Với người Cơ Ho, mọi vật đều có linh hồn và có thần linh ngự trị, cai quản, bởi vậy, họ làm gì cũng rất thận trọng và luôn có những kiêng cữ trong hôn nhân, trong sinh hoạt, sản xuất và đời sống.

Trong thời điểm xác định tiến tới hôn nhân, gia đình cả 2 phía không được bất hòa. Trong lễ ăn hỏi có những điều phải kiêng kỵ: Không cãi nhau. Cãi nhau là mất vui, là điềm gở. Không được làm vỡ bất cứ cái gì. Không được phép nói những chuyện không vui, không tốt. Không uống rượu say.

Theo quan niệm của người Cơ ho, mọi vật đều có linh hồn và có thần linh ngự trị. Ảnh: baomoi.com

Mọi hoạt động của người Cơ ho đều có thần linh quan sát, bởi vậy, họ kiêng cữ khi làm lúa rẫy, khi đi lên rừng, khi xuống suối, khi đan gùi, khi sinh nở... Ở cộng đồng người S’rê (một nhánh của dân tộc Cơ ho), hàng năm, khi lúa sắp trổ đòng, người ta làm lễ “nhô wer”. “Nhô” là “uống”, “wer” là “kiêng cữ”.

Trong lễ này có hoạt động chính là “lơ gùng- trùng đạ”. “Lơ gùng” là “làm đường”, “trùng đạ” là “đường đi lấy nước”. Ngày hôm đó, người ta sẽ dọn sạch sẽ con đường xuống bến nước. Ngay gần chỗ lấy nước, người ta dựng cây nêu, hiến tế trâu, gọi thần về. Gọi thần về có 2 mục đích: để thần ban phát cho sức khỏe, của cải và một mùa lúa bội thu.

Còn trong tang ma, người Cơ ho kiêng cữ nhiều nếu là chết xấu. Chết do ốm đau bệnh tật là chết tốt. Chết do tai nạn, bất đắc kỳ tử gọi là chết xấu. Nhẹ thì cấm toàn bộ người trong làng không đến nhà người đó trong vòng 1 tháng. Nặng là không cho mang quan tài, thi thể vào trong làng, bắt để ở ngoài làng.

Trong suy nghĩ của người Cơ ho, chết do ốm đau bệnh tật là "tới số" rồi, buộc phải đi về nơi những người chết ở. Chết đột ngột (xấu) thì có thể do phạm tội gì đó. Nếu chết xấu mà cho vào làng hoặc những người khác đến nhà người chết thì vị thần xấu đã lấy mạng người chết có thể lấy mạng những người còn lại.

Người Cơ ho kiêng cữ những hành động tạo ra mối ứng xử bất hòa, từ trong gia đình cho đến ngoài cộng đồng, nhằm bảo vệ cộng đồng, làm cho cộng đồng lúc nào cũng an hòa, gắn kết để chống chọi các thế lực khác, đặc biệt là các thế lực của tự nhiên.

Thu Hà/VOV4