Đĭng Tŭt geh mòn bơh ding kơr la, là dùl bơta đờng goòng ƀuơn ngan mơya bềng lìu bơta niam. Cau mòn gơ pal rơ wah kơrla dipal, geh bơta chài mòn nàng sap ntas in mpong ntas, rơlĕ rơlùn. Dùl bòr đĭng tŭt geh 6 halà 5 ding, geh bơta jòng, lơyah krơi is mờ dờng dềt krơi is sơl. Bơta chài rơndap do gơ mờr ndờm bè kơm buat đĭng năm. Kuơmàng là tơl ding tàm bòr đĭng tŭt gơ ndrờm mờ tơl sap ntas bơh bòr cing knah dê, là dùl bơta cing kuơmàng, king crŭ ngan tàm rài kis cau Rơđê dê. Cau chài ồng Y Dŭ Êban, mat mờng hòi là bèp Đam dê ơm tàm ƀòn Sut mđưng, sàh Quảng Phú, càr Dăk Lăk yal, đĭng tŭt là dùl bơnah tàm rài kis niam chài cau Rơđê dê bơh nđờ rài do: “Rài yau, đờng goòng đĭng tŭt neh geh ngui tàm rài kis niam chài cau Rơđê dê. Do là dùl bơta đờng goòng geh mòn bơh nrang kơr la, cau koh dùl gơl tờm kơr la mờ gàr wơl kồ gơ dê. Đĭng tŭt mờng geh ngui tàm ală dơ̆ bơyai lơh bè ies ƀồc halà ală ngai lơh chờ bè lơh yàng sa rơpu, kơnrồ. Sap ntas bơh đĭng tŭt dê mpong ntas tàm hìu tŭ geh ies ƀồc halà tàm suơn mìr. Kuơmàng tàm mìr, đĭng tŭt kung geh uh tàm ală tŭ jơ ơm rlô, dong lơh prài bơta glar bòl tơnơ̆ tŭ jơ lơh broă”.
Bơta kuơmàng là lài do, đĭng tŭt mìng lời ai cau ùr in uh. Tŭ ală cau ùr kòn cau Rơđê ơm rlô tàm mìr, khi kung gơtùi uh dồ êt, bè kờñ pơyua càl in jơnau tàm nùs he dê. Geh tŭ chờ hờp, geh tŭ moat jrùm, jơh ală geh tơmut tàm sap uh đĭng tŭt mut tàm càl brê.
Tàm dơ̆ ies ƀồc ờs mờng, rùp să ndu gơn rơh, lơh ngoh rơngac nùs tồr cau dê tŭ cau ùr Rơđê nggui gùt dar gơbang ƀồc cau neh sang rài, tê ià ding đĭng tŭt ntàu song, bồ ding dê tup yòm tềng mbùng hơ đơm. Sap ntas đĭng tŭt tŭ hơ̆ rơnlĕ rơlùn bè jơnau tơngac. Sap ntas hơ̆ lơbơn niam bè ală hiòng dà croh dềt hòr ngan bơta moat jrùm, tơngac cau neh sang rài, mờ kung pơn dờm pơnđaing cau ơm wơl. Sap uh đĭng tŭt là bơta bơrlŭ bal đah cau kis mờ huềng cau neh sang rài dê.
Cau chài ồng Y Dăk Niê, mat mờng hòi là ồng H’Nhăm dê ơm tàm ƀòn Sut Mđưng, sàh Quảng Phú, càr Dăk Lăk pà git, sap đĭng tŭt lơbơn niam ngan: “Bơta đờng goòng do mùl mìng lời is cau ùr in. Ờ mìng uh tàm ies ƀồc, đĭng tŭt gam geh uh tàm dơ̆ lơh yàng rò cơ gĕ Kpan, dùl bơhiàn ndu gơn rơh ngan cau Rơđê dê. Rài yau, cau klau ờ geh uh bơta đờng goòng do. Bulah tàm ală tŭ chờ hờp halà moat jrùm, tàm khat tiah lơi, mìng cau ùr hơ̆ sồng geh gơnoar uh đĭng tŭt. Bulah bè hơ̆, tŭ do bơta kơlôi sơnơng do neh rơhời tam gơl mờ cau klau kung gơtùi uh bơta đờng goòng do sơl”.
Sap ntas bơh đĭng tŭt dê là jơnau tàm nùs bơh cau mè, cau bi ùr lơbơn niam, git ơl ơl, bềng lìu nùs nhơm niam dê. Tŭ do, jơnau kơlôi sơnơng neh rơhời tam gơl rlau, cau klau kung gơtùi uh đĭng tŭt. Mơya gơ wèt mờ cau Rơđê, rùp să cau ùr mờ ding kơr la tàm tê, uh ală sap ntas bè mhual, bè nhŭ kung gam là rùp să niam ngan rlau jơh là bơta tàm tơrbŏ bal đah sap ntas đơs crih mờ gah huềng. Cau chài ồng Y Djưng Êban, mat mờng hòi là ồng Hanh dê ơm tàm ƀòn Sut Mđưng, sàh Quảng Phú, càr Dăk Lăk pà git: “Añ kờñ ngan iat sap uh đĭng tŭt tài sap ntas gơ dê niam ngan, gơ hòi gơ jà ngan. Cau lơi uh jak den sơlơ lơh sap ntas gơ dê niam rlau tai. Rài yau, cau Rơđê uh đĭng tŭt mờ broă mìng ơn rềp mbùng tềng ding mờ uh, ai tŭ do, jơh ală cau uh sùm mum tơn ding kơr la den tàng uh ƀuơn rlau. Ală cau lơi kờñ, pơn yơu ală tiah lòt nhơl wă nac tàm lơgar mờ lơgar bơdìh ndrờm gơtùi sồr bol hi mòn bơta đờng goòng do khi in”.
Tàm li la sap ntas bơh ù tiah kơh bơnơm dờng ơning ơnàng Tây Nguyên dê, sap uh đĭng tŭt ờ mpong dờng bè sap cing, ờ gơ tơn jŏ bè đĭng buôt halà nggồr nggàc bè đĭng năm, mờ ngềt ngơt gơ mut tàm nùs cau dê, bè jơnau kơlôi sơnơng cau ùr Rơđê dê. Đĭng tŭt ờ mìng là dùl bơta đờng goòng mờ gam là dùl jơnau đơs, sap ntas tàm tơrbŏ sùm bơh bơhiàn ờs mờng dê tàm rài kis pa tŭ do.
Viết bình luận