Mpât mprơ lah ntil ndơ tâm mâp, way geh dŏng âk tâm nău mĭn bâh ƀon lan ăp mpôl rnoi ta Tây Nguyên, tâm nĕ geh ƀon lan rnoi Xơ Đăng. Nău mprơ geh mprơ rnôk ma hăn ta mir, ta rơh lễ hội, nđăp nsông, rnôk n’hir oh bê mô lah rnôk bu ur bu klô tâm mâp...yuh Y Mon, rnoi Xơ Đăng, n’gor Kon Tum nkoch.

"Jŏ jŏ rĭ gâp geh mprơ đŏng. Ta jay rĭ oh yuh băl mpôl tâm ƀon way geh ƀư mprơ tâm pât”.

Đah nuĭh Xơ Đăng, ăp nău tâm pât mprơ bâh khân păng dŭt ueh ngăn, ntoh lư way geh dŏng âk lah mprơ tâm ơh bu ur bu klô. Nghệ nhân A Khao, nkuăl Ngọc Hồi, n’gor Kon Tum an gĭt; ƀon lan Xơ Đăng way mprơ tâm ơh bu ur bu klô rnôk hăn pah kan mô lah ta ăp rơh lễ hội. Aơ lah trong kan gay ma bu ur bu klô mom ndăm mpơl nău tâm rŏng ndrel. Nghệ nhân A Phâng, rnoi Xơ Đăng, n’gor Kon Tum an gĭt.

 "Tâm ăp ƀon lĕ geh ăp nău tâm pât mprơ rnê ƀon tơm, neh dak, rnê nău tâm rŏng bu ur bu klô. Kăl e nơh rnôk tâm rŏng, bu ur bu klô mprơ tâm ơh. ăp măng bŏng khay tâm mâp, nău tâm pât mprơ tâm ơh , tâm hôr dŭt ueh ngăn”.

Ƀon lan Xơ Đăng hôm nha geh ăp nău mprơ n’hĭr oh đah nău mprơ ueh, dăch rmên yơn nău mprơ ndrel đah nău rêh nău pah kan bâh ƀon lan. Bol ma nău mprơ rnôk răm n’gôr rnôk rbĭn rmên yơn lah nău rklă nău, nău rŏng bâh ƀon lan ta nĕ dâl. Mô dơn ueh nkô̆ nău ma hôm nha geh nău ngơi, nău nkoch, nău rŏng bâh khân păng đah ăp nuĭh tâm ntŭk rêh jêng bâh nơm, tâm ƀon lan nơm.

Tâm ban kơt ăp mpôl rnoi êng ta Tây Nguyên, Xơ Đăng geh dŏng âk ntil nău uh nteh goh ueh an nău tâm pât mprơ. Nău rêh ndrel đah yôk bri jêng lah ăp nău uh nteh goh bâh ƀon lan, rlău ma  chĭng gong, lĕ ge ƀư bâh ăp ntil ngâr nkar, đar si. Ndơ nteh uh goh bâh rnoi Xơ Đăng geh đàn tơ rưng, n’hôm, klông put, gâr, chĭng, gong, nŭng, âk dĭng nkrĭp nteh bâh n’hâm dak.

Ntoh lư ngăn tâm âk ntil ndơ nteh bâh nuĭh Xơ Đăng lah chĭng gong. Nuĭh Xơ Đăng uănh chĭng gong lah nău ntĭt an nău rêh bâh mpôl rnoi. Kanŭng geh djăt nău nteh chĭng, nuĭh Xơ Đăng mbra geh gĭt năl ta ƀon dôl mbơh ƀư nău kuăl brah mô lah mơh nău răm rhơn. Nuĭh kan mĭn uănh văn hóa ăp mpôl rnoi Tây Nguyên, wa linh Nga Nie Kdăm, an gĭt, bor chĭng bâh nuĭh Xơ Đăng têh jê̆ êng êng n’hanh ndrel đah du mblâm gâr gay ma tĭng nău nteh chĭng. Tĭng nău way ơm rĭ gâr way geh nuĭh Xơ Đăng goh lor bôk năp, ndrel đah nău nteh chĭng njêng nău nteh n’gloh ueh răm an ăp rơh lễ hội. Wa Linh Nga Niê Kdăm an git.

  "Nuĭh Xơ Đăng geh bor chĭng bâh 10-11 mblâm rnôk tŭr ăp nuĭh hăn văr tơm njuh n’hanh geh mpôl bu ur njroh hăn tĭng đŏng.

Nău ueh êng tâm ăp ntil nău uh nteh bâh ƀon lan rnoi Xơ Đăng lah đàn Klông Put. Đàn Klông Put geh ƀư bâh nkar n’hanh nău nteh bâh ăp tơ̆ tap ti ta mbung dĭng. Rnôk  goh, ăp săk dĭng nkar geh rkơng ta tơm êng, n’hanh đah mpang ti ueh, blău bâh bu ur nuĭh Xơ Đăng, nău nteh Klông Put dŭt ueh, n’gloh tât ăp bri yôk Tây Nguyên. Nghệ nhân A Khao, rnoi Xơ Đăng, n’gor Kon Tum an gĭt,

  "Ntơm kăl e nơh, rnôk geh ƀư sa ba mhe, nuĭh ƀon lan hăn sreh ngâr nkar rêh, lôch nĕ an kro du năm mơ ntơm ƀư dĭng uh. Tơm nkar kranh mơ dơi ƀư, lôch nĕ koh dĭng nkar an geh nău nteh tĭng chĭng gong. Kanŭng bu ur mơ geh goh Klông Put n’hanh tap ti ta mbung dĭng an nteh. Săch ăp nuĭh lĕ lôch nti mơ dơi goh Klông Put.

Tât khâl ăp ƀon lan Xơ Đăng ta khay bôk năm mhe mô lah ăp rơh kuăl brah, bâh kăl e he lĕ geh tăng nău nteh chĭng gong n’gloh lot ngai, tâm breh nkre tâm nĕ lah nău nteh bâh tơ rưng, klông put..ta meng yăng ndrănh, ăp bu ur druh bu klô ndăm Xơ Đăng nhup ti nsum nău njrơh mprơ rnê nău rŏng, nău ueh ƀon lan, nău tâm rŏng gay ma mĭn ŭch đah nău rêh đăp mpăn hơm răm.