Năm 2024 đah nuih n’hâm dơn kan âk bah ăp gưl, ăp n’gâng kan ndrel du nuih n’hâm, nsrôih dơi bah doanh nghiệp ndrel lam lĕ rngôch ƀon  lan, wăng sa- rêh jêng kon nuĭh bah n’gor Kon Tum geh nău hun hao dăng nsĭt tay nău rhơn răm n’hanh njêng jâng nsan dăng an hun hao năm mhe 2025.

  Năm 2024 rnoh ngăch hun hao GRDP bah n’gor Kon Tum geh 8,2% dâk tâl 24 lam dak n’hanh dŭt âk nkual Tây Nguyên. Ndrel đah nê lĕ rngôch ndơ geh ƀư tâm n’gor (GRDP) rĭng bôk nuĭh bah n’gor Kon Tum geh bơi 64 rkeh prăk rlău trong nchrăp ndơ̆ luh n’hanh hao bơi 10% rđĭl đah năm 2023. Ndrel đah nău rhơn mpeh nău hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nsum bah n’gor, nuĭh ƀon lan Kon Tum geh âk  nău rhơn êng bah năp ăp nău dơi lôch du năm rlău dơi jêr jŏt pah kan jan sa. Nău rhơn bah nuĭh ƀon lan Kon Tum âk rlău bar tơ̆ rnôk ndrel âk ntil ndơ tuch tăm, kơt cà phê, cao su… ta rnoh khlay, nău dŏng ăp rgâl mhe khoa học tâm nău kan tuch tăm kơl tơm tăm hao săk geh âk play nsĭt tay nău geh wăng sa âk rlău ndrel du blah neh tăm.

  Âk nău rhơn tâm rep nău rhơn, tâm năm 2024 lam n’gor Kon Tum geh 3.650 rnăk lơn  âk lah rnăk rnoi mpôl đê̆ hŏ nsan hao klaih rlău ach o. nô A Rủ, ƀon Kon Klốc, xã Đăk Mar, nkuâl Đăk Hà rhơn an gĭt, Tết tât năm mhe sĭt rnăk wâl nô tâm ban kơt ăp rnăk êng ƀa ƀă tâm ƀon bêng ler nău rhơn nsing nơm chuat lăp năm mhe 2025:

  “Năm mhe 2025 kônh wa dŭt rhơn nđơr. Tâm năm 2024 mhe aơ rnăk gâp wăng sa geh nău lap, cà phê jŭr geh rnoh khlay hao. Năm mhe, rmôt chĭng gong múa xoang bah ƀon dơi n’gor jă râng nchreng an ŭanh, dŭt rhơn đŏng. Năm 2024 hŏ rlău năm 2025 hŏ tât, gâp mpŏng lĕ rngôch kônh wa tâm ƀon lan wăng sa geh hao mâp âk nău lap lơn đŏng, mpŏng năm mhe cà phê jŭr geh tay đŏng, rnoh khlay hao, cao su dơi săk dak gay ntop geh tay wăng sa an rnăk wâl n’hanh thôn ƀon geh nău rêh nar lơn ma hơm răm, đăp mpăn”.

Tâm xã Ia Me, xã nkuăl jru ngai ma nkuăl Chư Prông, n’gor Gia Lai nklăp 50km. Ƀon lan ta aơ ngăn lah rnoi Jrai. Rnơm nau kơl an, kônh wa hŏ rgâl tơm tăm, mpa rong, dŏng nau kan mhe, n’hao nau rêh ndrel nau kah ndơ. Âk rnăk rklaih ach o, rgâl nau geh dơi ndrel nau rêh. Bôk nau kan neh dak ndâk njêng ƀon lan mhe kŏ kơl an gung trong ƀon lan geh nâp, âk trong hăn, trong điện ndrel dak dŏng geh n’hao nkra. Nau aơ mô êng pơk trong nơih ma hôm n’hao nau rehe ân ƀon lan, nkre tâm rgop ma nau ơm ndrel nau mhe, njêng du nsum mpôl tâm rnglăp, nâp nâl. Ăp nau rgâl aơ hŏ rgop khlay tâm nau hun hao văng sa, rêh jêng bah xã Ia Me, n’hao nau rêh ƀon lan rnoi Jrai. Bu ranh Kpuih Duat, xã Ia Me, nkuăl Chư Prông, mbơh:

“Bah năp nơh jêr jŏt ngih knŭng ntă ma ja dơm, rnôk aơ rgâl âk ngăn, ngih nkra nâp lơn ma bah năp nê nơh âk ngăn. Rnôk aơ rgâl ngăn tă bah nau gŭ ngao kloh ueh, nau rêh ƀon lan geh răk kloh. Bah năp nơh mô geh kơt aơ ôh, nau rêh n’ăp rnoi Yuăn mô lah Jrai kŏ rgâl âk, geh ngih, geh dak ntu tâm ngih nơm. Bah năp nơh bâk dak tâm lŏ, tâm dak jăng, nglau. Rnôk aơ ueh, ueh nâp ngăn. Âk rnăk rklaih ach o, ƀư sâm geh tay. Ăp lĕ ma ƀon kŏ geh hun hao, geh trong nhựa, trong bê tông kơt lah ƀon Kueng, ƀon Sươm trong bê tông lĕ hom, knŭng đê̆ dơm ê jeh ndrel dôl ma nsôih tay”.

Ăp năm mhe aơ, kônh wa Bana ƀon Wâu, xã Chư Á (nkual ƀon têh Pleiku, n’gor Gia Lai) hŏ lor nchrăp rgâl neh tăm ba way geh duh phang jêng tăm bum biăp gay ntop n’hao nău geh. Kơt rnăk nô Phúc geh bơi 5 sào neh lŏ. Ntơm nơh, nô dơn tăm du tơ̆ ba dơm, hôm khay puh wai ri ntlơi dơm tă bah mô tŏng dak tŏ, wăr năm mô tŏng sa. Aƀaơ nô rgâl tăm tuh cô ve, rpŭng wai, mpang yăn, si klôn... Nơm geh kơt nê, nău rêh rnăk nô mbrơi geh hao mbơm oi. Năm mhe 2025 dja, rnăk nô hŏ mon geh 1 mblâm jay têh hvi, rvăt năp âk ndơ dŏng khlay prăk tâm trôm jay kơt tủ kât nđik, máy pih ndơ gay wơt Tết way ơm răm mƀak. Nô Phúc, ƀon Wâu, xã Chư Á, nkual ƀon têh Pleiku, an gĭt:

"Rnăk gâp geh 5 sào neh tăm ăp ntil tơm  sa play n’hanh biăp play kơt rpŭng wai, si lat njŭng, plân ônh, n’hanh ăp ntil biăp gay ƀư lagim. Nău tăm biăp hŏ n’hao nău geh wăng sa an rnăk wâl dăp rgum geh prăk luh prăp lăp nchrăp an tết kêng dŭt năm đŏng, rvăt năp Tết, rlău ma nău ƀư tăm biăp rmeh đê̆ đă rvăt geh tivi, tủ kât nđik dŏng tâm rnăk wâl đŏng. Năm mhe mpŏng an ăp nuĭh mâp âk nău lap wăng sa nar lơn ma geh hao mbơm oi đŏng".

Rnăk nô K’Thiện, thôn Hàng Ka, xã Lộc Bảo, nkuăl Bảo Lâm, n’gor Lâm Đồng lah du rnăk rnoi K’ho bôk năp janh ntrơn neh tăm điều ranh gay tăm sầu riêng. Rnơm gơih kơt nti nau tăm bah ăp jrâu bu ntĭm, nau kan tăm ngăn bah ƀon lan tâm n’gor ndrel sit ƀư ân mir ngih nơm, sầu riêng K’Thiện  hun hao jêng ueh. Năm 2024 mhe rlau, mir sầu riêng bah K’hiện nsĭt geh rlau 500 rkeh, jêng rnăk tuch tăm blau bah thôn Hàng Ka. Geh prăk âk ri ma năm mhe, vơt tết bah rnăk ndrel ƀon lan kŏ ueh rlau lơn đŏng. K’Thiện mbơh, tâm ăp năm tât ngăn lah mir sầu riêng mra lŏ hun hao nau tuch tăm âk lơn rđil rnôk aơ, văng sa bah rnăk vâl lŏ geh rgâl ndrel đăp mpăn lơn rnôk aơ. K’Thiện, mbơh:

‘Lor ma tăm tơm sầu riêng ri gâp hŏ hăn joi uănh, lah tăm kơt ơm, mô dŏng nau kan mhe ri mra mô nâp ôh. Yơn lah, jêh ntuh kơl mât chăm tâm di nau kan, tăm ntil mhe ri tơm sầu ruêng mra leo nsĭt nau săk geh âk ngăn. Roh 5-6 năm nsôih chăm, tâm di kơt nơm mĭn, mir sầu riêng bah rnăk hên leo nsĭt săk geh văng sa prêh ngăn, rnoh tăch ndrel play kŏ geh âk đŏng”.     

    Wa Ayun Y Hmoan (aê Sao – deh năm 1957), bu ranh buôn Tri Ga, xã Dliê Yang, nkuâl Ea Hleo, n’gor Dak Lak. Âk năm mbro ƀư bu ranh ƀon buôn Tri Ga, săk păng nơm n’hanh rnăk wâl way tĭng jăp gung trong bah Đảng, trong kơl pháp luật Ngih dak, rgŏ jă kônh wa tâm ƀon lan mô djăt tĭng nău mpôl mhĭk djơh. Mô dơn nsrôih uĕh tâm ăp nău kan rêh jêng kon nuĭh, bol năm hŏ ranh yơn păng nha hôm nsrôih hun hao wăng sa rnăk wâl đŏng, ntĭt leo lor an ăp kon său kơt tĭng. Rnăk păng geh 2ha cà phê tâm rlŭ âk ntil tơm sa play, ăp năm an nsĭt geh hang rhiăng rkeh prăk.

“Dŭt rhơn nđơr ngăn yor ƀon  lan he nsing nơm n’hanh djăt tĭng ăp trong nchrăp gung trong bah Đảng n’hanh Ngih dak jêng he dŭt rhơn đŏng. Tâm rnăk wâl ri gâp nha hôm nsrôih nsan hao tay đŏng, wăng sa, tât năm mhe ri hŏ geh trong nchrăp pơk hvi neh tăm cà phê, sreh tăm tay ăp tơm kro ranh, mô săk geh âk, gâp bol hŏ ranh yơn nha hôm ngăch dăng đŏng, nsrôih ƀĭt ndeh hăn luh mir jan ba”.

Tết êp tât đah ƀon lan lam dak, kônh wa ăp ƀon lan Tây Nguyên kŏ dôl nchrăp vơt năm mhe. Năm rlau aơ, rnoh ăp ntil ndơ tuch tăm tơm kơt ah cà phê, tiêu, sầu riêng kŏ geh rnoh ndơ đăp mpăn ndrel hao âk, kơl an kônh wa geh rnoh prăk âk. Năm mhe yor kơt nê ma geh rhơn.

Nar dŭt năm, lĕ rnăk vâl wa Điểu Suynh, ƀon N’doh, xã Đăk Wer, nkuăl Dak Rlâp, n’gor Dak Nông ndrel rhơn nchrăp vơt tết năm mhe. Năm rlau aơ rnăk geh âk, rnôk ma 3ha tăm cà phê nsum ma tiêu leo snĭt geh rlau 1,2 rmen. Wa Điểu Suynh mbơh, năm aơ rnăk kŏ  geh rvăt ndơ sa Tết tŏng lơn, rhơn nsum ma kônh wa ƀon lan:

Năm rlau aơ ngăn lah du năm rhơn ngăn đah rnăk vâl hên ndrel ƀon lan tâm ƀon N’droh, rnoh cà phê, tiêu, sầu riêng kŏ hao khlay, nau geh kônh wa ueh ngăn. Kônh wa rhơn ndrel rnơm lăp tâm năm mhe đah nau ŭch lŏ geh du năm geh săk rnglay. Gâp ŭch rhơn ƀon lanlam dak, kônh wa ăp ƀon năm mhe hơm răm, ueh lăng, geh nau dơi lơn”.

Wa Võ Ngọc Anh, Kruanh UBND xã Đăk Wer mbơh, năm rlau aơ, tuch tăm nơi, ndơ tăm kơt cà phê, tiêu, sầu riêng hao khlay, ƀon lan vơt tết rhơn. Lah xã bôk năp bah ngor Dak Nông geh tŏng ƀon lan mhe n’hao prêh (khay 10/2023), đảng bộ, n’gâng kan ndrel ƀon lan Dak Wer dôl nsôih ndâk ƀon lan mhe ueh nâp, ŭch rêh:

‘Lam đảng bộ, n’gâng kan ndrel ƀon lan lŏ nsôih pơk rêng tay ăp nau kan tă ƀư ueh. Lŏ kơp, bonh đă ƀon lan ndâk njêng ƀon lan mhe, ma nau dŭt ngăn gay ƀon lan hơm răm, ueh lăng, đăp mpăn nau rêh, nau jêng geh jŏ jong”.

Hŏ jêng nău way, djăt ma tâm rnôk Tết nguyên đán way ơm bah rnoi nuĭh Việt Nam, ƀon K’Dung, xã H’Ra, nkuâl Mang Yang, n’gor Gia Lai hôm ƀư sa tết nsum ta jay rot bah ƀon đŏng. Mông nar tết lơn ma jêng khuh n’gôr lơn rnôk geh ăp rmôt chĭng gong bah ƀon râng. Tâm ƀon nha hôm mât 3 bor chĭng, lah: rmôt chĭng bu ranh, rmôt chĭng druh ndăm n’hanh rmôt chĭng kon se. Kêng măng 30 tết (năm aơ lah 29 tết), rnôk nău kan bah ƀon, nău kan bah rnăk wâl tâm năm ơm hŏ wat jêh, tĭng rmôt nuĭh ƀon K’Dung khuh n’gôr gơm ngơi rgum ta jay rot way ơm bah ƀon, ndrel rhơn răm măng chĭng gong rgâl năm mhe, wơt năm mhe. Nô Ƀlin, nuĭh tâm rmôt chĭng gong ƀon K’Dung, xã H’Ra, nkuâl Mang Yang, n’gor Gia Lai nkoch:

“Nău ƀư leo goh tŭr chĭng gong kơt aơ dŭt rhơn nđơr ngăn, yor ăp nuĭh ƀon lan dơi tâm mâp nsum, nkoch bri, tâm nđŭr nsum. Kônh wa lah uĕh n’gâng kan xã, nkuâl hŏ ntop kơl gay ƀon lan mpôl hên ƀư tŭr goh chĭng gong, rhơn wơt tâm rgâl năm mhe. Đah rmôt chĭng gong n’hanh ƀon lan mpôl hên aơ lah nău rhơn têh, dăn lah uĕh Đảng, Ngih dak.”

          Tâm ƀon văn hoá H’Way, xã Hà Tam, nkuăl Đak Pơ, nau rgum hun hao pâl n’aih bah n’gor Gia Lai. Ƀon hŏ geh n’gâng kan ntuh kơl ndâk ngih rƀŭn, ngih vơt năch ndrel ngih tanh njuh đah rnoh âk rmen. Ngih rƀŭn jêh nkra ma si, klơ ntă tôl. Tâm trôm ngih yông âk săm ƀŭt rnê nkhôm, bằng khen. Ta aơ kŏ geh ntuh kơl nkra ngih tanh njuh gay hun hao nau tanh njuh vay ơm. Yuh Nhet, tâm ƀon H’Way mbơh, rnoi Bahnar ta aơ mro mât ueh nau ơm bah nơm kơt chĭng gong, tanh njuh, tanh dong, sah...Nar tết mô êng ƀư tâm rnăk nơm ma hôm tâm ƀon lan kŏ geh rgum tâm ngih rƀŭn đŏng:

‘Lôch năm pah kan jâk rgănh, lôch năm ơm, vơt năm mhe kŏ ƀư nau rhơn m’ak, ndrel ngêt ndrănh yăng, geh djar sa djar, mô lah hăn rvăt ndơ sa tâm ngih chợ sĭt sa tâm năm mhe, tâm nchră mpeh nau rehe. Tâm ƀon kŏ ƀư sa tết rvăt nsum sur, ăp rmôt ƀư êng, ndrel nklâm bánh chưng, gâm bánh tét, ndrel sa, rhơn ân nơm geh âk nau ueh lăng ngăn./.