Khi đến tuổi dựng vợ gả chồng, thanh niên Vân Kiều đi tìm người yêu cho mình bằng những lần đi sim. Mùa trăng được xem là thời điểm lý tưởng cho những cuộc đi sim. Vào những ngày này, các chàng trai, cô gái trông ngóng, đợi chờ nhau. Họ được phép đến ngủ ở những ngôi nhà Xu trên rẫy hoặc trong rừng. Những cuộc đi sim ấy, họ trao nhau những câu hát giao duyên đầy tình cảm.

Già làng Hồ Rao, ở thôn Tà Leng, xã Ba Nang, huyện miền núi ĐaKrông, tiết lộ, nếu đã phải lòng nhau, họ có thể ngủ lại ở ngôi nhà rẫy và chàng trai sẽ trao cho bạn gái một cái cúc áo để làm tin: "Trước tiên thì lấy cúc áo để làm tin. Sau đó khoảng hai ba hôm sau, chàng trai báo với bố mẹ mình cho việc cưới hỏi. Bởi theo quan niệm của đồng bào Vân Kiều, cúc áo là thể hiện tấm lòng của người đàn ông. Còn các vật khác tuy to và có giá trị nhưng không thể thay cho tấm lòng của mình. Nếu một trong hai người mà bội ước thì người đó phải đền cúc áo. Bắt đền ở đây chỉ bằng lời bằng lương tâm cắn rứt, áy náy chứ không phải đền bằng một vật gì có giá trị cả".

Vào mùa đi sim, nam nữ đồng bào Pa Cô thường tìm đến bờ suối để đàn hát

Đi sim là một tập tục có từ lâu đời, thể hiện khát vọng tự do yêu đương của những chàng trai, cô gái dân tộc Vân Kiều, Pa Cô. Theo già làng Quỳnh Thức ở thôn Cần Nông, xã Hồng Quảng, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên - Huế, tục đi sim từ thời ông và trước đó rất trong sáng. Đồng bào Pa Cô ở huyện A Lưới rất kỵ con gái có bầu trước hôn nhân.

"Trước đây, luật tục của người Pa Cô nghiêm cấm và phạt nặng những trường hợp người con gái lỡ dại với người con trai trong quá trình đi sim. Nếu vi phạm thì cả hai sẽ bị phạt vạ bằng con trâu, con bò, các loại của cải giá trị khác và mang tiếng xấu suốt đời. Nên hiếm trường hợp người Pa Cô vi phạm điều cấm kỵ trên" - già làng Thức nói.

Cứ thế, qua nhiều đời người, các đôi trai gái Pa Cô, Vân Kiều sống trên dãy núi Trường Sơn thường hẹn hò với nhau bên những bờ sông con suối hay ở những ngôi nhà Xu, nhà Moong giữa núi rừng.

Tục đi sim ngày nay không còn như ngày xưa nữa, mà có nhiều thay đổi. Già làng Quỳnh Thức bảo, nếu như thời của ông, đi sim mất 6, 7 đêm ngủ lại ở làng của người con gái mà mình để ý thì bây giờ, con trai đi sim một đêm 6, 7 làng vì có phương tiện thuận lợi.

Hồ Văn Minh, một bạn trẻ dân tộc Pa Cô ở huyện A Lưới, bảo, thay vì dùng tiếng đàn, tiếng hát để gần nhau thì các chàng trai, cô gái bây giờ tìm hiểu nhau qua điện thoại, mạng xã hội. Tục đi Sim đang phai nhạt dần bởi đã có nhiều yếu tố từ bên ngoài thâm nhập vào.

A Lăng Lợi/VOV-Miền Trung