Krơi is ngan dơ̆ lơh yàng cing bơh cau K’Ho tàm càr Lâm Đồng dê
Chủ nhật, 06:00, 28/07/2024 Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên) Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)
VOV4.K'Ho - Gơ wèt mờ ală jơi bơtiàn dồ êt nă cau tàm Tây Nguyên, cing mồng là bơta đờng goòng ndu gơn rơh ngan, geh brah yàng ơm tàm hơ̆. Cing mồng sùm gơ jat bal mờ ală dơ̆ lơh yàng, lơh chờ ƀòn lơgar dê. Gơ wèt mờ cau K’Ho tàm càr Lâm Đồng gam geh dùl bơhiàn lơh yàng krơi is nàng ưn ngài yàng cing, hơ̆ là Dơ̆ lơh yàng cing.

Ơ làng bol tàm bòn! Tơnơ̆ dùl nam glar bòl mờ suơn mìr, tŭ do kòi neh prap bềng drong, bềng đam, tơrnờm neh tus ngai pờ. Bol he tơrgùm rê ndo nàng ưn ngài ală yàng neh ai pà ƀòn in dùl nam mìu niam càl niam, ai suơn mìr in gơs niam, kòi lik sơn yùr să gar, lơh mpồl sur gal bè ngòñ jù, lơh mpồl rơpu gal bè koat tàm dà croh. Ơ làng bol tàm ƀòn ! Bol he rê tĕ ndo nàng lơh do”.

Tŭ jơ niam neh tus, ồng K’Thế, kra ƀòn ƀòn Srê Nhắc, thị trấn Đinh Văn, kơnhoàl Lâm Hà, càr Lâm Đồng uh kơl wờk jòng mờ hòi jà tơl nă cau rê tus bal ngai lơh yàng. Hơ wơl jơnau hòi jà, làng bol tơrgùm gùt dar tờm chi gơnơng tàm tiah tờm tiah lơh yàng dê. Tŭ tơl nă cau neh tus, ồng K’Thế sơn đờm rac yàng: “Ơ yàng cing ndu! Gam ơm tàm ală cing dờng, cing dềt, cing me, cing kòn. Ƀòn lơgar geh phan sa, phan prap, git iat, git lơh jat jơnau di. Dan ưn ngài yàng mờ jà yàng rê tus bal mờ ƀòn lơgar. Ngai do ƀòn lơh chờ, rơp geh phan pơ dơng lơh yàng, geh tơrnờm bơkah. Dan yàng ai tơrmù bòr cing mờ dròng gơ in mpong ntas làm gùt brê bơnơm, hờn chờ tàm nùs cau, chờ hờp chờ hờn ngai lơh chờ”.

Jơh jơnau rac yàng, kra ƀòn pơ dơng phan lơh yàng mờ dùl nơm iar dam; bal mờ ală phan pơ dơng ndai geh ka rì, phe, boh, mbar, plai chi. Dơ̆ lơh yàng geh gơtha nàng dan tơrmù bòr cing nàng dròng mờ hòi dan tơl nă cau rê tus bal dơ̆ lơh yàng ndrờm geh ring lơngai, pràn kơldang, bơtuah bơtuài. Pơn jat hơ̆ là dơ̆ bơyai lơh tơrmù dơ̆ dùl nơm cing mờ jàu ai 6 nă klau pơnu in dròng jơnau cing “Gungme Gungma”, geh gơtha là “Gờm chờ wă nac”. Tơnơ̆ tơn jơh bơhiàn tơrmù cing, sap dròng cing mpong ntas chờ hờp là tŭ sơn đờm lơh chờ. Ồng K’Thế pà git: “Jơi bơtiàn lơi mờ kra ƀòn halà tàm ƀòn hơ̆ geh bòr cing den huềng yàng cing dê ơm tàm ƀòn hơ̆. Dơ̆ lơh yàng tơrmù cing là nàng kờñ dan yàng rê tus bal mờ chờ hờp bal mờ làng bol tàm ƀòn tàm ală dơ̆ bè sơn đờm tùc tam kòi mìr halà lơh hìu, lap klau tam bau ùr kòn in… Jơh ală jơnau cing den ndrờm dan yàng ai gơnoar den bol hi hơ̆ sồng geh dròng cing”.

Dùl tàm ală jơnau niam ngan rlau jơh tàm Dơ̆ lơh yàng cing là tàm pơrlòng dròng cing (Cing Yo). Tŭ neh ñô dồ êt tơrnờm, ală klau pơnu tàm pơrlòng chài dròng cing, ngui bơta chài dròng cing he dê nàng lơh cau tàm pơrlòng in ờ gơtùi dròng cing kờñ ai geh jai pha. Dơ̆ tàm pơrlòng bè hơ̆ mờ geh lơh kềng ală drăp tơrnờm, sap cing sơlơ tŭ sơlơ mpong ntas ngài. Bi Kră Jañ K’Rông ơm tàm ƀòn Bồ Liêng, thị trấn Đinh Văn, kơnhoàl Lâm Hà pà git, cing mồng mờ ală dơ̆ lơh chờ là phan sa nùs nhơm ờ gơtùi ờ geh tàm rài kis cau K’Ho dê: “Bơta sền gròi bơh Đảng mờ Dà lơgar dê neh lơh làng bol he ngai sơlơ git sền gàr bơhiàn bơh yau jat rài jơi mè. Hơ̆ là dùl bơta kuơ phan lời wơl ờ di phan bơna, là phan sa nùs nhơm bơh làng bol bol hi dê”.

Tàm cing mồng geh yàng, cau K’Ho jơh nùs sền gàr, ờ khat bè ngui. Ồng K’El, ơm tàm tổ zân phố Ryồng Sre, thị trấn Đinh Văn, kơnhoàl Lâm Hà, càr Lâm Đồng yal: cing mồng gơ jat bal mờ ală bơhiàn lơh yàng gơ rềng tus rài kis kòn bơnus mờ ală dơ̆ lơh chờ kuơmàng ƀòn lơgar dê: “Cing cau K’Ho dê den geh 6 pang, mồng den geh 8 pang. Tàm bòr cing hơ̆ den gơtùi dròng uă ngan sap, ngui tàm ală ngai chờ dờng, pơn yơu bè cèng kòi rê, ñô bau mờ ală bơhiàn lơh yàng kuơmàng den bol hi ndrờm ngui cing lơm. Cing là dùl phan kuơmàng cau K’Ho dê”.

Tàm ală dơ̆ lơh chờ, lơh yàng cau K’Ho dê, dơ̆ lơh yàng cing là bơhiàn lơh yàng sơn đờm nàng dan yàng ai pà tơrmù bòr cing nàng ngui. Do kung là dơ̆ lơh yàng nàng lơh gơlik ală broă lơh chờ bềng sap ntas mờ bơta niam tơnơ̆ hơ̆. Rài kis ngai sơlơ bơtàu tơnguh, làng bol kung gam sền dờng màng mờ pơn jat tai sền gàr, ngui niam ală bơta kuơ bơh yau. Tàm hơ̆, dơ̆ lơh yàng cing là dùl bơta tờm krơi is, geh cau K’Ho prap gàr tàm uă dơ̆ lơh chờ tŭ do.

Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC