Cau kờñ đơs pơnđik mờ ồi kòn cau
Chủ nhật, 06:00, 13/08/2023 Cau mblàng: K’Duẩn/ VOV Tây Nguyên Cau mblàng: K’Duẩn/ VOV Tây Nguyên
VOV4.K'Ho - Tàm rài kis, cau Jarai tàm kơnhoàl Chư Pưh, càr Gia Lai kung gam prap gàr ală bơta niam chài bơh yau. Tàm hơ̆, broă đơs pơnđik mờ soh phan kòn cau ờs mờng là jơnau kờñ mùl màl bơh rài kis dê. Tàm tŭ tơngai jòi git bè rài kis làng bol kòn cau dê, cau cih ƀău anih jơnau đơs Việt Nam neh tìp mat mò Rmah H’Nét (kòn cau Jarai) ơm tàm ƀòn Kênh Săn, xã Ia Le, kơnhoàl Chư Pưh, càr Gia Lai yal bè jơnau să tờm he dê.

Kung bè git nđờ nă cau lơh broă sa tàm xã Ia Le, kơnhoàl Chư Pưh, càr Gia Lai, mò Rmah H’Nét gùt nam đềt mềr mờ suơn mìr. Deh mờ dờng tàm hìu bơnhă geh 8 nă kòn, mơya mìng is mò den geh dùl huềng nùs kờñ đơs pơnđik. Mờ bơtuah ngan, oh ùr Rmah H’Nét tŭ hơ̆ geh mò ròng huềng nùs mờ ală gùng đơs pơnđik rơlĕ rơlùn: “Añ geh mò bơto đơs pơnđik bơh tŭ gam dềt, tŭ do mò neh sang rài, neh rê mờ mò pàng. Mò neh bơto añ in uă ngan jơnau pơnđik, mơya añ mìng kah dùl êt jơnau pơnđik lơm. Tài neh jŏ ir, digơlan là tŭ añ rơp pa 14 sơnam, bơsram đơs pơnđik mờ tus tŭ geh bau den añ ờ gam đơs pơnđik tai. Kung neh jŏ ngan bloh, 35 halà 40 sơnam ờ đơs pơnđik, geh tŭ rlau 45 sơnam tơn, ờ kah tai. Tŭ do geh tus ndo, geh lòt jat oh mi, geh đơs pơnđik wơl mờ geh bơsram wơl đơs pơnđik. Añ ưn ngài ngan oh mi”.

Geh bau, deh kòn, mờ git nđờ bơta kơlôi rơcang tàm rài kis, ală jơnau đơs pơnđik kung lời wơl dùl gah. Mò Rmah H’Nét yal, neh git nđờ dơ̆ tàm ƀòn geh pơrlòng, geh dơ̆ bơyai lơh, mơya mò kung ờ bài tus bal, tài ờ hềt ai geh wơl bơta gơ kờñ. Mơya geh dùl ngai, klo yal Anih jơnau đơs Việt Nam tus nàng tơrgùm jơnau pơnđik, mò neh cih mat dan đơs. Jơh nùs ngan, pơn dềt să ngan bè jơnau pơnđik, mò Rmah H’Nét geh rê wơl mờ ală nam nhai bơh sơnam kơnòm să dê bềng bơta jơh nùs mờ ală sap đơs rơlĕ rơlùn ngan: “Tus ndo geh kup sap đơs pơnđik, kung ờ git là gơtùi halà ờ”. Kơp kờñ oh mi tam pà bal mờ añ, añ rơp pơnđol jơh pràn nàng đơs, ưn ngài ngan oh mi. Tài đơs pơnđik den kah wơl gơp bơyô lài do tŭ gam kơnòm mờ kah cau kờñ gơboh den đơs nàng gơ in chờ hờp. Kah wơl jơnau tàm kờñ niam bơnĕ lài do mờ ờ gơtùi gơs ùr bơklau, tŭ do đơs nàng kah wơl ală jơnau kir sơnrai neh lòt gan dùl tŭ tơngai, bè hơ̆ gời gơ dê”.

Hơ̆ sồng bè hơ̆ jơnau pơnđik “Ơ ayong anet hing đơi” geh đơs niam ngan. Jơnau pơnđik geh gơtha là “Kah ngan bi lơi”, kờñ đơs bè jơnau kah kơlôi gơ wèt mờ cau gơboh lài do. Jat mò Rmah H’Nét yal, tàm kờñ mơya ờ gơtùi gơs ùr bơklau, hơ̆ kung là dùl jơnau kir sơnrai niam, den tàng kah bè dùl bơta tàm kờñ niam bơnĕ. Gơ wèt mờ mò, bơta tàm kờñ ùr klau kung bè bơta kờñ gơboh đơs pơnđik sơn đờm bơh huềng nùs hàng niam, mờ plai nùs kơp kờñ bềng lìu ngan: “Añ kờñ đơs pơnđik bơh tŭ gam dềt, ngan là đơs pơnđik Jarai añ kờñ ngan, bè hơ̆ den tàng mò añ dê neh git bơta kờñ gơboh añ dê. Añ neh geh tŭ đơs mờ mò: Mò lơi, mò bơto kòn tĕ ih, kòn iat mò đơs niam ngan, kòn kờñ ngan mờ kờñ ngan sap đơs mò dê! Den tàng, mò neh bơto wơl añ in uă ngan jơnau pơnđik. Mùl màl là 6 jơnau pơnđik mờ añ kờñ, mơya tài neh jŏ ir den tàng huĭ jơh, mìng gam kah 2 jơnau pơnđik, ờ gam git uă tai. Tŭ do, oh mi neh tus ndo den dilah ờ đơs gơ lơh pơlai soh ngan, den tàng đơs gơ in chờ hờp”.

Ờ mìng đơs pơnđik niam, mò Rmah H’Nét gam sền gròi ngan mờ pơn iờ să ngan bè phan oh kòn cau bơh yau cau Jarai dê. Rài kis tam gơl pa, geh uă ngan bơta biài mờ àu mpha mai lờs ờ kas priă, mơya mò kung gam tàñ is he in ală blah ồi kòn cau bơh yau. Ờ mìng bè hơ̆ lơm, mò Rmah H’Nét gam yal bè broă mòn gơs ală blah ồi kòn cau bơh yô yau cau Jarai dê, pal pơn iờ să ngan: “Phan soh bơh yau, ngan là he pal soh, sền gàr niam chài bơh yau mò pàng dê lời wơl. Bol hi pơn iờ să ngan tŭ soh phan kòn cau bơh yau, geh tŭ là tus bal dơ̆ lơh chờ, ñô bau, lap bau bol hi ndrờm soh lơm. Lài do, bol hi soh phan tàñ is, ruồi brài is. Pơn yơu bơh broă tam tờm đềs, pik đềs, plồ gar, bơr còt đềs, tơnơ̆ hơ̆ ruồi brài. Tŭ neh gơs dang che brài den trum dà màu mờ tơnơ̆ hơ̆ tơmut tàm bơrnơ̆ mờ tàñ is ồi kòn cau. Tàñ is gơs ală blah ồi tơ̆, blah biài mai àu, lơh ntròñ nàng ngui, ờ tac bro”.

Đơs pơnđik mờ soh phan kòn cau là jơnau kờñ is tàm rài kis bơh cau Jarai dê. Gơ wèt mờ mò Rmah H’Nét ơm tàm ƀòn Kênh Săn, xã Ia Le, kơnhoàl Chư Pưh, càr Gia Lai, đơs pơnđik mờ soh phan kòn cau neh ròng huềng nùs bơh tŭ gam dềt. Tŭ dờng, geh bau, deh kòn, bal mờ git nđờ bơta kơ lôi rơcang rài kis in, mơya gùng đơs pơnđik mờ blah ồi kòn cau là phan sa nùs nhơm ờ gơtùi ờ geh.

Cau mblàng: K’Duẩn/ VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC