Tính tẩu lah du ntil ndơ goh way ơm mô dơi lah mô geh tâm nău rêh nuih n’hâm bah ƀon lan Thái, lơn lah tâm ăp nar lễ tết, vui bản, vui mường… Đơn tính tẩu geh nkô̆ hôr khlay lah kơt nê̆, ntop đah nău gân djăng bah hôm jê̆, bu mprơ ntoh lư Điêu Chính Lả, ta xã Mường Giàng, nkuâl Quỳnh Nhai, n’gor Sơn La hŏ rong an n’gul rach năm aơ an nău rklă ƀư, trêng nti tính tẩu đah nău ŭch rŏng mât ndray tay ăp nău mprơ rngân jru bah tính tẩu an rơh kơn bah jơi tay.

Đah kônh wa rêh wăr nkual xóm 5, xã Mường Giàng, nkuâl Quỳnh Nhai, n’gor Sơn La, ăp nău nteh goh lhêt lhơt, rngân jru, njŭng rnhôt, ngŭr klêu bah đơn tính tẩu bah rnăk bu mprơ Điêu Chính Lả hŏ jêng dŭt way bên tâm du n’gul rach năm aơ. Wa Lả nkoch: Lah nuĭh kon deh luh ta me neh âk rup uĕh văn hóa Thái n’glang nkual neh dak me Quỳnh Nhai, ntơm bah jê̆ păng hŏ n’glăp săk he tâm nău mprơ then, đơn tính bah u che, me bơ̆. Yor kơt nê̆, năm 1973, rnôk mhe 15 năm deh, păng hŏ gĭt dŏng hăr tính tẩu n’hanh râng tâm ăp măng văn hoá văn nghệ tă bah n’gâng kan ta ntŭk ƀư. Bah nău gân djăng nê, păng ôp joi, kơt nti tay ăp rơh kơn hăn lor bah năp gay lôk ƀư geh nău dơi đơn tính tẩu, ntil ndơ goh way ơm mô dơi lah mô geh tâm nău rêh nuih n’hâm bah nuĭh Thái n’glang ƀon tơm.

Tĭng wa Điêu Chính Lả: Gay ƀư lôch du mblâm đơn tính tẩu ân rlău ăp gâl ƀư bôk năp ntơm bah ăp gâp ntrŭp tơm kơt: Săk đơn, nông đơn, rse đơn, ….hôm ƀư rup ndrang an đơn tính tẩu an uĕh măt ŭanh đŏng. Gay geh du mblâm đơn tính tẩu uĕh, dŭt khlay ân joi geh du nông uĕh. Nông đơn ƀư ma n’gul play nông kro. Ân sơch play nông rvoal  uĕh, ntô mô geh nduh ndăp ri đơn nteh mơ n’gloh uĕh.

Ndơ gay ma ƀư jêng du mblâm đơn tính tẩu lah tơm kao sữa, play nông mblâm rvoal, rse ndar. Lor bôk năp nuĭh tơm njêng trah mon tơm kao sữa gay njêng săk đơn, dŏng máy ntôl lĭr uĕh, njêng săk gay ƀư nông đơn, play nông kro koh jăng 1/3 bôk n’hanh ntôl lhơ bah trôm gay ƀư nông đơn. Tĭng wa Lả, du mblâm đơn tính tẩu geh nău nteh uĕh nsing tâm dŭt âk tâm hăr blău ti nuĭh tơm ƀư, tâm ban kơt njrăng đă tâm rnôk lôk ƀư.

“Gay lôk ƀư dơi du mblâm đơn uĕh. Bôk năp tơm si ân di rnoh kro, ƀư ntơr đơn, ƀư lŭr đơn gay nthăng rse, săk đơn, play nông kro koh jăng 1/4 play, kuar tâm trôm play nông an păng dŭt lhơ  mơ njêng geh nău nteh uĕh an săk đơn”.    

Nuĭh Thái n’glang Quỳnh Nhai way dŏng nău nteh đơn tính tẩu gay her ur, mprơ tâm ơh, nkrêh an njroh mprơ way ơm, lơn lah ăp điệu khắp, làn điệu mprơ then ri mô dơi lah mô geh tâm nău nteh đơn. Mhâm ƀư gay rơh kon său nar lơn ma geh âk nuĭh gĭt ƀư đơn, gĭt dŏng đơn tính tẩu, gay đơn tính tẩu mô geh roh hêng? Mĭn kơt nê̆, bu mprơ Điêu Chính Lả hôm pơk ăp jrô trêng nti nău blău lôk ƀư, nkrêh đơn tính tẩu ta jay sàn way ơm bah he, wăch rgum âk nuĭh râng nti, đah âk rơh năm deh.

Lôk ƀư ndê na nê̆, mô êl rgel trêng nti, tât aƀaơ bu mprơ Điêu Chính Lả hŏ ƀư dơi rlău 2.000 mblâm đơn tính tẩu pă an ăp nuĭh ndrel nău gân djăng, ƀư nklâm ndơ nsĭt nkah, mô lah ăp rnôk geh bu đă nchăm ƀư. Rlău 100 nuĭh nti dơi păng trêng nti aƀaơ hŏ gĭt lôk ƀư, dŏng hăr đơn tính tẩu đŏng. Tâm nê nuĭh dŭt jê̆ aƀaơ mhe 10 năm deh lah oh Hoàng Đức Huy, ta bản Phiêng Nèn, xã Mường Giàng hŏ gĭt dŏng hăr đơn tính tẩu. Huy nkoch: Gay ƀư dơi đơn, mhâm nkrêh an uĕh, an ngŭr klêu ri mô dơi geh êng, ma ân roh âk mông nar kơt nti. Dơi wa Lả trêng nti, gâp hŏ gĭt nkrêh đơn tính tẩu an uĕh lơn. Nê lah ân tĭng nău way nkrêh: Dŏng du lău ti nkrêh năp nkrêh kơi. Bôk năp nkrêh tĭng rse đơn, lôch nê nkrêh 3 rse, hôm kơp tĭng rse gay nkrêh jêng nău mprơ, jêng tĭng gâl mprơ. Lơn lah ăp lău ti ân dŭt jôn rbăn, tâm ban ri mơ njêng nău nteh lhêt lhơt bah đơn tính tẩu:

“Hôm dơi kơt nti nkrêh đơn bah wa Lả tât aƀaơ hŏ dơi 2 năm, tât aƀaơ gâp hŏ nkrêh hăr blău 6 nău mprơ. Tâm let năp tay gâp mbra nti nkrêh tay đơn gay mât ndray văn hoá bah rnoi nuĭh Thái”.

Mô dơn lôk ƀư, trêng nti tay đơn tính tẩu, bu mprơ Điêu Chính Lả hôm râng tâm ăp trong kan văn hoá njroh mprơ ta ntŭk đŏng, lah nuĭh râng âk nkô̆ njroh mprơ nsum mpôl lam ƀon lan tâm n’hanh bah dih n’gor đah nău ƀư nkrêh đơn tính tẩu an nău mprơ khắp, mprơ then, mprơ long tẹ…. n’hanh hŏ geh ndơ nkhôm rnê têh. Êng kơt: 03 giải A Liên hoan văn nghệ nsum mpôl lam dak năm 2009, 2015, 2016; giải A rơh tâm rlong điệu xoè nsum mpôl năm 2015; giải A rơh tâm rlong njroh mprơ nsum mpôl n’gor Sơn La năm 2022. Ŭch rŏng dŭt n’hâm bah wa Lả lah nău nteh đơn tính tẩu bah rnoi nuĭh he mô hôm geh roh hêng, ma hôm dơi mât ndray, ntik n’hao uĕh tâm let năp tay:

“Gay nău nteh đơn tính tẩu mô geh roh hêng, let năp tay gâp trêng nti tay an rmôt njroh mprơ, du jrô nti kon se nti bah nhih nti. Yơn lah ŭch rŏng ăp gưl, ăp n’gâng kan mât uănh khlay, nta trong dơh ntop kơl an ăp nuĭh nti geh dak ngêt gay kơt nti geh nău gĭt blău lơn”.

Tĭng nô Ngần Văn Ngoan, cán bộ văn hoá xã Mường Giàng: bu mprơ Điêu Chính Lả hŏ geh âk nău rgop khlay tâm nău mât ndray, ntik n’hao rnoh khlay way ơm bah ƀon lan Thái n’glang ta aơ:

“Bu mprơ Điêu Chính Lả lah ngoăy tâm ăp bu mprơ geh nău rgop dŭt âk tâm nău mât ndray săk tơm văn hoá rnoi Thái. Lơn lah tâm nău lôk ƀư n’hanh trêng nti đơn tính tẩu, tât aƀaơ âk rơh kơn hŏ gĭt lôk ƀư, dŏng hăr blău đơn tính tẩu. Mpôl hên rgŏ jă tay, ntrŭt nsôr tay bu mprơ Điêu Chính Lả mât nău kan lôk ƀư, trêng nti tay đơn tính tẩu an ăp rơh kơn bah kơi tay”.

Năm 2015, wa Điêu Chính Lả hŏ dơi Kruanh dak ntăm an săk ntơ Nghệ nhân ưu tú tă bah hŏ geh nău dơi ngăch prăl tâm nău mât ndray n’hanh ntô̆ n’hao drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hoá mô mpơl săk bah rnoi nuĭh. Aơ lah tơm ndơ ntrŭt nsôr, ƀư an păng gân djăng tay, mât ndray văn hóa way ơm bah rnoi nuĭh he./.