VOV4.M’nông:   Nkual Tây Nguyên, dơi an lah dôl dâk bah năp hun hao mhe ƀư tĭng rgâl ăp ndơ geh bah nơm, đah 4/5 n’gor mbra geh ăp trong ndeh cao tốc tâm năm tât, đah ăp nău nchrăp ƀư dôl ƀư, mhe dơi uănh an nău ntrŭnh ntuh kơl mô lah dôl tâm lvang gŭ mĭn njêng. Nuĭh ƀon lan, doanh nghiệp n’hanh n’gâng kan ăp n’gor geh nău ŭch têh tâm ăp trong ndeh mhe, yơn geh âk nău rvê ngăn. Tâm nĕ, nău rvê têh ngăn lah nău mô tâm ban, yor lah trong cao tốc dơi ƀư ma mô geh trong hăn soih tâm rgop, mô tâm ban đah nău dơi nkra njêng, chông mpư jŭr hao, logistic, ri soan ntrôl đah wăng sa Tây Nguyên mô ngăn ngên na nê̆.

Dak Lak lah n’gor leo bôk nkual Tây Nguyên mpeh âk rnoh nuĭh n’hanh trong tăch n’gluh, đah hang rkeh tấn ndoh ndơ tăch n’gluh du năm. Aƀaơ, âk ndơ tăch n’gluh ta n’gor an ƀư tĭng “Rlơ̆ trong hăn”, tât ndrâm dak Cát Lái (nkual ƀon têh Hồ Chí Minh), ngai rlău 350 km, ma mô di jŭr ndrâm dak lêng ta Khánh Hòa đah trong ndeh jong 200km. Way trong ndeh tât ndrâm dak aơ n’hanh plơ̆ sĭt, roh 2-3 nar, du khay knŭng geh 5 tơ̆. Ăp rnôk kol trong (kơt rnôk Covid-19) doanh nghiệp ta Dak Lak roh 1 pơh, đê̆ đŏng 10 nar mư dơi jao geh 1 tơ̆ ndơ hăn ndrâm dak. Nău trong ngai, jao ndơ mbrơi lĕ ƀư prăk hao âk, săk rnglăy tăch rgâl n’hanh dơi tâm rlong geh khuch âk.

Cà phê tăch n’gluh bah Simexco Dak Lak, ta du ntŭk rdêng tâm “trong hăn rlơ̆” tât ndrâm dak Cát Lái.

Tĭng wa Phạm Đônh Thanh, Kruanh Công ty nchoăn rdêng An Phước, n’gor Dak Lak, aƀaơ lĕ rngôch ăp prăk dŏng bôk năp bah nău ƀư tăch rgâl nchoăn rdêng hao âk da dê nkôp đah năm e, ƀư doanh nghiệp mô geh prăk kon. Wa Thanh an lah, lah geh trong ndeh cao tốc jŭr ăp ndrâm dak lêng ri nu nău bah doanh nghiệp mbra êng dâl. Jêng lah, nău êng bah cao tốc knŭng saơ kloh rnôk ăp nău kan hăn ndrel đah ntuh kơl tâm ban:

        “Rlău ma pơk trong cao tốc ri ăp nău hăn ndrel an dơi ntuh kơl tâm ban. Ntĭt nsa kơt nău rơih jăng. Ntĭt nsa kơt mpôl hên hăn lĕ 2 mông, chông jŭr hao lĕ 2 mông lah 4 mông, plơ̆ tay lĕ 2 mông tay ri dơi geh tâm 1 nar mbra rdêng geh 2 tơ̆.Geh kơt nĕ ri mbra dơi n’hŭch rnoh bôk ndeh, jêng lah dơi n’hŭch prăk kaih, dơi n’hŭch prăk rdêng, n’ăp prăk nkra, prăk khay. Hôm aƀaơ hin, chông mpư đah ty ri nău hăn 2 mông hăn trong cao tốc đah 4 mông hăn trong êng, kơt tâm ban đŏng”.

Tỉnh lộ 9, trong rgăn aƀaơ bah trong cao tốc Khánh Hòa-Buôn Ma Thuột mhê dơi Quốc hội uănh an.

Đah nkuăl Krông Bông, n’gor Dak Lak, trong cao tốc mô tâm ban lah nău rvê đŏng. Wa Lê Văn Long, Kruanh UBND nkuăl an gĭt, Krông Bông mbra lah ntŭk dơi geh na nê̆ ngăn lah trong cao tốc Khánh Hòa-Buôn Ma Thuột (prăk ntuh kơl bơi 22 rbăn rmen prăk) dơi ndâk ƀư. Yor tĭng dăp rgum, trong cao tốc hăn njok jong lĕ nkuăl, geh xă rhoăt đêt nklăp hăn dak lêng bah bơi 200km jŭr hôm 70km; ƀah đah Buôn Ma Thuôt bah 100km, rhoăt hôm 50km... Lơn lah, knơm trong cao tốc kơt hăn tĭng jâng yôk Chư Yang Sin đah âk ntŭk ơm yău kăl e, Krông Bông mbra dơi ƀư nău geh pâl nđaih têh bah nơm.

Bôl ndrĭ, tĭng wa Lê Văn Long, lĕ rngôch trong hăn ta nkuăl lĕ jŭr djơh dŭt hô. Dŭt âk tỉnh lộ 12, knŭng hăn ngăch bah dâng 30km/h. Tỉnh lộ 9 djơh lơn, ndeh rdêng ndoh ndơ knŭng hăn bah dâng 20km/h. Trong hăn mpeh bah lơ (geh cao tốc) dŭt âk kol đah dak me, an hăn duk. Wa Long an lah, nău khlay bah cao tốc Khánh Hòa-Buôn Ma Thuột, knŭng dơi mât rnôk geh trong boăt nthoi đah cao tốc dơi ntuh kơl tâm di.

“Bar tỉnh lộ 9 n’hanh 12 aƀaơ jŭr djơh hô ngăn, Ndrĭ jêng, gay nuĭh ƀon lan dơh hăn nsong n’hanh rnôk trong cao tốc jêh ri boăt nthoi uĕh, gâp đă HĐND n’hanh UBND uănh mĭn tay tâm pă prăk. Êng đah ntŭk tâm mâp trong cao tốc, ri ta ntŭk tâm mâp tal 2, dơi gĭt lah nkuăl Krông Pách lĕ geh trong nchrăp ntuh kơl. Yơn lah, ntung hăn rgăn dak me Krông Bông ri mô geh trong nchrăp ntuh kơl, gay dơi geh boăt nthoi rnôk trong cao tốc jêh, ri n’gor an uănh mĭn tay m’hâm ƀư gay nău hao trong cao tốc dơi dơh”.

Gia Lai, ntŭk geh rnoh neh têh ngăn Tây Nguyên dôl tâm rnôk mĭn njêng, ndâk ƀư trong cao tốc nthoi ndrâm dak Quy Nhơn, prăk ntuh kơl nchrăp geh 56 rbăn rmen prăk. Aƀaơ, nău dơi hun hao bah Gia Lai geh dŭt đêt yor lĕ rngôch ndoh ndơ tăch n’gluh an hăn rlơ̆ tât ndrâm dak Cát Lái ngai rlău 550km, ma mô dơi hăn ndrâm dak Quy Nhơn, đah trong hăn knŭng geh 40%. Tĭng wa Nguyễn Hữu Quế, Kruanh N’gâng kan Kế hoạch n’hanh đầu tư Gia Lai, ndoh ndơ ta n’gor an hăn ngai, du gâl yor Quốc lộ 19 Quy Nhơn jêt nkoe, du gâl êng yor ndrâm dak Quy Nhơn hôm tâm rnôk ndâk nkra tay, nar tàu hăn mô hŏ dơi tŏng ăp sam ƀŭt ndơ tăch n’gluh bah Gia Lai. Tĭng wa Quế, du trong ndeh cao tốc 56 rbăn rmen prăk nthoi Gia Lai đah dak lêng, mô knŭng geh nău ntŭl rlong têh đah rgŏ jă tơm prăk, ma n’ăp nău ntuh kơl trong ŭnh mbơh trong ndeh, rkum công nghiệp n’hanh ndoh ndơ hăn ndrel. Yor nê, ndrel đah nău nsrôih kuăl jă ntuh kơl ndâk ƀư trong cao tốc, Gia Lai dôl mĭn njêng, ntop tay tâm di an dăp rgum hun hao wăng sa.

“Ndâk ƀư dăp rgum hu nhao wăng sa rêh jêng tât năm 2030, uănh tât năm 2050 ri mpôl hên ntop tay 3 nkual, rkum công nghiệp njok trong quốc lộ 19 jŭr hăn ndrâm dak Quy Nhơn. N’hanh ăp nuĭh ntuh kơl wơt trong cao tốc mbra hăn rlău. Ndrĭ jêng khân pơng ƀư nău nchrăp ta Đăk Đoa geh đŏng, Mang Yang geh đŏng n’hanh n’ăp Đăk Pơ tay. Njok trong quốc lộ nĕ, dŭt âk rgum công nghiệp lĕ dơi ntuh kơl uănh mĭn. N’hanh nău tal 3 lah mpôl hên mbra jêh tay ntung trong, gay nthoi tât ăp nkual gay tăch ndoh ndơ”.

Mpông n’har bri quốc tế Lệ Thanh-ntŭk n’glêh dŭt bah Cao tốc Gia Lai Bình Định prăk ntuh kơl nchrăp geh 56 rbăn rmen prăk.

Rlău ma trong cao tốc Khánh Hòa-Buôn Mê Thuột, prăk ntuh kơl bơi 22 rbăn rmen prăk lĕ dơi Quốc hôi uănh an, nău 3 n’gor êng ta Tây Nguyên lah Gia Lai, Dak Nông, Lâm Đồng, nsrôih ndâk ƀư trong cao tốc, jêng geh nău ŭch têh an wăng sa rêh jêng bah nkual. Yơn lah, đah nău êng mpeh ntung trong, công nghiệp-ndoh ndơ tăch rgâl n’hanh nău blău ơm ntuh kơl ăp nău nchrăp ƀư têh, ri gay tâm ban đah ăp trong cao tốc, ăp n’gor Tây Nguyên geh dŭt âk nău an ƀư. Lơn lah, tâm n’gul năm 2022, du đêt n’gor tâm nkual lĕ an saơ nău rŭch plơ̆ dôl mbơh lor đah nău wăch rgum ntuh kơl n’hanh an prăk ntuh kơl nsum. Nău ƀư aơ an saơ, ăp n’gor lơ an nsrôih rlet rlău săk nơm, uănh tay nău mât uănh ƀĭt joet, mư dơi ƀư tĭng lôch jêh ăp nău nchrăp ƀư trong cao tốc.

                    Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja