VOV4.K’ho - Sơm kòp, tơnguh wơl bơta pràn ai cau kòp tơnơ̆ mờ tŭ gơtìp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh kuơ màng, pơgồp bal tàm broă dong kờl tơnguh wơl, ờ gơtìp sơbì gời, gờñ tus wơl mờ rài kis bè ờs. Sơlơ̆u wơl, di lah sơbì “Tơngai niam ngan”, ờ sơm kòp gờñ den gơlời wơl cau kòp in uă bơta ờ niam ngan. Ƀác sĩ CKI Lương Công Toàn, Kuang atbồ Khoa Tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan, hìu sơnơm Y họk kổ truyền càr Dăk Lăk yal bè broă do bơh dơ̆ lùp tơnơ̆ do:

Ơ bác sĩ, bác sĩ gơtùi pà git bè bơta kuơ màng bơh broă sơm tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan gờñ ai cau kòp gơtìp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh in?

Ƀác sĩ Lương Công Toàn: “He git là, cau kòp gơtìp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh là ală cau gơtìp sồt gùng mhàm tơngoh. Tàm tơngai sơnrờp, cau kòp geh sơm kòp mờ sơnơm tây nàng tơnguh ală bơta kis bơh cau kòp dê. Cau kòp gơtìp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh geh bal lơng dùl đah să, lơng tê mờ lơng jơng dùl đah den bơta hơ̆ mờng lời wơl gơtìp aniai uă ngan. Cau kòp di gơlan ờ gơtùi lòt rê, ha là lòt rê mơya ờ sô ha là cau kòp ờ gơtùi đơs, bơta ngăc ngar cau kòp gơmù, ờ niam tơngoh. Jơh ală bơta ờ niam gơlời wơl tơnơ̆ mờ kòl bơcah gùng mhàm den gơtìp jroă ngan di lah cau kòp mìng sơm kòp nội khoa, kấp kứu den he mìng bơsong geh bơta kis sơnrờp ngan, tơnơ̆ mờ hơ̆ di lah cau kòp ờ tàp sùm, tàp tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan ha là sơm kòp ală bơta gơtìp gam tai den cau kòp gơtìp ờ gơtùi lòt rê tus jơh rài kis. Den tàng, cau kòp tơnơ̆ mờ tŭ sơm kòp nội khoa niam den pal sơm kòp tơnguh bơta pràn kơl dang să jan pơgồp bal mờ sơnơm yau”.

Bè hơ̆, ơ ƀác sĩ, tŭ lơi tơnơ̆ mờ gơtìp kòl bơcah gùng mhàm hơ̆ sồng tàp tơnguh bơta pràn kơl dang să jan geh cồng nha ngan?

Bác sĩ Lương Công Toàn: “Khoa học neh ai gŏ là, cau kòp gơtìp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh den tàp tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan sơlơ gờñ sơlơ niam. Di gơlan tàm tơngai gam kấp kứu, anih ICU cau kòp kung gam gơtùi tàp, mìng geh ờ uă bơta geh ai rơcang sơndră tŭ sơnrờp, gam tơnơ̆ mờ hơ̆ den di lah rign niam, ƀác sĩ nội khoa ai den kung gơtùi tàp. Cau kòp tào ală bơta gam lơh jăt tơngai. Tơngai sơnrờp ngan tŭ gơtìp kòl bơcah gùng mhàm he gơtùo tàp ơwañ ală kồ jơng kồ tê, ceh cau kòp in. Di lah ring niam rơlao tai den he pơn jăt tai tàp tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan jăt mờ bơta geh bơh di mơ tus uă, bơh ờ uă tus uă mờ ờ gơtùi pal kơ̆p tus tŭ lơi he bời kòp kờl bơcah gùng mhàm tơngoh hơ̆ sồng tàp. Kuơ màng ngan là he pal geh sùm broă tàp tàm 6 nhai sơnrờp. cau kòp gơtìp kòp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh gơlời wơl uă bơta ờ niam, di lah tàm 6 nhai sơnờp ờ lơh ngan sơm kòp den tơnơ̆ mờ 6 nhai neh gơlời wơl bơta ờ niam jơh rài tơn, den tus tàm tŭ hơ̆, he sơm kòp ờ geh cồng nha tai, di lah geh kung mìng geh sùm bơta pràn lòt rê, ơwañ să, gam tai ală bơta ndai gơtìp kal ke ngan den tàng pal tàp tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan sơlơ gờñ sơlơ niam”.

Ơ ƀác sĩ, tơngai do, cồng nha tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan ai cau kòp tơnơ̆ mờ tŭ gơtìp kòp kờl bơcah gùng mhàm tơngoh tàm hìu sơnơm Y họk kổ truyền bè lơi?

Bác sĩ Lương Công Toàn: “Hìu sơnơm Y họk kổ truyền là hìu sơnơm càr mìng sơm kòp cau kòp gơtìp kòp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh in, den tàng khà cau kòp bơh tàm ală hìu sơnơm jun tus gal ngan. Pah ngai Khoa tơnguh wơl bơta pràn kơl dang să jan, Hìu sơnơm Y họk kổ truyền càr tàp ală bơta gơtìp tơnơ̆ mờ kòl bơcah gùng mhàm tơngoh ai di pơgăp bơh 100 tus 150 nă cau kòp. Jăt mờ khà gơtìp aniai, tiah gơtìp mờ cồng nha sơm kòp krơi is. Mơya, jăt jơnau đơs bơh hìu sơnơm dê, jơh ală cau kòp gơtìp kòl bơcah gùng mhàm tơngoh tơnơ̆ mờ tŭ sơm kòp tàm hìu sơnơm Y họk kổ truyền càr geh di pơgăp bơh 70 tus 80% cau kòp gơtùi lòt rê wơl. Gam tai bơh 20 tus 30% den pal sơm kòp jŏ jòng, gam uă ngan là tơnguh wơl bơta pràn mờ di gơlan gơtùi lòt rê wơl”.

Dan ưn ngài ală jơnau mờ ƀác sĩ neh yal!

Cau mblàng Ndong Brawl