Tâm nchră ndrel Y Beo-Nuĭh nkoch nău đah nău mprơ Ba Na
Chủ nhật, 00:00, 06/07/2025 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV.M’nông - Nghệ nhân Y Beo, rnoi nuĭh Ba Na, ta ƀon Kon Klor, phường Kon Tum, n’gor Quảng Ngãi, geh nău ŭch ngăn đah văn hóa way ơm. Wa geh măt tâm ăp lễ hội n’hanh nchrăp ŭch dâk jrô ntĭm nău mprơ, cheh tanh an rơh druh ndăm. Bôl lĕ rlău 70 năm deh, yơn nghệ nhân Y Beo hôm e nkah gĭt kơt ơm ăp nău mprơ bah nuĭh Ba Na.

Ta jay êng nghệ nhân Y Beo pơk tĭng plơk samƀŭt nchih ăp nău mprơ yor nơm dơi rgum. Wa rblang nău, jêh nĕ mprơ an ăp nuĭh djăt. Ăp nău mprơ bôl glêh, nău dơh wât yơn rnôk djăt nghệ nhân Y Beo mprơ êng, djuôr rbân n’hanh lăp tôr, ăp nuĭh saơ geh đăp mpăn.

Nkoch mpeh nău tât đah nău mprơ Ba Na, nghệ nhân Y Beo an gĭt:

Gâp mâp đah nuĭh ƀon lan Ba Na dŭt mbrơi nkôp đah băl bên ndrel rơh. Nĕ lah yor bah jêt mê̆ roh ơm, gâp mô dơi kơt ăp băl êng jêng mô geh tâm nđŭr, nti nsơm âk. Ăp nău wât mpeh nău mprơ mô lah cheh tanh lah gâp knŭng nti êng tă bah nuĭh aơ nuĭh ri. Gâp ŭch du nar nĕ geh du hê nai ntĭm an gâp uĕh, tĭng na nê̆.

Wa Y Beo nkoch, lap lah năm 12, wa dơi hăn nti văn hóa ta Đà Lạt. Rnôk gĭt răk gĭt nchih, mâp âk, lơ kơl wa rbăng ngăch, nti geh âk nău, ngăn lah mpeh văn hóa rnoi mpôl đêt. Tât rnôk sĭt tay Kon Tum, wa râng lăp ăp rmôt njroh mprơ n’hanh dơi ƀa ƀơ râng mprơ, nti âk tay. Đah nău blău ơm geh n’hanh nău ŭch, rnôk mhe tŏng 20 năm, Y Beo lĕ ntoh lư yor blău mprơ n’hanh cheh tanh. Nghệ nhân Y Beo nkoch:

 Nău nti nău mpât mprơ đah gâp dŭt dơh, ăp rnôk djăt nuĭh ranh mprơ ri gâp djăt gĭt rplay lor, nău mprơ geh 2-3 tơ̆ mư kăr bah kơi. Bah kơi nklăp 3-4 tơ̆ nkre djăt nkre nti gâp lĕ dơi blău mprơ ăp gưl glêh. Gâp nchih na nê̆ tĭng gưl nău mprơ ăp rnôk dơi nti, rnôk ru djôt hăn nti mprơ.

Tĭng wa Y Beo, nău mprơ Ba Na geh du ntil uĕh êng nkôp đah ăp rnoi mpôl đêt êng ta trong mprơ, tĭng nkô̆ n’hanh gưl. Rnôk mprơ n’hir mô knŭng đah nău ma hôm đah nău hăn djuh djun bah săk kơt nkoch tay an nău mprơ.

Ta ndring jay hvi nđik, nghệ nhân Y Beo djôt rpăi si ndrel ăp pă nah dôl tanh gay nkoch đah năch. Nkre ƀư, wa nkre mprơ ăp nău mprơ răm m’ak, rŏng săk. Wa an gĭt, lĕ jêng bên, ăp rnôk tanh ri wa mprơ lĕ du nău mprơ aơ tât nău mprơ êng. Pơng jêng an wa ŭch n’hanh gơih lơn tâm pah kan.

Ăp nău nteh kreh kreh bah rpăi si tanh nteh, nghệ nhân Y Beo ƀư mbrơi tĭng tâm nău tanh:

Nuĭh Ba Na ơm geh rmư, rêh tâm rnglăp ndrel nsum mpôl, yôk bri jêng ăp nău rup gui ta nah tanh bah nuĭh Ba Na rbân r’ên n’hanh nđik r’êt, way dŏng ăp dak tơm kơt ônh, chăng, êr way dŏng. Nah tanh bah nuĭh Ba Na, rlău ma ƀư kho ao tâm lễ hội, hôm dơi ƀư tâm ăp ndơ dŏng tâm wâl, tâm nsông nsao mô lah tâm wăng.

Ŭch rŏng văn hóa way ơm, wa way wât ntĭm tay an kon sau mpeh nău kan cheh tanh n’hanh nău mprơ. Tĭng wa, nti tanh an ntơm bah măt uănh n’hanh gĭt saơ, rnôk lĕ gĭt saơ tŏng an ŭch n’hanh ŭch nti ri mư lôch jêh. Tanh an rlău âk gưl, yơn jêr ngăn lah  ndrang brai gay an luh ăp pơng nah uĕh.

Nghệ nhân Y Beo lĕ ntĭm văn hóa Ba Na an dŭt âk rơh; n’hanh geh âk kon hŏk jêh aơ lĕ jêng ăp nghệ nhân geh nău ngơi. Aƀaơ bôl lĕ ranh, wa hôm mât chông ŭnh văn hóa way ơm, ŭch râng ăp lễ hội n’hanh dâk jrô ntĭm nău mprơ, cheh tanh. Nghệ nhân Y Beo nkoch:

Rnôk ntĭm tay an rơh druh ndăm, nău jêr jŏt ngăn lah nău ŭch bah ăp oh đah văn hóa way ơm mô hŏ tŏng têh. Ăp oh jêh rnôk nti ri đêt ƀư ngăn, lăp tâm nău pâl rlưn mhe jêng mô dơi mât uĕh nău mĭn ƀư mhe, nău blău ngăn bah ăp oh. Gâp dŭt rwê tâm rgŏ năp mô ngai, ăp nău khlay văn hóa mbra mbrơi mbrơi roh.

Ta năp nău rêh mhe, nghệ nhân Y Beo hôm e cheh tanh gay rhŏ an tâm rnăk wâl, jrŏng rnoi. Wa hôm nsrôih “mât ŭnh ang” nău kan way ơm aơ, n’hanh nthoi tay ăp nău mprơ rbân r’ên bah rnoi mpôl đêt.

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC