Gia đình ông Siu Chbai thuộc diện hộ nghèo, ở thôn Plei Toan, xã Chư Kdăm, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai. Nhiều năm nay, dù nỗ lực làm ăn song cái nghèo vẫn cứ bám gia đình ông. Không những làm không đủ ăn, sản phẩm ở nương rẫy, ruộng vườn làm ra còn không đủ để trả lãi tư thương.

Với khoản vay ban đầu chỉ là 20 triệu đồng, lãi suất 5% mỗi tháng, sau hơn 10 năm, lãi mẹ đẻ lãi con, khoản tiền phải trả của gia đình ông đã lên tới hơn 150 triệu đồng. Đến lúc này, gia đình ông không thể trả lãi được nữa, đành phải bán đất rẫy đi để trả bớt một phần, khoản nợ còn lại chưa biết lấy gì để trả.

“Tiền mặt ban đầu họ đưa là có 20 triệu thôi. Tới bữa nay, nó cộng dồn lại là tới một trăm mấy chục triệu rồi. Năm nào mình cũng trả hết, trả liên tục đấy nhưng cũng không hết tiền lãi. Tiền lãi, càng tháng, càng năm là càng nặng, là mình không chịu nổi nữa. Tới bây giờ, mình không biết làm sao để có tiền để trả nữa”.

Tín dụng đen đang len lỏi tới các vùng nông thôn của Tây Nguyên. Ảnh minh họa: baomoi.com

Việc vay vốn với lãi suất cao đã trở nên phổ biến huyện nghèo Ia Pa, tỉnh Gia Lai. Ở mỗi thôn buôn thường có một vài hộ cho vay với lãi suất thông thường là 3-4%/tháng, nếu nông dân đồng ý bán toàn bộ nông sản làm ra cho tư thương. Nếu không, lãi suất sẽ là 5-6%. Lãi suất 1 năm sẽ là 36-72%, một mức lãi “cắt cổ”.

Lý do nhiều người chọn hình thức vay này bởi không phải thế chấp, không phải làm thủ tục gì, chỉ việc ký vào cuốn sổ ghi nợ là được vay từ 15-30 triệu đồng, thậm chí 50 triệu đồng một mùa rẫy. Điều này khác hẳn việc đi vay ngân hàng, số tiền được vay không được nhiều mà thủ tục khá rườm rà.

Ông Bùi Thanh Định, Phó Chủ tịch UBND xã Chư Kdăm, huyện Ia Pa, cho biết:Băng: “Bà con mình, trước mùa vụ thì không có tiền để đầu tư vào cánh đồng của mình, cho nên vay tư thương để đầu tư phân bón, giống. Đến mùa mới thu hoạch để trả. Khi thu hoạch, nếu được mùa thì trả đủ, nếu không được mùa thì vẫn nợ và cứ như thế, tư thương cứ tính lãi suất hàng năm tăng dần.

Chính quyền xã cũng sử dụng các kênh như vay của dự án, Ngân hàng chính sách cho bà con vay. Nhưng mà, nhiều lúc bà con thấy vay tư thương nhanh hơn, còn vay ngân hàng chậm và trả lãi hàng tháng thì bà con không trả được, cho nên bà vẫn muốn vay tư thương”.

Theo thống kê của huyện Ia Pa, tình trạng nông dân vay nợ tư thương với lãi suất cao đang xảy ra tại 8/9 xã của huyện. Đã có hàng trăm hộ không còn khả năng thanh toán. Số tiền gốc chỉ là 18 tỷ đồng nhưng tiền lãi đã lên tới hơn 58 tỷ đồng.

Những hộ đi vay chủ yếu là hộ nghèo và cận nghèo. Chính quyền và ngành chức năng huyện Ia Pa đang vào cuộc để tìm giải pháp ngăn chặn tình trạng này. Tuy nhiên, việc xử lý là rất khó, bởi các mức lãi suất của tư thương chưa vi phạm các quy định về tín dụng.

Trung tá Trịnh Văn Đạt, Phó trưởng Công an huyện Ia Pa, nói: “Về mặt xử lý thì cơ quan chức năng chưa có căn cứ để xử lý. Chỉ khuyến cáo bà con nên đến các tổ chức tín dụng có địa chỉ rõ ràng như Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Chính sách để vay vốn với lãi suất phù hợp bà con. Như thế, bà con mới đảm bảo được cuộc sống. Còn vay với lãi suất cao với các cá nhân ở ngoài thì bà con khó đảm bảo trả lãi cho người ta”.

Các điểm cho vay này hoạt động công khai, thả sức kiếm lợi lớn từ người nghèo. Một mặt họ kiếm lợi từ khoản tiền cho vay, mặt khác lại kiếm lợi được khi thu mua được lượng lớn nông sản của nông dân. Thua thiệt đủ đường, cái nghèo cứ quanh quẩn.

Công Bắc/VOV-Tây Nguyên