Khăn piêu được phụ nữ Thái dệt từ bông vải. Khi vải dệt thành tấm, đem nhuộm chàm vài lần cho kỹ, vải sẽ không bị bạc màu, sau đó nhuộm vỏ một loại cây rừng để cho vải cứng dễ thêu.  Bà con thường dùng khổ vải rộng khoảng 40cm (phải phưm hả), dài khoảng một sải và thêu thùa 2 đầu khăn. Vải được nhuộm chàm đen hoặc nhuộm nin (loại cây giống cây chàm, chỉ dùng để nhuộm vải thành màu đen).

Chỉ thêu khăn piêu thường dùng chỉ tơ tằm nhuộm màu xanh, đỏ, tím, vàng... Có 2 loại piêu theo cách gọi của bà con, một loại gọi là piêu xôn đơn giản, thêu chỉ đỏ xen kẽ xanh, tím, vàng theo ô khổ vải, giữa các ô được thêu hình cây, quả trám và hoa...

Piêu xéo được thêu cầu kỳ nhiều hoa văn rực rỡ trên 2 đầu khăn. Thêu xong, chị em thường dùng vải đỏ làm nẹp viền và đính cút piêu. Các cút piêu được làm từ vải đỏ, cuộn tròn, bên trong lõi là sợi vải. Người cuộn phải rất khéo léo sao cho cút piêu giống hình ngọn cây dương xỉ và thêu xen kẽ chỉ màu.

Họa tiết thêu tay trên khăn piêu của người Thái

Chị Cầm Thị Xuân, ở bản Hài, phường Chiềng An, thành phố Sơn La, cho biết: “Tôi học thêu khăn piêu từ nhỏ. Muốn cho khăn piêu đẹp người thêu phải kiên trì thêu theo từng đường vải thành hoa văn. Khi nhuộm chỉ cho vài hạt muối chỉ sẽ không bị xù, chỉ mịn thêu dễ và đẹp”.

Trang phục của người phụ nữ Thái đen không thể thiếu chiếc khăn piêu.  Khăn piêu che nắng, che gió, giữ ấm về mùa đông. Khăn piêu thường để làm quà cưới của cô dâu tặng nhà chồng. Khăn piêu làm vật kỷ niệm tặng bạn trai trong cuộc chơi ném còn ngày tết.

Chị Cà Thị Chung, ở bản Tông, xã Chiềng Xôm, thành phố Sơn La, người chuyên thêu khăn piêu, cho biết: “Người Thái thêu khăn piêu không chỉ để làm quà cho con gái về nhà chồng mà còn để phòng trong nhà khi cần đến, vì hiếu hỷ của đồng bào Thái cũng cấn đến khăn piêu. Trong nhà tôi lúc nào cũng có khoảng 10 chiếc khăn để dành”.

Trong đám hiếu của đồng bào Thái phải có từ 4 đến 8 chiếc khăn piêu để làm đồ lễ cho người đã khuất. Đặc biệt, khi vợ hoặc chồng về với tổ tiên trước, một chiếc khăn piêu sẽ được cắt đôi ra, một nửa cho người chết, một nửa cho người ở lại, đến khi người đó cũng về với tổ tiên thì sẽ mang theo. Bà con cho rằng khi cùng về với tổ tiên, họ ghép hai mảnh khăn vào nhau thành một và nhận lại vợ chồng như thời đang sống dưới trần gian.

Lường Hạnh/VOV-Tây Bắc