Tết aơ, rnăk 4 rơh bah wa H’Náp Niê tâm rgum rƀŭn rhơn răm tâm ngih mhe ndâk tâm ƀon Kplang, xã Tân Tiến, nkuăl Krông Pắk, n’gor Dak Lak. Âk ngăn ndơ nkra ngih geh nkra ma si muồng ôch, nhóm 1 geh tăm êp tơm cà phê. Rnôk aơ tơm lĕ kruanh, kônh wa tât kăl gay ot nkra ngih ndrel tăm tay tơm mhe. Hôm prăk nkhôm bu nkra ngih ri geh Ngih dak trok ân rnôk pă 2 sào neh sầu riêng ân nau nkra trong hăn ngăch Khánh Hoà-Buôn ma Thuột. Trong hăn rnôk aơ dôl geh nkra, du gưl rnơm kônh wa tĭng ngăn nau ntrŭnh đă bah Ngih dak. Wa H’Náp rhơn yor tâm nê geh nau rgop bah rnăk nơm:
‘Ngih hên lah du ntŭk bah trong hăn ngăch Ngih dak hăn rlet, ngih dak ân ntrơn tât ntŭk êng, ri ma hên ntrơn. Cán bộ tât bonh đă, nkoch trêng ueh ngăn, tâm di nuih n’hâm, phung hên gĭt lah nkra trong hăn ri ân âk nŭih, ri ma hên ŭch ndrel ntrơn gŭ ta aơ, yor ngih dak kŏ lah dĭng lĕ nơm đŏng. Jêh rnôk geh trong hăn, hên kŏ ŭch Ngih dak pơk trong ân nơih ueh gay ân phung hên pah kan hun hao lơn”.
Ăp nau ntrŭnh bah Ngih dak geh ƀư ueh, nkre kơl an ăp nau kan têh tâm Tây Nguyên geh ƀư ngăch, nkre kơl an nau mât chăm ân ăp rnăk ach o geh nau dơi ueh, ngăn lah nau ndâk ngih pă ân rnăk ach o. Bôk nau kan bah N’gâng kan Công an, ndâk 1.200 ngih ân rnăk ach o, êp ach o tâm DakLak hŏ jêh knŭng tâm 3 khay bah năm 2024, kơl an 1.200 rnăk geh ngih gŭ nâp nâl. Bôk nau kan jut ngih truh sat tâm Lâm Đồng, Dak Nông, Gia Lai, kŏ geh âk nau ueh, rnôk tâm năm rlau aơ hŏ dŏng ntơm 40 rmen tât bơi tât 90 rmen ân nau kan aơ ndrel ndâk âk rbăn ngih gŭ.
Yuh Ksor Plen, xã Ia Hiao, nkuăl Phú Thiện, n’gor Gia Lai nkoch, geh ngih mhe kơl an rnăk mô hôm rngeh măng yor mih, sial. Ur sai yuh dôl ma rhơn ngăn ndrel rnơm tâm du năm pah kan jan sa ueh gay rklaih ach o:
‘Rnăk hên geh ngih mhe, tât ta aơ lah mih nar kŏ geh đăp mpăn đŏng. Bar hê ur sai hên nsôih pah kan jan sa. Rnôk aơ hŏ geh ngih hôm, gâp nsôih pah kan rklaih ach o’.
Ta Tây Nguyên, nau ntrŭnh bah Ngih dak dôl geh ƀư ăp, nkre ntrŭt dăng nau kan têh, nkre ntrŭt dăng hun hao ngăch, nâp nâl bah lam nkuăl, nkre kơl an nau rêh, kơl an rnăk ach o hao jêng. Ndrel ma nê, ăp nau kơl an tuch tăm, hŏ ndrel dôl kơl an ƀon lan dŏng nau kan mhe, ntil mhe ƀư geh nau dơi. Âk rnăk hŏ geh ma rhiăng rkeh prăk tât ma rmen prăk ăp năm. Lôch năm 2024, vơt năm 2025, nô Y Sanh Niê, tâm xã Ea Yông, nkuăl Krông Pắk, n’gor Dak Lak, mbơh: Năm bôk năp mir tăm sầu riêng ndrel cà phê bah rnăk păng geh play, hŏ leo nsĭt nau săk geh âk:
“Năm aơ rnăk hên geh prăk, tâm năm e nơh ngăn lah ntuh kơl. Lah nkŭp lĕ rnoh prăk dŏng kan, prăk dak si mât chăm ri hôm geh 500 tât 600 rkeh đŏng”.
Tây Nguyên lah ngoai tâm ăp nkuăl tơm bah lam dak, leo nsĭt geh 7 rmen đôla tăch luh năm 2024. Rnơm nau kan têh bah Ngih dak, Tây Nguyên rnôk aơ mô knŭng geh tơm tăm. Bôk nau kan du xãdu ntil ndơ geh ntrŭt dăng, tăch rgâl điện tử geh lăp dŏng, leo tât nau ndâk kan mhe. Âk kônh wa tâm ƀon lan mơng ƀư mir, tăch ndơ, rnôk aơ jêng ntŭk tăch têh geh ndơ OCOP 3 sao, 4 sao, tăch lam dak. Yuh Nay H’Toh, tâm xã Ia Rtô, nkuăl têh Ayun Pa, n’gor Gia Lai nkoch nau rhơn rnôk geh OCOP “ndrănh yăng Jrai” bah yuh geh tăch âk:
‘Rnôk geh OCOP 3 sao bah nkuăl têh ri nơih ngăn, âk nŭih rvăt tât. Rnôk geh OCOP ri năch bu joi tât âk rlau bar tŏ, năch mhe kŏ geh âk, năch tă bah Hà Nội, nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh. Gâp kŏ pah kan ma Shipper, tâl ndơ jêh ri kuăl bu hăn njoăl dơm”.
Năm 2024 lôch, nŭih ach o nkuăl Tây Nguyên lŏ vơt nau rhơn mpeh nau ntrŭnh, rnôk Thủ tướng Chính phủ ntrŭnh nau mrô 42/CT-TTg mpeh nau jut ngih truh sat tâm lam dak. Bah năp nê, lôch nau kan neh dak hun hao văng sa, rêh jêng nkuăl rnoi mpôl đê̆ ndrel Miền Trung, Tây Nguyên, Groi Thủ tướng Nguyễn Hoà Bình hŏ geh nau rđau n’hêl mpeh nau doh rklaih nau kol gay bôk nau kan aơ geh ueh lơn tâm rơh tât:
‘Phung hên hŏ geh âk nau kan yơn hôm kol, ri ma jêh lôch nchrăp ƀư trong, ăp nau ntrong kan ngăn. Ân geh nau nchrăp, nkô̆ nau ăp nau kan geh nau dơi ndrel tơm prăk bah bôk nau kan. Gay tă bah nê ƀư tĭng nau rđau đă bah Tổng Bí thư Tô Lâm lah doh rklaih nau nkol, gay leo ăp nau kan, ăp tu tơm lăp tâm jâng văng sa”.
Năm 2025 dôl pơk luh âk nau mpŏng bah nkuăl Tây Nguyên rnôk âk Luật mhe geh ntrŭnh, doh rklaih nau nkol mpeh dŏng neh, bri, khoáng sản. Đah ăp nau nơih aơ, n’gor Dak Nông mra dŭt dăng dơi công ngjiệp Alumin-Nhôm, lĕ nkuăl Tây Nguyên mra hun hao geh nau pâl n’aih tuch tăm. Ngăn lah, ntơm bôk năm, tâm rnôk hăn khâl ndrel pah kan ta Gia Lai, Tổng Bí thư Tô Lâm hŏ mbơh đă Chính phủ ân ƀư ơm trong hăn Pleiku-Quy Nhơn gay n’hong trong văng sa ba lơ Tây Nguyên đah dak lêng. Tuch tăm nâp nâl, trong hăn n’ho ro, nau kan ntrŭnh ƀư lơn ma nơih ueh...Tây Nguyên mra geh âk nau rnơm lăp tâm năm mhe, rnôk hun hao mhe./.
Viết bình luận