Nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng này là do Công ty Cổ phần thủy điện Đăk Đrinh, thuộc Tổng Công ty Điện lực dầu khí Việt Nam - Tập đoàn dầu khí Quốc gia Việt Nam vẫn chưa hoàn thành việc đền bù cho người dân bị ảnh hưởng bởi dự án, dù thủy điện có tổng công suất 125MW này đã hoàn thành phát điện từ năm 2013.

Khu tái định cư làng Xô Luông, xã Đăk Nên, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum có hơn 40 hộ dân. Sau gần 5 năm nhường nhà cửa đất đai cho thủy điện Đăk Đrinh chuyển tới đây, hiện cả làng chỉ còn 9 hộ bám trụ tại nơi ở mới.

57 hộ dân làng Xô Luông quần tụ ngày nào giờ thành ly tán. Ngoài 11 hộ bất chấp nguy hiểm kiên quyết không chuyển tới khu tái định cư ngay từ ban đầu, hàng chục hộ đã nhận nhà tại nơi ở mới rồi cũng bỏ đi. Những dãy nhà tái định cư vắng bóng người mặc cỏ dại trùm lấp tạo cảm giác hoang lạnh.

(Dãy nhà tái định cư bị bỏ hoang ở làng Vương- Ảnh: VOV)

Người dân bỏ khu tái định cư tìm nơi khác sinh sống là do nước uống không có; đất đai cũng không. Cuộc sống không bằng nơi ở cũ, lại thêm những mâu thuẫn nảy sinh tại nơi ở mới.

Thêm vào đó, đầu năm nay nhiều hộ dân ở làng Tu Rét có 84ha đất nương rẫy địa phương thu hồi đã làm dấu theo phong tục của người Xơ đăng cấm các hộ tái định cư 2 làng Vương và Xô Luông sản xuất. Ông A Tăng, Bí thư Chi bộ và cũng là già làng Tu Rét cho biết, đất này chính quyền địa phương thu hồi 4 năm trước để cấp cho hộ tái định cư. Cái bụng của người dân Tu Rét không muốn cấm bà con làng Vương, Xô Luông sản xuất nhưng chờ đợi quá lâu mà chưa được nhận tiền đền bù nên người dân Tu Rét bảo nhau làm vậy để Nhà nước nghiên cứu tìm biện pháp giải quyết.

Một trong những nguyên nhân quan trọng là gần 5 năm đã trôi qua mà Công ty Cổ phần thủy điện Đăk Đrinh vẫn chưa hoàn thành bồi thường, hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi dự án đang để lại nhiều hệ lụy. Đến nay vẫn còn nhiều hộ dân chưa được nhận tiền hỗ trợ gạo ăn. Đất sản xuất theo phương án mỗi hộ 2 sào lúa nước, tiền hỗ trợ tự khai hoang thêm 2 sào nữa cùng với 1ha đất rẫy thì hộ có hộ không.

Sau rất nhiều lần UBND huyện Kon Plông và tỉnh Kon Tum làm việc với Tổng Công ty Điện lực dầu khí Việt Nam, Tập đoàn dầu khí Quốc gia Việt Nam, Công ty cổ phần thủy điện Đăk Đrinh cam kết trước ngày 20/10/2018 sẽ chuyển cho UBND huyện Kon Plông trên 57 tỷ đồng còn lại để bồi thường, hỗ trợ đối với những hạng mục cấp bách nhất.

Thế nhưng đến nay hơn 5 tháng đã trôi qua số tiền mà  huyện Kon Plông nhận được mới chỉ là trên 16 tỷ 700 triệu đồng. Ông Trương Văn Minh, Phó Chủ tịch Hội đồng bồi thường, Phó Ban quản lý di dân huyện Kon Plông cho biết, không có tiền để hoàn thành việc bồi thường, hỗ trợ tái định canh, định cư như cam kết trước khi di dời, lòng tin của người dân tái định cư thủy điện Đăk Đrinh với chính quyền địa phương, với đơn vị làm công tác di dân ngày càng giảm sút.

Người dân rất nhiều ý kiến kiến nghị với địa phương và địa phương cũng nhiều lần tuyên truyền, vận động hứa với người dân nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết được. Chính quyền mất niềm tin, người dân chịu thiệt thòi- đến nơi ở mới chưa có đất sản xuất, không có công ăn việc làm dẫn đến an ninh trật tự không được ổn định. 

(Người dân vẫn mòn mỏi đợi chờ và niềm tin đang ngày càng giảm sút- Ảnh: VOV)

Cách đây gần 5 năm việc vận động người dân di dời nhường đất cho dự án thủy điện Đăk Đrinh đã khó, thì nay việc vận động người dân định cư tại nơi ở mới còn khó hơn bội phần. Tình trạng hộ dân bỏ khu tái định cư tìm nơi khác sinh sống xảy ra ở cả 4 khu tái định cư của xã Đăk Nên. Trong đó nhiều nhất là 2 làng Vương và Xô Luông số hộ bỏ đi tới hơn một nửa.

Không có bàn tay con người những dãy nhà tái định cư bỏ hoang nhanh chóng xuống cấp. Đa số hệ thống nước sinh hoạt tự chảy cũng đã… tự hỏng khiến những hộ còn bám trụ phải đi hứng nước giọt sống qua ngày.

(Bên trong một ngôi nhà tái định cư bị bỏ hoang ở làng Xô Luông- Ảnh: VOV)

Sau gần 5 năm nhường nhà cửa đất đai cho dự án thủy điện Đăk Đrinh, gần 200 hộ dân với trên 800 nhân khẩu ở xã Đăk Nên, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum vẫn đang phải sống khổ sở do những chậm trễ trong công tác bồi thường, hỗ trợ của chủ đầu tư dự án thủy điện./.

Khoa Điềm/VOV Tây Nguyên