Sau gần 12 năm phát lộ, cấp phép khai thác, rồi lại thu hồi đóng cửa mỏ, đến nay, mỏ vàng Háng Trợ tại xã Phì Nhừ, huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên chỉ còn lại những bãi đất đá ngổn ngang, những hầm, hố sâu rải khắp hơn 40 héc ta diện tích của mỏ trên đỉnh núi. Đây cũng chính là những vết tích minh chứng cho những cuộc tìm kiếm vận may của vàng tặc.

Những năm từ 2012 đến 2016, vàng tặc là vấn đề nhức nhối của địa phương này. Những tưởng, sau quyết định thu hồi đất và đóng cửa điểm mỏ của Ủy ban Nhân dân tỉnh Điện Biên vào năm 2017, vùng núi Háng Trợ sẽ bình yên trở lại.

Thế nhưng, dù các cơ quan chuyên môn đánh giá, trữ lượng vàng ở mỏ Háng Trợ không còn, song thời gian gần đây, ngoài người dân trong xã, phu vàng đến mỏ vàng Háng Trợ tìm vận may còn là người ở nhiều tỉnh khác như: Sơn La, Hòa Bình, Lai Châu, Lào Cai... 

Theo chính quyền xã Phì Nhừ, hoạt động khai thác vàng tại điểm mỏ Háng Trợ bắt đầu manh nha từ năm 2005. Đến năm 2010, Công ty Cổ phần công nghiệp MOLYBDEN chính thức được Sở Công thương phê duyệt phương án khai thác vàng lộ thiên. Nhưng chỉ vài năm sau Công ty này bị phá sản và bỏ trốn, khiến nạn khai thác vàng chui trở nên phổ biến.

Năm 2017, Ủy ban Nhân dân tỉnh Điện Biên ban hành quyết định thu hồi đất và đóng cửa điểm mỏ, song do chưa được hoàn trả, bàn giao lại mặt bằng, nên công tác quản lý hết sức khó khăn; tại đây tiềm ẩn nhiều vấn đề phức tạp, khi người dân vẫn bất chấp cảnh báo nguy hiểm đến để tìm kiếm vận may. 

Không chỉ người dân địa phương, nhiều người ngoài tỉnh cũng đến đây dựng lều lán, để khai thác khoáng sản trái phép Tình trạng tranh chấp điểm mỏ thường xuyên diễn ra. Các lực lượng chức năng địa phương còn bắt được một số đối tượng mua bán ma túy trên điểm mỏ.

(Không chỉ người dân địa phương, người ngoài tỉnh cũng đến đây khai thác vàng trái phép - Ảnh; VOV)

Những tồn tại kéo dài này đã gây không ít hệ lụy cho chính quyền và người dân địa phương. 2 năm qua, đã có 2 mạng người bị đánh đổi vì những cuộc tìm kiếm vận may trái phép; hơn 30 héc ta diện tích lúa 2 vụ của hàng trăm hộ dân đứng trước nguy cơ không thể canh tác. Còn chính quyền địa phương thì vẫn chờ đợi được bàn giao lại những diện tích của mỏ vàng để tiến hành cải tạo, khôi phục.

Để ngăn chặn và giải quyết các vấn đề phức tạp liên quan đến an ninh trật tự, Công an huyện Điện Biên Đông đã phải bố trí thêm 1 tổ công tác túc trực 24/24 giờ tại xã Phì Nhừ. Tổ công tác này có nhiệm vụ thường xuyên tuần tra, kiểm soát và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm. Đồng thời, kết hợp tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân. 

(Tổ công tác thường xuyên tuần tra, kiểm soát - Ảnh: VOV)

Ông Bùi Ngọc La, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên cho biết: Tỉnh đã giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường là cơ quan chủ trì thực hiện dự án đóng cửa mỏ vàng Phì Nhừ, nhưng nhiều năm qua vẫn chưa triển khai thực hiện. Điều này gây nhiều khó khăn cho việc quản lý mỏ vàng.

Chính qyền địa phương đang chờ đợi tỉnh chỉ đạo Sở Tài nguyên -Môi trường kiểm tra lại tiến độ thực hiện dự án đóng cửa mỏ và mong mỏi dự án này thực hiện càng sớm càng tốt.

Từ đánh giá trữ lượng vàng ở mỏ Háng Trợ không còn, thì việc đóng cửa mỏ, cải tạo và chuyển đổi sang trồng rừng là điều cần thiết. Tuy nhiên, trong khi lời giải này chưa thực thi, thì cuộc chiến âm thầm ở đây đã không còn đơn giản là giữa luật pháp với nạn “vàng tặc”, mà còn thêm thách thức mới khi xuất hiện mâu thuẫn giữa dân sở tại với người dân từ nhiều tỉnh khác về đây tìm kiếm giấc mơ vàng./.

Vũ Lợi/VOV Tây Bắc