VOV4.M’nông:   Ƀư tĭng Nghị định 99/2010 bah Chính phủ, N’gor Kon Tum lĕ jao an bri an rnăk wâl, ăp nsum mpôl ƀon lan, UBND xă, nkuăl têh n’hanh geh nău kơl trok nkhôm ntŭk ntô bri. Tă bah rlău 10 năm mbơh ƀư, bôk nău kan dôl n’hanh nsĭt săk rnglăy na nê̆, geh prăk bah ntŭk ntô bri mô knŭng kơl nuĭh ƀon lan, ăp nuĭh tơm bri geh tay prăk ma hôm rgop kơl ăp thôn, ƀon ndâk njêng ntung trong; ntuh kơl nkra njêng, năp rwăt ndoh ndơ rhŏ an nău rêh. Nău rêh đăp mpăn, lĕ đah nău kan mât uănh bri bah nuĭh ƀon lan, nuĭh tơm bri dơi hao, bri dơi mât mri.

          Mpôl hên tât khâl rnăk nô A Phai ta thôn 7, xă Đăk Tơ Lung, nkuăl Kon Rẫy, rnôk nô dôl pot rlŭk đah lŭk an jĭl sa. Rlu ty leo mpôl hên lăp tâm jay xây têh hvi rlău 80 m2 nô nkoch, rdâk njêng đah 1,3 ha neh yơn mô geh prăk ntuh kơl rwăt tơm tăm, phân poh jêng rnăk wâl njê mro. Năm 2013, nô dơn mât njrăng 15 ha bri n’hanh dơi dơn prăk trok nkhôm ntŭk ntô bri bah 1-14 rkeh prăk du năm. Tơm prăk aơ ntop đah rnoh prăk manh tay bah ngân hàng, rnăk wâl ntuh kơl rwăt cà phê, phân poh, 2 kôp bê sĭt mât hun hao wăng sa. Aƀaơ geh cà phê, mir bời lời, jĭl 5 mlâm ndrel âk bê, dĭng lĕ geh rlău 120 rkeh prăk du năm. Dơi geh prăk kơt nĕ aƀaơ dŭt âk rnăk wâl dŏng săk rnglăy prăk trok nkhôm ntŭk ntô bri n’hanh prăk manh bah ngân hàng ntuh kơl nkra njêng. Nô Phai lah:

“Rnoh prăk jao dơn mât bri dơi geh, rnăk wâl rwăt tơm tăm, phân poh sĭt mât tăm; rlău ma nĕ ntuh kơl tay tăm cà phê, mât rong bê n’hanh jĭl, sŏk đêt nar mât jong nar. Aƀaơ wăng sa bah rnăk wâl ntơm rklaih ach o. Đah trong nchrăp mât uănh njrăng bri ri rnăk wâl tâm rgop đah nsum mpôl gay rƀŭn nchră đah kiểm lâm, ăp pơh, ăp khay hăn uănh nđôi mât njrăng bri an uĕh”.

Tâm ban ma nĕ, rnăk nô A Pắp ta thôn 7, xă Đăk Tơ Lung, nkuăl Kon Rẫy jao dơn mât njrăng bri 14,5 ha bri bah năm 2013. Tĭng A Pắp, prăk trok nkhôm ntŭk ntô bri rnăk wâl dơn sĭt way dơi rlak du gâl rwăt ndơ sông sa, hôm ƀa ƀă ntuh kơl phân poh, kon ntil hun hao wăng sa. Du năm rnăk wâl geh bah 90-100 rkeh prăk bah cà phê, bời lời, ndrôk.... n’hanh lĕ rklaih ach o. Aƀaơ rnăk wâl lĕ dơi ƀư du nlâm jay têh uĕh, rwăt ndeh măy, ti vi, mât kon nti nsơm... Nău rêh ntơm đăp mpăn, rnăk wâl nsrôih mro tâm trong kan mât njrăng bri.

“Jay gâp dơn mât uănh bri bah năm 2013, prăk geh sŏk ri tĭng năm 9 rkeh, 10 rkeh mô lah âk ngăn 14 rkeh/năm. Sŏk prăk rwăt phân poh an bum, ba, cà phê; rwăt ndrôk sĭt mât, rnăk wâl lĕ rklaih ach o hôm. Nău rêh đăp mpăn rnăk wâl ƀa ƀơ hăn uănh nđôi bri, n’hanh kơt mô saơ geh nău phah bri, rŭn in neh bri”.

Lam Xă Đăk Tơ Lung nkuăl Kon Rẫy aƀaơ geh 429 rnăk dơn jao mât njrăng 6.257 ha bri, dơi sŏk prăk trok nkhôm ntŭk ntô bri. Wa Đỗ Xuân Linh-Groi Kruanh UBND xă an gĭt, ƀon lan lah xă jêr jŏt đah 95% kônh wa rnoi mpôl đêt nău rêh ach o bah ƀon lan bah năp đaơ hôm e âk. Tă bah ăp bôk nău kan nău nchrăp ntuh kơl bah Đảng, Ngih dak n’hanh lơn lah geh nău kơl trok nkhôm ntŭk ntô bri, kônh wa dŏng săk rnglăy, rnoh rnăk ach o aƀaơ hôm e bah dâng 20%. Rnôk geh ndơ wăng sa, nău rgop ndâk njêng ƀon lan mhe an ƀon lan nơih lơn, trong kan mât njrăng bri dơi nuĭh ƀon lan uănh khlay. Wa Đỗ Xuân Linh uănh lah:

“Bri dơi jao an kônh wa nuĭh ƀon lan, kônh wa tơm bri n’hanh dơi sŏk prăk trok nkhôm ntŭk ntô bri gâp mĭn lah nău ntrŭnh di n’hanh săk rnglăy. Rnôk geh tơm prăk aơ, Đảng ủy xã lĕ nkoch trêng, ntĭm kônh wa dŏng geh săk rnglăy gay hun hao wăng sa rnăk wâl, nău rêh bah kônh wa dơi hao, ntrôl ngăch trong kan jŭt n’hŭch ach o an xă kơt nău ndâk njêng ƀon lan mhe”.

N’hêl na nê̆ an saơ, nău dŏng săk rnglăy tơm prăk trok nkhôm ntŭk ntô bri bah nuĭh ƀon lan mô lah nsum mpôl ƀon lan ta Đăk Tơ Lung, nkuăl Kon Rẫy tâm hun hao ăp ntrong kan rêh jêng gay rgop dŭt n’hao hao nău geh, trong kan jŭt n’hŭch ach o ta ƀon lan dơi ntrôl dăng. Nău rêh đăp mpăn, nuĭh ƀon lan dŭt n’hâm tâm trong kan mât njrăng bri, ăp lôk bri uĕh nđĭr ta Kon Rẫy dơi nâp nâl mro.

Nuĭh rlang: Y Sưng Phê Ja