Yôk bri mpeh nhâp nar n'gor Quảng Ngãi lah ntŭk rgum ăp ntil văn hoá âk mpưm, ơm yău bah ƀon lan ăp rnoi nuĭh Hrê, Cor, Ca Dong. Tâm bah ri aơ, âk lễ hội way ơm, ăp rnoh khlay drăp ndơ văn hóa ơm yău ntlơi an tay bah ƀon lan dôl geh ma nău roh hêng. Ta năp nău ngăn geh dja, ndrel đah nău mât uănh ntuh kơl bah n'gâng kan ta ntŭk, ăp nuĭh geh nsing nơm, bu ranh ƀon, nuĭh gĭt blău rnoi mpôl đê̆ hŏ nsum ti trêng ntĭm tay, ntik uĕh ăp rnoh khlay văn hóa uĕh lăng bah ƀon lan he. Lĕ rngôch ŭch rŏng "mât huêng" an ăp nău nteh chĭng gong, nău mpât mprơ n'gloh mbro nklang bri neh têh hvi Trường Sơn.

  Bôk năm mhe, kônh wa Hrê ta xã Ba Thành, nkuâl Ba Tơ, n'gor Quảng Ngãi rgum bah meng jay rot, gân djăng đah nău nteh chĭng ƀa, tap dĭng gưt, mprơ nău mprơ Ca choi, tiăm tiăm ndrănh yăng. Nkhêp geh rnôk lễ hội, wơt năm mhe, ntil ndơ nteh mô dơi lah mô geh nê lah nău nteh chĭng ƀa. Chĭng ƀa hŏ krêp dêh dŭt ơm đah ƀon lan Hre tâm nău rêh ăp nar, nsĭt ba n'hao rhe, ngêt sa têh, lăp jay mhe...Wa Phạm Văn Sây an gĭt tay, rlău ma chĭng ƀa, ƀon lan Hrê n'hao êng săk đah ăp nău nteh ntĭt uĕh êng bah ăp ntil ndơ uh goh kơt đàn Brook, chinh K’la, n'hôm Ta lía, Tà vổ, mbuăt Ra ngói, ăp nău mprơ Ta lêu, Ca choi.  Năm 2021, Nău njroh mprơ chĭng ƀa bah nuĭh Hrê dơi Bộ Văn hóa, Thể thao n'hanh Pâl nđaih kơp dơn lah drăp ndơ văn hóa mô mpơl săk bah neh dak, nău nteh chĭng lơn ma n'gloh lot ngai lơn...

 "Rnôk ăp tơ̆ tŭr chĭng gong , gâp dŭt rhơn mƀak, n'hao êng săk. Nuih n'hâm dŭt uĕh rnôk ăp tơ̆ nhŭp cheng chĭng. Aƀaơ tâm ban kơt jêh aơ tay đŏng, gâp ntĭm nti ăp kon său trong tŭr chĭng mblâm ƀư an n'gloh, huêng chĭng mpăr lot ngai."

Mô dơn êng nuĭh Hrê ma ăp ƀon lan bah nuĭh Cor, Ca Dong nkual yôk n'gor Quảng Ngãi khuh n'gôr nău nteh chĭng gong đŏng. Ăp rnoi nuĭh geh du trong tŭr goh chĭng êng bah he, ndjôt săk tơm văn hoá way ơm bah rnoi nuĭh he. Nuĭh Hrê tŭr chĭng tĭng nău rhơn mƀak ndal, tŭr goh rklă chĭng gong gay ƀư jêng khuh n'gôr. Rnôk ƀư ngêt sa têh sreh ndrôk chôk rpu, dăn an mih lăng prăng uĕh, kônh wa nuĭh Hrê ƀư tŭr goh chĭng gong tĭng nău tơm kuăl mih kơt: Túc H’lay (nteh leng hoch), Túc Tuguốc (nău sĭm ndrău moh geh mih); Túc K’oa (nău kĭt ndrău) …

  Ta nkuâl Trà Bồng, n'gor Quảng Ngãi, bah kăl e, nău tŭr goh chĭng gong bah nuĭh Cor mât ndray an tât aƀaơ. Djăt ma ăp tơ̆ rnôk Tết Ngã Rạ, năm mhe, ăp bu klô ndăm nuĭh Cor nđơr tâm khuh n'gôr lễ hội đah nău tŭr goh chĭng gong n'gloh lam bri. Ăp bu druh nuĭh Cor nsoh bok ao cheh tanh way ơm ndrel rgâl nău ka dŏ Cà đáo. Bah druh mom tât bŭnh ranh gân djăng đah nău mprơ Xà ru, A giới, nău mbuăt A máp, n'hôm Ta lía... gay nău nteh tŭr goh chĭng gong n'gloh ngai, ăp bu ranh ƀon nuĭh Cor ta Trà Bồng joi trong rgum joi, mât ndray drăp ndơ ơm yău văn hoá bah rnoi nuĭh he. Âk năm rlău aơ, che Hồ Ngọc An, ta xã Trà Thuỷ, nkuâl Trà Bồng hŏ trêng nti an rơh mom ndăm nuĭh Cor trong tŭr goh chĭng gong, uh goh ăp ntil mbuăt n'hôm, trêng nti tay ăp nău mpât mprơ way ơm....

"Gâp lah nuĭh trêng nti na nê̆ an ăp kon său tŭr goh chĭng gong n'hanh ăp ntil mbuăt n'hôm êng ƀa ƀă. Lơn lah trong tŭr chĭng. Nău nteh chĭng gong bah nuĭh Cor mô dơi roh yor păng lah huêng bah nuĭh Cor."

 Nô Hồ Văn Phi ta xã Trà Thuỷ, nkuâl Trà Bồng, n'gor Quảng Ngãi an gĭt, bar pe năm aơ, ăp băl mom dŭt rhơn nđơr nti tŭr goh chĭng gong, ka dŏ cà đáo, nti mpât mprơ.

"Gâp saơ văn hoá rnoi nuĭh  he dŭt uĕh, dŭt rŏng. Gâp ŭch kơt nti gay mât ndray săk tơm văn hoá bah nuĭh Cor he nơm. Ăp kônh wa ntĭm mpôl hên nti gĭt âk nău mpât mprơ. Gâp nsrôih kơt nti gay sĭt ntĭm tay an ăp băl đoàn viên druh ndăm."

 Ta nkuâl Sơn Tây, n'gor Quảng Ngãi, rlău ma chĭng gong, ƀon lan Ca Dong hôm n'hao êng săk mpeh nău nteh đơn Kloong vút, Vrook, Vrook tru, Krâu n'hanh ăp nău mprơ Ta lêu, Ra nghế, Dê ô dê… đah nuĭh Ca Dong, nuĭh Hrê mô lah nuĭh Cor ta mpeh nhâp nar n'gor Quảng Ngãi, nău chĭng gong, mbuăt n'hôm, nkrêh đơn, geh "huêng" êng. Êng chĭng gong tâm ban kơt ndơ huêng khlay trôk nar an, lah drăp ndơ mpêt khlay bah ƀon lan. Chĭng dơi mât prăp na nê̆ tâm trôm jay, dơn n'gluh dŏng rnôk geh nar ngêt sa têh bah ƀon lan dơm. Lor rnôk n'gluh tŭr, ƀon lan way ƀư way ôp huêng chĭng lor. Rnôk ăp tơ̆ tŭr goh chĭng gong n'gloh nteh ndjôt nkre đah nău dăn brah yang kơl an ăp ntil dŭt uĕh lăng, nkrum mât ƀon lan he đăp mpăn, hơm răm.

 Aƀaơ, ăp nkuâl mpeh yôk yang n'gor Quảng Ngãi hŏ njêng âk câu lạc bộ nti tŭr goh chĭng gong, mpât mprơ, lôk ƀư n'hanh oh ăp mbuăt n'hôm way ơm. Tĭng nê, nău nteh tŭr goh chĭng gong, ăp nău mpât mprơ n'gloh mbro nklang yôk bri. Ăp rnoh khlay drăp ndơ văn hoá ơm yău bah ƀon lan nkual prêh dơi trêng nti tay, nkoch mbơh lam hvi, n'hanh dơi âk mpưm nuĭh gĭt tât lơn ma  ăp nău kan nchreng an uănh, lễ hội nkre đah pâl nđaih nsum mpôl lam ƀon lan. Wa Trần Thị Thu Thảo, ta nkual ƀon têh Quảng Ngãi dŭt ŭch rnôk dơi Tết Ngã rạ đah ăp nău kan văn hoá, pâl rlưn way ơm bah nuĭh Cor.

 "Aơ lah lor bôk năp gâp râng lễ hội bah nuĭh Cor. Gâp saơ dŭt rhơn nđơr yor dơi kơt nti tay âk nău gĭt blău n'hanh rlong ŭanh saơ ăp ntil ndơ bah năp nơh he mô hŏ gĭt".

 N'gor Quảng Ngãi geh 5 nkuâl mpeh yôk yang đah âk mpưm văn hoá way ơm bah ăp rnoi nuĭh Hrê, Cor, Ca Dong… Tâm bah ri aơ, âk nkuâl hŏ an ƀư đề án rdâk tay, mât ndray, ntik hao ăp rnoh khlay văn hoá way ơm bah ƀon  lan nkual yôk prêh. Wa Phạm Xuân Vinh, Kruanh UBND nkuâl Ba Tơ, n'gor Quảng Ngãi an gĭt: nău blău tŭr goh chĭng Ƀa bah nuĭh Hrê n'hanh cheh tanh bok brai Làng Teng, xã Ba Thành dơi Bộ Văn hoá, Thể thao n'hanh Pâl nđaih kơp dơn lah drăp ndơ mô mpơl săk gưl neh dak, pơk luh trong mhe an n'gor hun hao pâl nđaih:

"Lvang năm 2023 – 2025, rlău ma nău mât ndray n'hanh hun hao văn hoá hôm nkre đah nău hun hao pâl nđaih đŏng. Aơ lah nău dơn kan dŭt khlay. N'gor hŏ tâm pă du gâl prăk dŏng kan bah ngân sách nkuâl n'hanh bah prăk bôk nău kan gưl neh dak bah Trung ương gay nkra uĕh tay jay rot, pơk tay âk jrô ntĭm nti nău kan, rgum joi, hun hao ăp rnoh khlay way ơm bah kônh wa Hrê hŏ geh roh hêng".

Djăt ma bar năm du tơ̆, hang rhiăng nuĭh gĭt blău ăp rnoi Hrê, Cor, Ca Dong ta ăp nkuâl mpeh yôk yang rgum tay ta Liên hoan chĭng gong, mpât mprơ n'hanh tâm rlong thể thao ăp rnoi mpôl đê̆ n'gor Quảng Ngãi. Ăp nău nteh mha êng bah chĭng gong, ăp ntil ndơ uh goh, mpât mprơ bah ăp rnoi mpôl đê̆ dơi geh rnôk nkơnh n'hơ, n'gloh lot ngai. Lĕ rngôch ndrel tâm lăp nsum, êt lhăt nău tâm rnglăp đah ăp rnoi nuĭh oh nô n'hanh ndrel mât ndray, ntik n'hao ăp rnoh khlay văn hoá way ơm bah ăp rnoi mpôl đê̆./.