VOV4.M’Nông: Di nkah 75 năm nar vay ơm tahen sôt rmanh, tahen khĭt (27/7/1947-27/7/2022), Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tâm rgop nsum ma Bảo tàng lịch sử Quân sự Việt Nam ƀư nau mpla n’gơ “Hôm mro đah năm khay”. Bah ăp nau păng rup geh săch tâm ăp ntil dơ ơm geh bah bảo tàng, rơh mpla n’hơ ntoh ăp nau uănh ueh mpeh nau dôl geh bah tahen, ăp nau nkah mô dơi chuêl mpeh ăp rơh tâm lơh hŏ rlau ndrel nau rŏng, nau nkah đah ăp nŭih Mẹ Việt Nam jang dăng, ăp tahen, nai dak si ndrel aka nŭih tahen ơm hŏ kơl an, leo n’hâm mom, rgop tâm nau geh dơi nsum bah rnoi mpôl.

            Tă geh râng nau tâm lơh ndrel tâm săk jăn geh âk nau sôt rmanh, bar đah măt mô hôm dơi saơ ang, hoạ sĩ Lê Duy Ứng hôm nkah ngăn nŭih mẹ hŏ rlet âk nau jêr, geh âk nau jêr tâm rnôk rong wa ndrel ăp oh nô tâm rnăk vâl. Nkah nau nê ri wa njoăl nau nê tâm rup trah ma si geh ntơ “Bài ca người mẹ” râng mpla n’hơ rnôk aơ. Rŭp dŭt n’hâm ueh ndrel rngot ngăn geh trah đah si, ntoh rup gui bah nŭih mẹ Việt Nam janh dăng, dôl ut đơn tâm ntŭk tâm lơh, hoạ sĩ Lê Duy Ứng nkoch:

            ‘Gâp sŏk rup nŭih me tâm lơh blau, pah kan blau, ŭch rŏng nau đăp mpăn ndrel ma ŭch rŏng đah nau mprơ. Me gâp vay mprơ ăp nau mprơ tâm ăp nar rƀŭn têh ndrel mprơ ueh ngăn, rnôk hăn pah kan tâm lŏ ri me vay mprơ nau hò khoan bah Quảng Bình. Me ŭch ngăn ma nau mprơ ri ma Bŏ gâp ân ma gâp du mlâm Acmonica ndrel njoăl ân du mlâm đơn ri ma me kŏ vay nkri đơn, răk săm ƀŭt ân gâp djăt ntơm bah kon se. Me gâp lah nŭih geh văn hoá, geh nau ŭch rŏng neh dak, rŏng nau đăp mpăn ndrel mro mât nau đăp mpăn neh dak, mât đăp mpăn nau ueh lăng nê ri dĭng gâp ƀư rup aơ”.

            Ndrel đah hoạ sĩ Lê Duy Ứng, mô đê̆ ăp nŭih nghệ sĩ hŏ ndjôt phao ndrel nkah nkah tay ăp nau ơm kăl e, mpeh ăp rup gui bah tahen janh dăng tâm rnôk tâm lơh, bah ăp nau vẽ: “Đồng chí Trung Kiên ndrel đồng chí Khương ƀư nai dak si tam rnôk tâm lơh Bình Giã” bah hoạ sĩ Cổ Tấn Long Châu ndrel ăp rup “Ăp rmôt hŏ nsum n’hâm ƀư jêng ăp nau dơi kơt lah Pơk trong geh nau dơi” bah hoạ sĩ Ngô Mạnh Lân; “Rong tahen” bah hoạ sĩ Nguyễn Trọng Hợp; “Bri gơm” bah hoạ sĩ Nguyễn Trường Linh. Râng nau mpla n’hơ ndrel geh nkah tât ăp nau nau ơm mpeh ăp băl, ăp tahen tâm ntŭk tâm lơh kăl e, hoạ sĩ Trần Ngọc Hải nkoch:

            ‘Gâp tât đah nau mpla n’hơ aơ bôk năp ƀư geh nau ueh tâm nuih n’hâm, nau nkah ơm bah gâp. Nkah tay kơt lah nau tâm lơh mhe geh ta aơ dơm, dôl geh ndrel mra geh. Ndrel ngăn lah gâp geh mâp ăp tahen, ăp hoạ sĩ tahen nsum ma nơm ri gâp saơ rhơn ngăn. Ăp rup gui tâm ăp rup bah ăp oh nô vec păng mro nkah tay tâm bôk rngok gâp mpeh ăp nau jêng geh tâm nau rêh bah ăp rup ma khân păng hŏ ndâk njêng ri ƀư gâp dŭt n’hâm geh nau rngot nkah”.

            Đah ăp nŭih tahen ơm kăl e, rnôk hăn tât ntŭk ƀư mpla n’hơ, âk nau nkah rnôk ƀao ndrak kăl e lŏ nkah tât, ƀư nuih n’hâm geh nau rngot, nkah. Hôm đah ăp rơh mom nar aơ ndrel nau nsôih tâm lơh bah ăp tahen wa Hồ kăl e. Oh Nguyễn Hương Uyên- sinh viên Học viện Báo chí ndrel Tuyên truyền, nkoch:

            ‘Nar aơ geh hăn tât ta aơ uănh ăp rup mpla n’hơ ti gâp saơ ueh ngăn, yor geh âk rup nkoch tât nau tâm lơh geh trah, geh vẽ ueh ngăn ndrel kơt lah ngăn ngăn. Rnôk geh uănh ăp rup ndrel ăp rup nê gâp saơ gĭt kloh lơh mpeh ăp nau roh hoach, ji rngot ma ăp nŭih tahen hŏ rlet rlau, mô di knŭng lah tâm rup gui ma kơt lah nơm dơi saơ ma nau nê. Yor lah geh ăp rup geh ƀư tâm rnôk dôl ma tâm lơh kăl e nơh ro. Ndri ma gâp saơ nar hăn uănh rup nar aơ lah nau dŭt n’hâm geh nau khlat”.

            69 rup bah 62 nŭih geh mpla tâm rnôk rơh “Hôm mro đah năm khay” geh săch tâm ăp păng rup bah Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ndrel Bảo tàng Lịch sử Tahen ƀon lan Việt Nam. Đah ăp ntil ndơ dŏng ndrel màu êng êng, ăp rup lah ăp ntil ndơ geh nkoch kơt lah geh n’hâm, nkoch tât nau janh dăng, nau ƀư nâp bah ăp tahen tâm nau tâm lơh. Bah nau mpla n’hơ, nau jăp dăng bah ăp tahen tâm rnôk tâm lơh. Bah rơh mpla, âk nŭih geh uănh tay ăp rup geh nkra tâm rnôk 2 rơh tâm lơh jŏ jong bah rnoi mpôl. Nau ueh ngăn tâm rnôk mpla n’hơ tâm rnôk aơ lah du đê̆ rup ndrel ma trah đah si, yor ăp hoạ sĩ lah tahen, lah nŭih sôt rmanh tă geh ƀư nkre tâm rnôk tâm lơh. Ăp rup geh mpla n’hơ rnôk aơ rƀŏng tât nkô̆ nau tahen, tâm lơh cách mạng, tâm nê âk rup nkoch tât ăp tahen janh dăng, tahen sôt rmanh hŏ geh nau roh hoch, kơl an tâm 2 rơh tâm lơh mprơ Pháp ndrel Mỹ bah rnoi nơm. Wa Trần Thị Hương-Groi Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, mbơh:

            “Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam kŏ geh âk păng rup hŏ aka tŏ leo mpla n’hơ mpeh ăp rup nchih nkoch bah ăp hoạ sĩ lah tahen lĕ khĭt mô lah hoạ sĩ lah tahen. Yơn lah, rnôk aơ hoạ sĩ lah tahen kơl an ân mpeh Bảo tàng Lịch sử tahen. Nau mĭn ŭch ri phung hên ŭch nkoch lah tahen nkre lah hoạ sĩ ri dĭng lĕ nê kŏ ndrel râng tâm lơh gay ma mâp neh dak ndrel tâm rnôk nê, ăp nŭih hoạ sĩ nê khân păng ntoh nau ŭch rŏng bah khân păng, nau gơih n’or ndrel kŏ lah nau kan ma khân păng tă geh gay ma nchih njêng ăp nau nkoch ueh ân nơm uănh tâm nar aơ”.

            Đah nau âk ntil bbư mpeh nau blau, rơh mpla n’hơ hôm mro đah năm khlay leo nĭih uănh nkah tay mpeh du rơh ơm janh dăng hŏ tă rlet rlau, yơn hôm mro geh ryơk ndrel nkah. Neh dak mro mrăng nkah ăp tahen lĕ khĭt, neh me dôl ma ut r’u vơt ăp nô plŏ sĭt, ăp nô hôm rêh mro tâm play nuih bah ăp kon nŭih Việt Nam. Rơh mpla n’hơ “Hôm mro đah năm khay” hôm lah nau nkoch nau ŭch rŏng mpeh nau rŏng neh dak, ƀon lan, nau mpŏng ŭch mpeh nau đăp mpăn, nau nkah, nau ryơk ndrel nkah ngăn đah ăp nau kơl an, nau khĭt ôm, nau roh hoach yor nau đăp mpăn, yor nau ueh lăng nar aơ./.

Nŭih rblang: H’Thi