Cách đây 2 năm, trong lúc loay hoay tìm loại cây luân canh khi hồ tiêu đang chết hàng loạt, anh Đặng Viết Hoàng, ở thôn Thủy Phú, xã Ia Blứ, huyện Chư Pưh, quyết định chọn nghệ vàng bởi năng suất cao, công chăm sóc ít, chi phí sản xuất thấp.

Vụ đầu thắng lớn, 1 ha nghệ, anh thu về 16 tấn củ, thu gần 200 triệu đồng nhờ toàn bộ sản phẩm được bà con quanh vùng mua về làm giống. Rất nhanh chóng, phong trào trồng nghệ tại Chư Pưh bùng nổ. Bản thân anh Hoàng cũng mở rộng diện tích nghệ lên gần 3 ha. Đến nay, đã tới kỳ thu hoạch, nhưng anh đứng ngồi không yên vì không biết bán sản phẩm cho ai:

“Thu hoạch được rồi, chẳng qua mình kéo dài thời gian để già củ và tìm đầu ra. Đâu có công ty nào đứng ra bao tiêu. Mình tự phát mà, thích là trồng. Giá bình quân năm ngoái là 12-13, cuối vụ là 15-17 nghìn/kg. Nếu như giá đó là lời trên 200 triệu/ha, nhưng năm nay thì lời cỡ 50-70 triệu/ha còn khó đó”.

Nông dân Gia Lai lo lắng vì chưa tìm được đầu ra cho cây nghệ

Nhiều nông dân ở xã Ia Blứ đã chủ động tìm đến các thương lái nông sản tại địa phương để chào bán sản phẩm. Nhưng bản thân các thương lái cũng chưa từng thu mua và tiêu thụ nghệ bao giờ nên nông dân càng bế tắc. Tốn hơn 9 tháng, chi phí sản xuất không dưới 40 triệu đồng/ha, nếu không tìm được đầu ra cho sản phẩm, thì thiệt hại đối với nông dân Chư Pưh sẽ là con số không nhỏ.

Ông Nguyễn Liệu, ở thôn Thủy Hà, đã tính tới việc tự xay nghệ thành bột để dùng và bán dần: “mình cũng không biết năng suất sau này như thế nào, đầu ra, giá cả bao nhiêu. Nếu có giá thì số lượng này của gia đình chỉ đủ giống trồng lại, chứ không bán. Được giá thì trồng, không thì mình lấy tinh bột xay dùng trong gia đình”.

Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chư Pưh, toàn huyện có gần 100 ha nghệ vàng đã đến kỳ thu hoạch. Trong đó, các xã Ia Blứ, Ia Hla, Ia Phang là những nơi có diện tích lớn nhất. Toàn bộ được trồng ồ ạt, theo phong trào bởi tin vào những thông tin nông dân tự truyền miệng về những nhà máy chế biến nghệ ở tỉnh này, tỉnh kia đang thiếu nguyên liệu.

Trên thực tế, những hộ đã từng bán được nghệ ở địa phương chủ yếu là bán giống tại chỗ, chưa từng bán cho doanh nghiệp hay thương lái nào. Vừa hi vọng, vừa lo lắng về loại cây dược liệu mới này, ông Nguyễn Văn Khanh, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chư Pưh, cho biết:

“Cây nghệ được xếp vào cây dược liệu được Chính phủ khuyến khích phát triển. Qua đánh giá sơ bộ, cây nghệ tương đối phù hợp với điều kiện đất đai, thổ nhưỡng trên địa bàn. Tuy nhiên, đầu ra chưa rõ ràng. Trên địa bàn tỉnh thì cũng chưa có nhà máy. Huyện khuyến cáo nông dân không nên ồ ạt mở rộng diện tích”.

Câu chuyện tìm đầu ra cho nông sản ở Gia Lai nói riêng, các tỉnh Tây Nguyên nói  chung không phải là mới khi chỉ cách đây vài tháng nông dân đã điêu đứng vì không tiêu thụ được bí xanh, sắn, chanh dây. Điểm chung là nông dân chưa tìm hiểu kỹ thị trường, đơn vị bao tiêu sản phẩm, đã vội vàng chạy đua mở rộng diện tích. Và không ai dám chắc rằng đây là bài học cay đắng cuối cùng, nếu như ngành chức năng địa phương vẫn chưa phát huy vai trò  định hướng, chỉ đường cho nông dân.

Nguyễn Thảo/VOV-Tây Nguyên