Mìng kờñ geh điện thoại ngac ngar halà măi tíñ geh tơrbŏ internet, mìng cih “Ka Thuân Minz”, bol he rơp ƀuơn ngan sền gŏ dồ ròt ală cồng nha jòi geh, yal tơnggit bè măt kă bro ồi kòn cau mờ uă ngan bơta niam. Hơ̆ là dùl mat kă bro phan geh khà 2 tàm dơ̆ pơrlòng sơn đờm mut lơh broă tam gơl pa bơceh lơh càr Lâm Đồng nam 2024. Cau tờm anih mai ồi àu kòn cau Ka Thuân Minz là ùr K’Ho sơnđan Ka Thuân, Ƀí thư Ci đoàn ơruh pơnu thôn 5, sàh Hòa Ninh, càr Lâm Đồng yal:

“Añ gŏ gơlơh chờ hờp ngan tŭ phan ồi kòn cau bơh mpồl lơh bal bol hi dê mòn gơs geh uă cau kờñ mờ blơi. Mờ tŭ bol hi ai phan kòn cau yal tơnggit tàm mạng sàh hội nàng tơl nă cau in git bè Facebook, Zalo, Tiktok den geh uă ngan cau jòi blơi. Mờ bè hơ̆ den neh dong ai geh broă lơh ală oh mi cau ùr bol hi in, pơgồp bơnah tơnguh priă jền lơh geh hìu bơnhă in. Mờ dùl bơta kuơmàng tai hơ̆ là bol hi kờñ ồi kòn cau bơh rài mò pàng bol hi dê rơp geh bơtàu tơnguh rlau tai.”

Ka Thuân pà git, anih tac ồi kòn cau tŭ do geh 5 nă cau lơh broă tơn mờ dùl anih tac phan lơh gơs. Bal mờ broă tac bơh ală gah ờs mờng, ồi kòn cau gam geh yal tơngit mờ tac uă rlau tai bơh mạng sàh hội. Khà phan ồi kòn cau tac geh bơh bồ nam tus tŭ do gơguh uă rlau 2 dơ̆ pơndrờm mờ nam lài, tàm hơ̆ ồi lòt ñô sa geh tus 70%. Ală bơyô kơnòm să dùm sồr mai phan kòn cau geh lơh pa krơi is ngan, di mờ jơnau kờñ is ồn bè soh lòt nhơl, lòt lơh broă tàm anih lơh broă halà lòt lơh chờ… Uă ngan khi rơ wah ồi kòn cau bơrlŭ bal mờ biài lañ, thun halà coton:

“Ồi àu kòn cau ờ di mìng là phan soh pah ngai tai mờ tŭ do ồi àu kòn cau neh geh bơceh lơh gơs ală phan li la ngan jat jơnau kờñ bơh cau soh dê. Ală cau bơceh ồi àu neh ngui ồi kòn cau nàng lơh gơs ală phan ngui ƀuơn mờ is ồn ngan bè kơldung ià tê, kơldung triau, kong tàp, kơr wăt… Rlau mờ hơ̆ tai, tŭ do, phan ồi kòn cau bol hi dê neh geh ngui nàng mai phan soh lòt bơsram tàm ală hìu bơsram”.

Bơta ngac ngar, bơceh lơh tàm broă mòn gơs mờ tac bro ồi kòn cau bơh Ka Thuân dê ờ mìng lơh jat jơnau kờñ bơh cau blơi dê, cèng wơl priă jền lơh geh mờ gam pơgồp bơnah lơh gơ rề uă bơta niam chài li la mờ is ồn ngan bơh ală jơi bơtiàn dê bơh phan soh kòn cau, ngan là gơ wèt mờ cau kơnòm să. Ka Thuân chờ hờp pà git, mut tàm nam bơsram pa, pah poh, anih lơh broă bi dê dờp mai mờr 30 blah phan soh kòn cau ai kơnòm bơsram tàm ƀòn lơgar in:

“Tŭ kơnòm bơsram soh phan lòt bơsram geh mai bơh ồi kòn cau den sền gơ lơh pa mờ niam ngan. Bơh hơ̆ rơp tơngkah ală kơnòm bơsram git kờñ gơboh mờ sền gàr bơta niam chài bơh yau kòn cau he dê. Ală oh git ki ngàm mờ sền dờng màng kòn cau he dê bơh rùp bơka, gùng che brài jing tàm blah phan soh mờ ală oh soh tàm să. Bơh ală phan soh lòt bơsram do ai gŏ bơta niam, bơta li la bơh tơl jơi bơtiàn oh mi dê… Bơh hơ̆ rơp lơh gơ rề uă bơta kờñ gơboh ƀòn lơgar, dà lơgar, ki ngàm bơta li la niam chài kòn cau dê. Hơ̆ là bơta kuơmàng tŭ ồi kòn cau geh ai ngui tàm hìu bơsram”.

Bơta niam ồi kòn cau ală jơi bơtiàn dồ êt nă cau tàm Tây Nguyên dê li la mờ is ồn ngan. Tàm ƀòn Bu Dak, sàh tiah nhàr lơgar Thuận An, càr Lâm Đồng, bi H’Her, kòn cau M’nông kung gam lơh ngan yal tơnggit bơta niam do tàm mạng sàh hội. Phan ồi kòn cau bi dê neh geh tŭ geh khà pe dơ̆ pơrlòng cau ùr sơn đờm mut lơh broă càr Dăk Nông nam 2023. Git jơnau kờñ soh phan rài pa, H’Her neh yal tơnggit phan he dê tàm Facebook, Zalo, Tiktok. Bi sùm livestream yal tơnggit phan, tam pà broă tàñ ồi, bơta chài soh phan bơh ồi kòn cau. Tơl dơ̆ livestream bi dê geh git nđờ rhiang nă cau sền, tă pơgồp jơnau đơs mờ dan blơi phan bơh làm gùt ală càr, geh tŭ bơh cau Việt Nam tàm lơgar ndai. Bi H’Her yal:

“Mạng sàh hội dong añ git cau blơi dồ bă sơrbac mhar mờ làm uă. Ờ mìng nàng tac phan, añ gam yal tơnggit jơnau niam chài kòn cau M’nông dê bơh tơl rùp bơka tàm blah ồi kòn cau, nàng tơl nă cau in git mờ kờñ rlau tai phan he gam soh”.

Tơl rùp bơka tàm blah ồi kòn cau bơh cau M’nông dê mờ jơnau yal bè trồ tiah, brê bơnơm, bè bơta pin dờn mờ rài kis cau M’nông dê. Kơnờm broă yal tơnggit ngac ngar, phan H’Her dê ờ mìng lơh gơkờñ tus cau dờng sơnam kờñ bơhiàn bơh yau mờ gam lơh gơkờn gal ngan cau kơnòm să mờ ală kơltung triau, ồi àu kòn cau lơh pa wơl, phan yồng khoă, ƀăng đô dềt bơh ồi kòn cau, ờ mìng cèng bơta niam rài pa mờ gam cèng bơta niam is ồn bơh kòn cau M’nông dê tai. Gơ wèt mờ H’Her, broă tac phan online ờ mìng là tac bro phan mờ gam là broă yal tơnggit bơta niam chài làng bol he dê tus làm gùt ală tiah, brồ să lik bơh ƀòn lơgar, lòt làm gùt ală tiah:

“Añ kơp kờñ ồi kòn cau he dê ờ mìng geh tac tàm lơgar mờ gam geh tac tàm ală anih tac bro phan điện từh ală lơgar, nàng gơp bơyô dunia git tus mờ ki ngàm bơta niam chài kòn cau M’nông dê”.