Nghệ nhân Y Djưng Êban đah đơn goong
Chủ nhật, 00:00, 03/09/2023 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV4.M’nông: Đơn goong (hôm kuăl lah ting ning) lah du ntil đơn way ơm bah du đêt rnoi nuĭh ta Tây Nguyên. Đơn goong dơi dŏng tâm ăp nar rgum gŭ âm ntŭk gŭ rêh, lễ hội n’hanh ngăn lah tâm ăp nar tâm mâp. Ŭch đah nteh đơn, Nghệ nhân Y Djưng Êban, xă Cư Suê, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak mô knŭng pâl đơn ma hôm ê nkra đơn goong gay trêng ntĭm an kon sau.

Nuĭh Tây Nguyên mô m’ha đơn goong, hôm kuăl lah “Ting ning”. Đơn goong geh măt tâm ăp lễ hội, rơh răm bah ƀon, bah lan. Nteh đơn goong kơt dak hoch, kơt duh nar kêng măng ta mir ba, rnôk kơt dak mih tâp. Nghệ nhân Y-Djưng Êban (rnoi Êđê) ta ƀon Sut Mđưng, xă Čư Sê, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak gĭt pâl đơn goong ntơm bah 17 năm. Wa âk rơh râng rơh tâm rlong gŏ đơn goong, ê nkra đơn ta nkuăl, n’gor n’hanh geh giải têh. Yor nău ŭch đah nteh đơn njung răm, nghệ nhân lĕ nsrôih nti n’hanh geh măt tâm ăp rơh lễ hội. Yor nteh đơn răm m’ak lăp tâm bôk rngok jêng wa knŭng djăt nteh bah đơn goong 6 rse way ơm, đah nău rklă, wât nteh đơn, wa lĕ ê nkra ăp đơn goong 10 rse, 12 rse n’hanh 18 rse. Nghệ nhan Y Djưng Êban an gĭt:

“Gâp gĭt pâl đơn goong rnôk mhe 17 năm deh. Rnôk hôm e ndăm gâp ê nkra đơn goong 6 rse, rnôk nĕ gâp râng rmôt văn nghệ, rlău ăp rơh râng tiăr nti gâp ƀư tay đơn goong âk rse lơn, ăp băl mprơ, đơn goong tâm rgop ndrel dơh lơn, uĕh lơn. Tât măng gâp mĭn dŭt âk m’hâm ƀư geh tŏng ăp nău he ŭch. Rnôk bôk năp gâp ƀư đơn goong 12 rse saơ mô hŏ tŏng gay tâm di ăp nău nteh, gâp ƀư tay đơn goong aơ mbra dơi gŏ an lĕ rngôch nău mprơ”.

Nghệ nhân Y Djưng Êban nkoch, geh 2 trong dŏng đơn goong, ngoăy lah nuĭh gŏ gŭ dăp ta grê, 2 jâng nkep đơn, ăp nglău ty kreh ta ăp rse đơn jêng nteh răm tôr djăt; 2 lah nuĭh kreh kreh ndăl dĭng đơn ta ndŭl, ndơ̆ bôk đơn sĭt bah năp, 2 nglău ty kon djôt săk đơn, ăp nglău ƀa ƀaư kreh rse đơn jêng nteh. Knơm nău ntop bah nông kro jêng nteh n’glôh ngai, geh nău rêng nuih n’hâm bah nuĭh Êđê. Gay dơi nteh uĕh nĕ, nghệ nhân ê nkra kơt Y Djưng Êban an geh mpang ty blău n’hanh tôr wât nău nteh. Wa nkoch:

“Rnôk ƀư ăp đơn goong săch du dĭng ngâr kranh ih kro, mô sŏk tơm nse yor mô nteh. Mâng si gay ƀư tôr đơn an sŏk si uĕh, jong tĭng nău ŭch n’hanh uĕh bah tĭng nuĭh. Đơn goong dơi dŏng an kreh tĭng nău mprơ Êđê, mô lah eirei. Đơn goong dơi kreh tĭng tâm jay nhih mô lah tâm ăp rơh lễ hội, rnôk dơi jă lah gâp pâl, mô prêng”.

Nteh đơn goong geh nău nkoch êng âk. Rup gui đơn way tĭng bu klô tâm rŏng đah bu ur ta ndring jay nhih tâm măng bŏng khay. Yor nteh uĕh nĕ ma wa way kreh mô lah kreh tĭng an ăp nghệ nhân êng rnôk mprơ eirei tâm ơh.

Nteh đơn goong lĕ jêng nău răm, dăch dêh ăp nuĭh ndrel.

Đah nău tâm rŏng n’hanh nău ŭch đah đơn goong, nghệ nhân Y Djưng Êban mpŏng dơi trêng ntĭm an rơh druh ndăm gĭt tât n’hanh uănh khlay. Yơn lah aƀaơ nău trêng ntĭm tâm ntŭk gŭ rêh dŭt jêr jŏt yor âk nkô̆ nău êng êng, nghệ nhân Y Djưng Êban rvê lah:

“Ngih dak n’gâng kan ƀon lan dŭt uănh tât, way ôp khâl mbra nthoi tay ăp nghệ nhân ranh kơt gâp. Druh ndăm geh yơn khâl pơng nti tât gưl 2, 3 mô nti yor hăn pâl, mô uănh tât ntil đơn aơ tay, hôm druh ndăm dŭt âk hăn pah kan ngai, jêng nău trêng ntĭm dŭt n’hâm jêr jŏt...”

Đah nău rgop tâm nău mât ndrăy đơn mboăt, nău mprơ, nghệ nhân Y Djưng Êban lĕ dơi geh âk bằng khen. Wa ndrel ăp nghệ nhân tâm ƀon dôl nsrôih trêng ntĭm, mât ndrăy, mât uĕh an nău nteh đơn goong n’hanh ăp mboăt n’hôm êng bah nuĭh Êđê hôm e nteh n’glôh mro./.

 

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC