Nghệ nhân H’Đoăn (60 năm deh), rnoi M’nông, ta ƀon Bu Dak, xã Thuận An, nkuăl Đăk Mil, n’gor Đăk Nông, lĕ dăch bên đah nău tanh cheh rlău 40 năm aơ. Đah mpang ti dŭt blău, nuĭh bu ur aơ lĕ tanh geh âk ntil ndơ kơt: dŭng, nah, mbân, ao, bok mă kon gay ma dŏng an rnăk vâl n’hanh tăch an năch dăn rvăt bâh dăch ngai. Du ntil ndơ lôch tanh, wa njoăl lĕ ta nĕ nău rŏng nău ŭch tâm rse brai mâng tanh, n’hanh uănh păng kơt lah huêng khlăy bâh nơm. Wa H’Đoăn nkoch mpeh ntơm njêng nău ŭch bâh nơm đah tanh cheh way ơm.

 “Gâp blău tanh bâh rlău 40 năm hôm. Rnôk mhe gĭt tanh rĭ tanh dŭng dơh dơm, lôch nĕ tanh dung ueh lơn, saơ gâp tanh ueh bu dăn rvăt. Lôch nĕ gâp ntơm tanh mbân, tanh nah njuh. Tât aƀaơ, ƀon aơ ƀon êng gĭt, bu tâm nkoch trêng lôch nĕ dăn số điện thoại gâp gay ma đă gâp tanh”.

Mpeh nău way tanh cheh way ơm, wa H’Đoăn an gĭt, gay ma dơi geh ntil ndơ tanh cheh ueh, lôch ƀư rui brai, vâng brai. gay ma tanh an ueh, nuĭh bu ur an nsrôih, gơih, blău, lĕ nuih n’hâm đah ndơ he tanh rĭ ndơ tanh he mbra ueh ngăn. Wa H’Đoăn an gĭt: gay ma dơi geh du blah nah njuh roh tât rlău 30 nar, du blah mbân roh 10 nar tanh, du bok mă roh 5 nar.

Ntil ndơ tanh bâh wa mô dơn geh dŏng tâm rnăk vâl, ma hôm nha geh ƀư ndơ pă an ta rơh tâm nđăp tâm nsông, lăp jay, ndơ tâm ndrăy bâh năch dăch ngai dăn rvăt. Bol ma mô âk yơn nĕ lah rhơn gay ma wa mât nău tanh cheh n’hanh n’hao nău geh an rnăk vâl. Wa H’Đoăn an gĭt tay.

 Ăp ntil ndơ tanh cheh gâp ơm tanh an lor ta nĕ, bu rvăt rĭ tăch, năch rvăt gay ma tâm pă an ndrăy mô lah gay nđăp nsông an kon bu ur rĭ bu tât rvăt, hôm lah ŭch tanh tĭng nău nơm ŭch rĭ gâp mbra tanh đŏng, 1 blah mbân tăch 1,5 rkeh prăk, năm aơ rnoh brai khlăy jêng hao 1,7 rkeh prăk hôm, lah lĕ ma mbân ao lôch may dâl  rĭ tăch 2,7 rkeh prăk, hôm nah njuh têh rĭ 4 rkeh prăk, bok mă oh rĭ 1 rkeh...mô hŏ n’hâp prăk rvăt brai i nĕ, 1 khay tăch geh 1 tât 2 ndơ dơm, ma jŏ jŏ geh năch bâh ngai dăn rvăt đă tanh âk rĭ geh ƀư mô năn đŏng”.

Ndrel đah nău jŏ mpeh văn hóa way ơm, nuĭh Bunong uănh ăp ntil ndơ tanh cheh lah nău uănh năl nău sâm geh têh ndrŏng bâh ăp rnăk vâl. Kăl e nơh mơh rnăk jay i geh âk nah njuh, mbân rnô̆ rĭ dơi uănh lah dŭt ndrŏng ngăn. Wa H’Đoăn nkoch: Đah bu ur Bunong, gĭt tanh cheh lah dơi uănh năl nău blău, nău gơih bâh bu ur, rnôk sŏk sai geh ăp nah njuh, mbân ao ueh an po wa jay bu klô lah rhơn ngăn.

 “Tâm ăp ntiol ndơ ranh cheh bâh Bunong nah njuh lah khlăy ngăn, kăl e nơh 1 blah nah njuh rgâl 1 mblâm rpu, 1 mblâm ndrôk ngăn, kăl e nơh mô geh rvăt đah prăk, rgâl đah mbân rnô̆, nah njuh sŏk rpu, ndrôk, sŭr. Nđăp nsông nĕ dŏng âk, an po an wa, lah mô geh nĕ bu lah bu kek kon bu ur he. Lah bu klô hăn nđăp ma rpu, he bu ur ntă ma nah njuh, rnô̆ pa he, aƀaơ mô geh ndrôk, rpu yơn bu ur wer po wa ma njuh rnô̆ đŏng”.

Mô dơn ŭch rŏng, mât rbăy, hun hao nău ueh văn hóa way ơm rnoi nơm, wa hôm nha geh kơt nti ăp nău tanh cheh êng đŏng. Wa geh tât râng nti tay tanh cheh, sĭt nti an oh yuh tâm ƀon, yor n’gâng kan nkuăl, ntŭk kan sĭt mbơh tay an oh yuh tâm ƀon. Wa H’Đoăn an gĭt tay.

Ăp năm ntơm nơh, ta nkuăl lĕ đă gâp hăn nti tanh ta n’gor sĭt nti tay an oh yuh tâm ƀon, mhe nơh gâp n’hanh ăp yuh tâm ƀon aơ geh jă nti tanh an oh kon se ta ngih nti nội trú geh 35 oh, 1 pơh nti 2 tơ̆ bâh 2 mông tât 4 mông nti tâm 2 khay, gâp ŭch geh âk jrô nti kơt nĕ an oh mon gay mât nău tanh cheh he an rơh ba kơi”.

Đah nău rŏng n’hanh nău blău tanh bâh nơm, wa H’Đoăn lĕ ntop ta nău mât nău tanh cheh way ơm bâh rnoi nuĭh Bunong. Bâh nĕ ntop mât rbăy n’hanh n’hao nău ueh văn hóa way ơm bâh rnoi nuĭh.

.