Nuĭh Mạ ta Lâm Đồng mĭn, chĭng gong n’hanh ndơ cheh tanh way ơm, dơi uănh lah drăp ndơ mpêt khlay, mpơl an nău khŭn ndrŏng, săk lư bah ăp rnăk wâl, ndŭl deh keh na tâm ban kơt an lam ƀon lan. Chĭng way geh ta lĕ rngôch ăp lễ hội tâm năm bah nuĭh Mạ.

Nuĭh Mạ mĭn, chĭng gong ndrel ndơ cheh tanh lah drăp ndơ khlay mpơl an nău geh ndrŏng bah ăp rnăk wâl, ndŭl deh, keh na tâm ban kơt lĕ ma ƀon lan đŏng. Bôk năp chĭng lah ndơ tŭr goh dŏng tâm ăp nău kan ngêt sa têh bah ƀon lan dơm, đêt dŏng tâm nar ngăn.

Tĭng du đêt nuĭh gŭ mĭn, chĭng gong nklăp lah rơh se săn bah gong lŭ, ntơm bah rơh bŭt neh deh me kông kŭt chĭng gong dơi tŭr goh nsĭt ba n’hao rhe mô lah tuch rmul dơm, jêh aơ nơh tâm lĕ rngôch ăp nău way tâm năm bah kônh wa, kơt khôm bôk tôr, nsĭt ba n’hao rhe mô lah nău way ntĭl drŏng jay ba, ôp sreh bôk rpu…an geh nău nteh bah chĭng gong da dê- nê lah ndơ buăt nthoi đah kon nuĭh tâm ndrel du ƀon. Nuĭh gĭt blău chĭng gong K’Thang ta thị trấn Lạc Dương, nkuâl Lạc Dương, n’gor Lâm Đồng an gĭt: tâm ban kơt nuĭh K’ho ta ntŭk đŏng, nuĭh Mạ dŏng lơn âk chĭng rgâl gong kơt ăp rnoi nuĭh êng ƀa ƀă ta Tây Nguyên. Bor chĭng bah nuĭh Mạ lah 6 mblâm, ăp du mblâm lah du nău nteh ngŭr klêu êng êng:

Tĭng bor bah păng ân tâm ban kơt nốt nhạc nê̆, ntơm bah jê̆ tât têh đồ rê mi fa sol. Bor chĭng geh săk ntơ da dê, ntơm bah chĭng me tât chĭng kon, 6 mblâm geh săk ntơ da dê.

Rêng kuăl bah ăp mblâm chĭng bah nuĭh Mạ tâm ban kơt ăp rnoi nuĭh tâm nkual đŏng, jêng lah tâm ban kơt nuĭh tâm rnăk wâl, chĭng me, chĭng bap, chĭng nô ƀong n’hanh ăp oh tâm kâng n’hanh kon dŭt đŏng. Nău dja tâm di đah văn hóa bah du đêt rnoi nuĭh ta Tây Nguyên tĭng nău way jăt ur.

Tĭng wa K’Chẻo ta xã Lộc Tân, nkuâl Bảo Lâm, n’gor Lâm Đồng, ndrel đah ndơ cheh tanh, ri chĭng bah nuĭh Mạ way dơi ŭanh lah drăp ndơ khlay ntĭt an nău lư khŭn ndrŏng bah ăp rnăk wâl, rnoi neh keh na n’hanh lĕ ma ƀon lan. Tâm ăp rnôk geh nău rhơn mƀak, ngêt sa têh mô lah ăp nar lễ tết bah ăp ƀon lan, nău chĭng n’gloh n’gâm ndrel đah ndơ nsoh nkrơ̆ ntơr uĕh bok ao cheh tanh lĕ ma bu ur n’hanh bu klô rnoi Mạ.

Mpeh văn hóa, ri văn hóa chĭng gong, văn hóa mpeh ndơ nsoh ri chĭng gong tâm ăp rnôk lễ hội kơt lah tŭr chĭng da dê, hôm ntrŭt nsôr gay nsoh ndơ cheh tanh n’hanh ao lah ndơ nsoh way ơm bah rnoi nuĭh he gay ntơm bah nê ŭch mât ndray văn hóa.

Ntơm nơh, gay dŏng geh du bor chĭng gong nuĭh Ma rgâl ma drăp ndơ ndrăng drăp ndơ, uănh tâm rnoh khlay ndơ ma dơi nchroh rnoh khlay êng êng. Chĭng lơn ma ơm yău ri lơn ma mpêt khlay, geh ăp bor chĭng ân rgâl ma jât mblâm ndrôk rpu n’hanh ăp ndơ mpêt khlay êng ƀa ƀă.

Tĭng nău way bah nuĭh Mạ, chĭng lơn ma nđơn tăch rlău âk rơh ri lơn ma khlay. Ăp rnăk geh rnoi deh hôm geh mât bor chĭng yău hŏ dơi nđơn tăch rlău âk rơh saơ n’hao êng săk đah ƀon lan n’hanh rnoi deh mbra dơi ăp rnoi nuĭh êng ƀa ƀă uănh khlay da dê. Ndrĭ jêng ntơm nơh, ăp rnăk nuĭh Mạ geh dŭt đêt du bor chĭng da dê n’hanh mô dơn nê geh rnăk geh tât bar pe bor.

Bor chĭng nuĭh Mạ geh rngôch 6 mblâm n’hanh têh jê̆ êng êng n’hanh geh trong rvoal ntơm bah 20 tât 60 cm. Đah nuĭh Mạ, chĭng dơi ŭanh lah drăp ndơ huêng khlay lah ndơ dŏng gay kon nuĭh tâm dâl tât đah huêng brah. Yor kơt nê̆ nău nteh bah chĭng mô dơn lah an uĕh tôr djăt ma păng hôm geh nău khlay rhŏ dŏng an ăp nar ngêt sa rêh tâm ban kơt njuăl nău ŭch rŏng, dăn an bah ƀon lan tât huêng brah ma nău nteh chĭng gong.

Nuĭh blău tŭr chĭng K’Thang nkoch:

Kăl e nơh ri u che me bơ̆ sơch nar uĕh khay lăng, ăp năm I mih lăng prăng uĕh, mô lah năm I kăch rek geh nsĭt geh âk ri du hê nuĭh dâk kuăl jă ƀon lan gay rgum phe ba, gay rgâl du mblâm rpu n’glên lay, sŏk rpu nê gay sreh kuăl brah lah yang, lah brah trôk, brah neh, brah yôk, brah bri, brah dak me, dak diăng, brah mih, nar, sial) ri ƀon lan mbra ƀư tŭr chĭng goh gong.

Lơn lah, ăp tơ̆ dŏng chĭng tâm nar ngêt sa têh ƀon lan nuĭh Mạ ƀư nău way kuăl jă ma nău nteh chĭng hôm kuăl lah rlay kah ma huêng chĭng./.