Nuĭh mât nteh chĭng ta Buôn Sut Mđưng
Chủ nhật, 00:00, 01/10/2023 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV4.M’nông: Nghệ nhân Y Dŭ Êban, 55 năm deh (săk way kuăl lah Ama Đam), ta ƀon Sut Mđưng, xă Čư Suê, nkuăl Čư M’gar, n’gor Dak Lak dơi kônh wa ntĭt lah “nuĭh mât nteh chĭng ta ƀon lan”. Lĕ rlău 50 năm ba mir, tâm ăp năm bah năp wa mô rvê jêr jŏt, gơih nđơr joi jrô ndơn, ntĭm, mât nteh chĭng ta ƀon lan.

Nghệ nhân Y Dŭ Êban nkoch, mô knŭng bah rnôk nteh chĭng lĕ lăp tâm rngok nơm. Wa knŭng nkah gĭt nơm lĕ têh tâm nău rgum bah u che n’gôr kơt nteh dak leng hoch, kơt sĭm ndrâu tâm bri. Rnôk hôm e kon se, wa lĕ dơi lăp nơm tâm nteh chĭng tâm lễ hội, yan ngêt năm sa khay, đah nău blău ơm wa lĕ lăp nău nteh bah ăp chĭng n’hanh ăp nău mprơ rngot răm.

Gâp tăng âk nău chĭng tâm rơh ƀon lan geh âk lễ hội n’hanh nteh chĭng hăn tâm bôk rngok, yor gâp gŭ êp bôr chĭng gay saơ. Âk kônh, wa lĕ an gŭ rlong tŭr n’hanh gâp dŭt ŭch kơt nti. Gâp gĭt tŭr ching rnôk hôm e druh ndăm. Âk nghệ nhân saơ gâp gĭt tŭr chĭng jêng lĕ an gâp lăp n’hanh ntĭm tay ăp nuĭh êng tŭr chĭng.

Bah kăl i kăl e, tâm ăp lễ hội n’hanh nău ƀư văn hóa nsum mpôl, nteh chĭng lah sre brai boăt nthoi kon nuĭh đah brah yang, hăn ndrel ăp nuĭh tâm ntŭk gŭ rêh. Yor nê, nteh chĭng lah huêng bah ƀon lan. Rnôk saơ văn hóa chĭng gong dôl roh mbrơi mbrơi, nghệ nhân Y Dŭ Êban an mông nar, n’hâm soan gay pơk jrô ntĭm tay an kon sau tâm ƀon. Âk nuĭh druh ndăm tâm ƀon lĕ gĭt tŭr chĭng n’hanh hăn tŭr ta âk ntŭk. Nghệ nhân Y Dŭ Êban nkoch:

Tâm ƀon gâp lah nuĭh chraih chĭng, ntĭm tŭr ching an ăp nghệ nhân tâm ƀon gay ndrel răm mât nteh chĭng n’hanh hăn tâm nđŭr ta ƀon lan gâp hăn ndrel rmôt tŭr chĭng. Gâp lĕ ntĭm an ăp mon jêt mô knŭng 15-16 năm ma rmôt chĭng kon se aƀaơ ntơm hăn tŭr 3-4 tơ̆ hôm.

Gay geh âk săk rnglăy aơ, nghệ nhân Y Dŭ Êban mô knŭng klach jêr, klach njê, ndrel đah ăp nghệ nhân tâm ƀon nti tay ăp nău chĭng, kơl lor an mông nar ntĭm an ăp nghệ nhân kon se, sŏk ăp nar rlu nti tâm mông nar tâm di ngăn. Wa hôm hăn kuăl tĭng jay, rgŏ jă me bơ̆ n’hanh ăp băl jêt hăn nti tŏng ăp. Yor nău gơih mât nteh chĭng n’gôr, ndơ̆ nuih n’hâm tâm nteh chĭng jêng nghệ nhân Y Dŭ Êban mư ƀư geh săk rnglăy têh geh âk băl mom ŭch nteh ching bah rnoi nơm.

Jrô chĭng kon se gâp tă ƀư 2 jrô A, B. Aƀaơ ăp kon hăn nti ta ngih sam ƀŭt hôm jêng jêr săch mông nar tâm di. Gâp dŭt rvê m’hâm ƀư gay rơh mom gĭt tŭr chĭng, mô ƀư roh văn hóa bah rnoi nơm. Tâm trong luh bah nău rêh ăp nău uĕh ơm mbrơi mbrơi roh. Gâp mpŏng rnôk he hôm e tŏng soan hôm e dơi trêng ntĭm tay an rơh druh ndăm.

Chĭng gong đah nuĭh Êđê mô knŭng lah nău nteh, ma hôm drăp ndơ khlay rgâl đah âk ndrôk rpu, drăp ndơ tam bah rnăk wâl. Nteh chĭng n’gŭr răm tĭng lôch nău rêh bah bu klô ndăm, bu ur druh, bah rnôk mhe luh ndŭl me tât rnôk roh. Nghệ nhân Y Dŭ Êban nkoch gay nteh chĭng hôm e n’gloh n’gôr mro an geh nău ndrel soan bah kônh wa ƀon lan n’hanh n’gâng kan ăp gưl.

Lah kơt du hê rnăk wâl gâp aƀaơ gay trêng ntĭm ri mbra mô dơi mât lôch dơn nteh chĭng bah rnoi nơm. An geh nău hăn nsum bah kruanh ƀon, n’gâng kan. Geh nău ndrel ty bah kon nuĭh n’hanh nghệ nhân kơt mpôl hên. Mpôl hên mpŏng ăp mon mbra gĭt n’hanh uănh khlay nău uĕh aơ bah rnoi nơm.

Đah nău wât đah nău nteh chĭng, chraih chĭng ndrel đah nău rgop têh tâm trong kan mât ndrăy, rƀăy, mât uĕh chĭng bah nuĭh Êđê, nghệ nhân Y Dŭ Êban lĕ dơn geh âk bằng khen bah ăp gưl. Nĕ lah ăp ndơ nkhôm tâm di, ntrŭt nsôr nuih n’hâm ăp nghệ nhân kơt wa rêng hvi tay nău ŭch, gay nteh chĭng mbra n’glôh n’gôr mro./.

 

 

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC