Ôi aơ, lơ 10/3 âm lịch, ƀon lan ăp mpôl rnoi Xơ Đăng ta ƀon Kon Klôc, xã Đăk Mar, nkuăl Đăk Hà, n’gor Kon Tum rgum dŭt âk ta chùa Tháp Kỳ Quang gay ma tât rang rơh Giỗ Tổ Hùng Vương. Năm aơ, ndrel đah nău nchrăp ăp ntil ndơ kơt lah bánh chưng, bánh giầy n’hơr an ăp kađăch Hùng…rlău 30 nuĭh kan ta rmôt nghệ nhân ƀon Kon Klôc hôm nha geh tŭr chĭng- njroh xoang tâm lĕ rơh tâmnđur Nău tâmnđurr tơm lah vơt huêng n’hanh mpoh su nhang, an kao si, an ndơ sa kahgĭt tât ăp kađăch Hùng. Lôch nĕ lah ăp nău kan ntoh n’gôr  kơt lah tâm rlong nklâm banh chưng, tâm nđur văn hóa njroh mprơ…Nghệ nhân ưu tú Y Kha an gĭt, ƀon lan ta ƀon way mpŏng sĭt tu tơm mpôl rnoi “Ƀon Kon Klôc, xã Đăk Mar hên ăp năm lĕ geh tât râng âk nău kan gay ma kahgĭt n’hanh tâm ryơk rnê, lah ueh nău kan bâh ăp u che yau ye kăl e. Ta meng nĕ, hôm nha geh mpơl nău tâm rnglăp, nău rŏng dak n’hanh nău ryơk n’hao mpeh tu tơm. Ƀon Kon Klôc hên tât rang tur chĭng, njroh xoang ta chùa Kỳ Quang, aơ lah nar dŭt khlăy đah lĕ rngôch ăp nuĭh he gay ma kahgĭt n’hanh ryơk n’hao nău kan bâh ăp u che yau ye lĕ geh nău kan dŭt têh đah ƀon tơm neh dak”.

Nar giỗ Tổ Hùng Vương lah di an nuĭh ƀon lan Việt Nam, bôl ta ntŭk gŭ, ndrel rƀŏng sĭt tu tơm. Đah kônh wa rnoi nuĭh Jarai, bôl gŭ rêh ta nkual Tây Nguyên jru ngai, aơ hôm lah di an kônh wa ndrel tâm rnglăp nsum, tâm pêt tâm mât, mât ndrăy văn hóa, ndrel ndâk njêng nău rêh uĕh lăng lơn. Nô Rơ Chăm Tốt, ƀon Ut, xă Ia Hrung, nkuăl Ia Grai, n’gor Gia Lai, nkoch: "Tâm ƀon mpôl hên dŭt răm m’ak wơt rhơn nar lễ Giỗ Tổ Hung Vương. Mpôl hên ƀư răm pâl rlưn, geh djăr sa djăr, geh sŭr ri sa sŭr. Mpŏng kônh wa mât nâp đăp mpăn chíh trị, ƀư sa nar lơ hun hao, nsrôih mât nâp tâm rnglăp rnoi nuĭh, mô tâm nkhah. Nả lễ Giỗ Tổ Hùng Vương ri he pâl dah ŭch, geh ndơ nĕ sa ndơ nĕ, wơt lễ răm m’ak, đăp mpăn.

Wa Y Khen Byă, ta buôn Ju, xã Ea Tu, nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Đắk Lắk nkoch, nar Giỗ Tổ Hùng Vương ăp năm lĕ tâm ndrih đah rơh ngêt năm sa khay bâh nuĭh Rđe kăl e. Ta rơh aơ, chĭng gong geh tur, nkah mbơh tay ăp nău khlăy way ơm bâh mpôl rnoi. Chĭng gong lah huêng khlăy mpeh nău ueh êng, ndrel đah ăp nău kuăl brah nău tâm nđur bâh nuĭh Rđe. Nău nteh chĭng gong tâm rnglăp kon nuĭh đah huêng phan, ăp brah huêng n’hanh u che yau ye, bâh nĕ njêng nău tâm rnglăp ntŭk rêh jêng. Wa Y Khen Byă nkoch. “Ăp nău nteh chĭng geh tŭr đah âk nău ntĭt nău khlăy êng êng, kơt lah nău chĭng rhơn piăng mhe, nĕ lah lôch kăch rek ba, rĭ ƀon lan rhơn sa piăng bam he, tŭr chĭng. Tal bar, lĕ geh mpơl nău rhơn lah tŭr chĭng gay ma njroh mprơ. Tal pe lah tŭr chĭng gay ma leo nsưng kpan jong sĭt ta jay. Nĕ lah rơh ngêt năm sa khay bu mbra leo nsưng jong sĭt ta jay ƀư ntŭk gŭ an ăp nuĭh tŭr chĭng ta rơh tâm nđur.

Tâm yan “Ngêt năm sa khay” ăp rnoi nuĭh ta n’gor Kon Tum ƀư âk lễ hội rƀŏng sĭt tu tơm. Tâm trôm lễ hội geh tât nsum mpôl mô dah knŭng tâm rnăk wâl, tu tơm văn hóa dơi saơ na nê̆, kơt văn hóa nău way ơm, văn hóa ntŭk gŭ âm; ăp ntil nghệ thuật ƀon lan; văn hóa ndơ ngêt sa... Nuĭh mĭn njêng văn hóa dân gian A Jar, ƀon Plei Đôn, phường Quang Trung, nkual ƀon têh Kon Tum, an gĭt, nuĭh Ba Na, Xơ Đăng mô dah ăp rnoi nuĭh Tây Nguyên bôl geh âk nău way êng êng mpeh tu tơm rnoi nuĭh ri geh nău nsum da dê lah mpư ryơk u che yau ye n’hanh gĭt wât ndâk njêng, mât rgum rƀŏng tât ăp nău uĕh lăng. "Bah kăl tât aƀaơ nuĭh Ba Na mô lah Xơ Đăng, he lah kon sau bah che Kai Dêi n’hanh u Kai Ke, ăp nuĭh hăn bôk năp lĕ geh soan ndâk njêng, mât njrăng nsum mpôl n’hanh neh dak. Bah kăl e, u che lĕ deh kon sau, trêng tay dak mham n’hanh nău way ơm bah âk rơh, bah yau yê tât u che, me bơ̆ , jêh nĕ tât he nar aơ. Bôl ntŭk hăn, moh ndơ ƀư, bôl rêh geh rnôk jêr jŏt, he hôm e djôt tâm săk dak mham bah yau ye. Rlău ma nĕ, nuih n’hâm nsum mpôl hôm e mât rjăp, ntŭk kon nuĭh tâm rŏng, tâm rnglăp, rgum mât ndrel, ndrel rƀŏng tât du nău rêh hơm răm, uĕh lăng.

 Ndrel rhơn nsum đah sĭt tu tơm, mpŏng tât nău rêh ueh lơn, nar aơ ƀon lan ăp mpôl rnoi ta n’har bri Tuy Đức, n’gor Đăk Nông, tâm nău ntoh n’gôr ƀư rơh Giỗ Tổ ta Đền mbah kađăch Hùng ta xã Dăk Bu So. Ndrel đah ăp nuĭh nchrăp mpoh su nhang, oh Thị Mến rnoi Bunong nkoch, lah ueh ăp kađăch Hùng, oh hôm nha kahgĭt nău ntĭnh ntăn bâh wa Hồ đah cán bộ, tahen Đại đoàn Tiên phong ta Đền Giếng tâm nkual Di tích Đền Hùng n’gor Phú Thọ năm 1954. “Wa Hồ nti : “ Ăp kđăch Hùng lĕ njêng neh dak, Wa mon he ndrel mât neh dak”. Oh mbra nsrôih nti an blău gay ma lôch nti THPT, oh dơi lăp nti Đại học gay ma nti tay, n’hanh ntop nău kan jê̆ an trong rdâk njêng n’hanh mât neh dak”.