Nuĭh Xơ Đăng ta Dak Lak mât ndrăy văn hóa way ơm
Thứ bảy, 09:17, 11/03/2023 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV4.M’nông: Rlău n’gul rach năm tă ƀon tơm Kon Tum, tât Dak Lak ndâk njêng nău rêh mhe, nuĭh Xơ Đăng hôm e dơi mât nău uĕh văn hóa bah rnoi nơm. Bah kho ao tanh tât ndơ ngêt sa, bah nău kan i ty tât nău gŭ âm văn hóa njroh mprơ hôm e dơi nuĭh Xơ Đăng mât n’hanh hun hao.

     Wa A Nuă, bu ranh ƀon Ea Mao, xă Ea Yiêng, nkuăl Krông Păc, n’gor Dak Lak nkah gĭt tay, tă aơ rlău 50 năm, tâm lơh tâm su, du rmôt nuĭh Xơ Đăng hăn trơn du bah nkuăl Đăk Tô, n’gor Kon Tum hăn n’gor Dak Lak, ngai rlău 300km hăn trong bri. Tât aƀaơ lĕ bơi 50 năm jêh nar rklaih đăp mpăn, Dak Lak lĕ jêng ƀon tơm tal 2 bah nuĭh Xơ Đăng. Bu ranh ƀon A Nuă nkoch: Nău rêh geh âk nău rgâl, yơn tâm bôk rngok mpeh rnôk tĭng đah bri, mir ba mô dơi geh roh.

“Rnôk gŭ ƀon ơm ri mpôl hên rêh tĭng đah bri, ăp nar hăn mir, hăn tâm bri joi biăp play, đê̆ đŏng geh dŭt âk ntil kơt djêl, biăp bri... Gâm n’gôn rnôk nĕ gâp hôm nkah gĭt u che way sŏk ngâr, nkar kơt lah glah aƀaơ, rnôk nĕ, mpôl hên mô tŏng bôh sa. Tâm ăp rnăk ma mô tŏng bôh ri hăn jâng tât dak Lào dơh gay rwăt mô lah tâm rgâl đah sŭr, djăr, ŭch joi tơm dak si kơt sa nhân ri hăn dak băl Lào mư geh, yor ƀon ơm êp đah dak Lào. Gâm gŭch rnôk nĕ dŭt âk dŏng dĭng ngâr nkar, tâm bri geh âk n’ha si hon êng, biăp kah play njŭng geh ơm jêng ndơ sa bah nuĭh Xơ Đăng rnôk nĕ dŭt âk knơm tâm bri an”.

Ta xă Ea Yiêng, nkuăl Krông Pắc, n’gor Dak Lak, aƀaơ geh nklăp 1.360 rnăk, tâm nĕ nuĭh Xơ Đăng geh 1.330 rnăk, đah nklăp 5.700 nuĭh. Kônh wa rêh dăch dêh, tâm rnglăp đah ăp rnoi êng, ndrel ndâk njêng nău rêh mhe. Wa A Điêt, cán bộ văn hóa xă Ea Yiêng, nkuăl Krông Pác an gĭt, bah meng mĭn uănh hun hao wăng sa rnăk wâl nuĭh Xơ Đăng ta aơ hôm e mât nău kan cheh tanh kho ao way ơm.

Ăp u, mê̆, oh, yuh bu ur tâm ƀon aƀaơ hôm e mât nău kan cheh tanh khoa ao. Păng nah tanh, nah ntŏk, geh u, mê̆ ntĭm an kon, an sau, jêng ăp kon, ăp sau nar aơ lĕ gĭt tanh nah mbân, ao; gay geh ăp kho ao way ơm, nah an u che, an mê̆, oh nô bah nơm. Tâm ăp nar tâm wăng, tâm nsông ri ur sai mom way thông ăp nah tanh, mbân ao gay an u che, an mê̆ bơ̆ đah jay bu klô, jay bu ur tĭng nău way ơm”.

Ta xă Ea H’Đing, nkuăl Chư M’gar, n’gor Dak Lak, nuĭh Xơ Đăng lĕ trơn gŭ rlău 50 năm aơ n’hanh mât ăp nău uĕh văn hóa way ơm bah rnoi nơm. Tâm nĕ, “Rhơn ba mhe” lah nar lễ têh ngăn tâm năm bah kônh wa nuĭh Xơ Đăng ta ƀon Kon H’ring dơi ƀư tâm nar Tết Dương lịch. Wa Pê Sương, bu ranh ƀon H’ring, xă Ea H’Đing, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak an gĭt: Lễ hội “Rhơn ba mhe” dơi ƀư nar bôk năm mhe, mô knŭng lah di an kônh wa uănh tay săk rnglăy bah du năm pah kan jan sa, ma hôm lah rse brai boăt nthoi ăp nuĭh tâm ntŭk gŭ rêh nuĭh Xơ Đăng, nkah ntĭnh kônh wa mât, ndrăy nău uĕh văn hóa bah rnoi mpôl đêt.

“Ăp năm, ƀon Hring hôm e ƀư lễ hội rhơn piăng ba mhe, Lễ hội aơ gay lah uĕh brah yang lĕ kơl an, pă an kônh wa ngăch dăng, du năm mih lăng prang uĕh, bôh ba săk geh. Aƀaơ, gay mô an roh âk mông nar n’hanh drăp ndơ mpôl hên rgâl ƀư nsum ndơn yor tĭng rnăk ƀư bah aơ tât nar êng mbra roh mông nar pah kan ri aƀaơ lĕ ƀon rgum ƀư du tơ̆ tâm bôk năm mhe, rnăk geh sŭr ri poăch sŭr, geh djăr ri djăr, lĕ rngôch kônh wa tâm ƀon rgum ta jay nhih gay kuăl brah n’hanh ƀư tŭr chĭng-njroh xoang”.

Wa A Mang-Groi kruanh jrô kan Văn hóa Thông tin n’hanh Truyền thông nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak an gĭt: ƀon H’ring, xă Ea H’Đing lah ntŭk gŭ rêh nsum bah nuĭh Xơ Đăng. Kônh wa dơi mât nău uĕh bah rnoi nơm. Ta aơ aƀaơ hôm e 50 nuĭh gĭt tŭr chĭng, tâm nĕ geh rlău 30 nuĭh mom, 10 nuĭh cheh tanh, rmôt njroh geh rlău 10 nuĭh n’hanh 1 nghệ nhân chraih chĭng blău ngăn. Ƀon aƀaơ hôm e 4 bôr chĭng, tâm nĕ geh du bôr chĭng, gâr rhŏ tâm ăp rơh lễ hội ta ntŭk; hôm rnôk hăn tŭr, rmôt djôt 16 păng n’ăp chĭng n’hanh gâr. Rmôt chĭng bah ƀon Kon H’Ring ƀa ƀơ dơi ăp gưl, ăp nău kan săch râng ăp rgum tâm rlong, tŭr ta âk ntŭk ta lam dak.

“Kônh wa ƀon Hring hôm e mât âk lễ hội, kơt: sa ba mhe, lễ hội ƀư mbor dak. Ăp năm ƀon Hring ƀư lễ hội sa rhơn piăng ba mhe tâm nar 1 khay 1 dương lịch đah tât râng âk kônh wa Xơ Đăng tâm ƀon n’hanh năch. Aơ lah lễ hội khlay jêng ƀon an mât, tâm xă Ea H’Đing aƀaơ ngoăy dơm knŭng geh ƀon aơ ƀa ƀơ mât, n’hanh knơm geh uănh mĭn kơl an bah Ngih dak tâm nău mât ndrăy n’hanh mât uĕh văn hóa rnoi mpôl đêt. Tă bah nĕ, mpôl hên lơ nkoch trêng, rgŏ jă kônh wa âk lơn tay gay kônh wa gĭt mât n’hanh ƀư uĕh văn hóa tu tơm bah u che n’glơi an”.

 

 

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC