hơ̆ uă ngan là ală dà kao phân tử nàng sơm ală cau gơtìp kòp jroă tài bơh kòp SXH. Bơta kwơ màng ngan kung gam là mpồl bơtiàn sền gròi tus mờ broă sơbì ală phan ngui lơh kờn dà tàm gùt dar hìu, tiah lơh broă, tài do là broă rơcang sơndră mờ kòp SXH niam ngan”.

Tŭ do, tàm Tây Nguyên gam tàm tơngai tam gơl kàl, mìu mờ prang tàm bơrlŭ bal, den tàng ală kòp gơrềng bal tus mờ gùng tă nhơm kung gơtìp pràn tàm càr Gia Lai. Tàm rơlao 1 nhai pa do, Hìu sơnơm kơnòm dềt càr Gia Lai neh dờp sơm kòp ai rơlao 800 nă cau gơtìp kòp gơrềng bal tus mờ gùng tă nhơm, geh mờr 1 bơnah 3 khà cau gơtìp kòp bơh bồ nam tus tŭ do. Tàm Khoa Nội tổng hợp, hìu sơnơm Y họk kổ truyền gơwèt hìu sơnơm kơnòm dềt càr Gia Lai geh 163 nơm jơnờng piam kòp.

Ồng Bùi Khánh Toàn Phó Kwang atbồ Viện vệ sinh Zịc tễ Tây Nguyên lơh broă mờ hìu sơnơm tiah Tây Nguyên

Mơya, tŭ do Khoa neh mờ gam dờp sơm kòp tàm hìu sơnơm ai rơlao 200 nă kơnòm dềt, den tàng pal ai tai jơnờng piam kòp. Tàm khà do geh mờr 80% khà kơnòm dềt gơtìp mờ ală bơta kòp bè gùng tă nhơm bè: kòp nggù, kòp as sồt muh rơnồng dờ, kòp as sồt rơnồng dờ, kòp as sồt klờm soh... jơh ală kơnòm dềt gơtìp kòp ndrờm hờ đơm 5 sơnam. Lŏ Nguyễn Thị Thanh Thủy, kis tàm ƀòn Hưng Hà, xã Phú Cần, kơnhoàl Krông Pa cèng kòn dềt mŭt piam kòp tàm hìu sơnơm pà git: “Tài kòn gơtìp gơlik dà muh mờ bơsiă, hùc sơnơm ờ bời den tàng neh cèng tus kham den hơ̆ sồng git kòn gơtìp as sồt rơnồng dờ mờ tŭ do ƀák sĩ sồr pal mŭt piam kòp mờ neh mŭt bơh ngai do”.

Ƀák sĩ Từ Thị Mai Linh, Phó Kwang atbồ hìu sơnơm kơnòm dềt càr Gia Lai pà git: “Kàl do trồ tiah tơngai duh, mìu ni sơna, ƀuơn ngan gơtìp ală bơta virus, vi khuẩn lơh kòp gơtờp. Bè đah hìu sơnơm den neh rơcang rơndăp cau lơh broă, jơnờng piam kòp nàng ală kơnòm dềt in bĭc mờ sơm kòp di pal mờ geh cồng nha. Mờ rơcang sơnơm, phan lơh broă gơrềng bal mờ broă sơm kòp tàm gùng tă nhơm”.

Bal mờ ală kòp gơtờp bè ờs, tàm Tây Nguyên kung pal sền gròi tus mờ kòp pa gơtìp, hơ̆ là kòp rang dồ. Pa do, ồng Bùi Khánh Toàn, Phó Kwang atbồ Viện vệ sinh Zịc tễ Tây Nguyên neh geh dơ̆ lơh broă mờ hìu sơnơm tiah Tây Nguyên bè broă sơndră mờ kòp gơtờp do. Ồng Bùi Khánh Toàn sồr: “Tơnguh broă sền gròi, tơnguh broă lam sồr mờ cau lơh sơnơm geh jơnau nàng rơcang lài mờ kòp do neh geh tàm lơgar Việt Nam nàng geh jơnau kơlôi sơnơng mờ sền wơl, rơwah gờñ bè đah kòp nàng pleh mờ gơtìp gơlời. bè đah yal tơngit pal kah cau he dê là làng bol, mpồl bơtiàn he dê là ală jơi bơtiàn kòn cau, den tàng broă kờñ yal tơngit lam sồr kung gơtìp kal ke rơlao den tàng pal lơh niam ndrờm bal, tam gơl broă lam sồr. Bè broă bơto bơtê den bơyai lơh bơto ai ală kơnhoàl, thị xã bal mờ ală hìu sơnơm tàm xã bè broă sền nàng git gŏ gờñ, nàng tơnguh nùs nhơm rơcang lài gơwèt mờ kòp gơtờp do”.

VOV Tây Nguyên/Ndong Brawl mblàng