Klêi kơ’nâi to lâi hơnăm yă chhá kơxu bu ai yă ki rơpâ mê to lâi khế achê pơla kố hiăng chía to kơnâ nếo [ă dế nôkố hiăng châ dâng 50 rơtuh liăn 1 ta#n. Drêng hlo yă chhá kơxu tâk kơnâ tiah mê, kơxo# deăng ki pêt loăng kơxu xuân tâk hên, mâu khu mơdró kâ ing chhá kơxu a Tây Nguyên ôh tá ai mơngế ki lăm kúa chhá. Môi tiah a cheăm Ia Puch, tơring }ư\ Prông, kong pơlê Gialai [ă tơnêi deăng kơxu ai lối 10 rơpâu ha, a rơnó kúa xo chhá kơxu môi tiah dế nôkố kal ai dâng 5 rơpâu troh 6 rơpâu ngế pêi cheăng. Maluâ tiah mê, dế kố kuăn pơlê ki pêi cheăng bu châ 30%. A rơnó thâ krí plâi kơphế, tiu, a Tây Nguyên tăng mơngế pêi cheăng cho pá ó păng ‘nâng.

Ngế pêi cheăng ki rơkê khât ki mâu khu mơdró kâ kal, ôh tá ai. Ki păng ‘nâng kố dế pro phá tơ-ê [ă tơdroăng ki lâp tơnêi têa ai dâng 200 rơpâu ngế ki hiăng hriâm klêi đăi hok la ôh tá ai cheăng pêi. Tiô mâu hlá mơ-éa ai séa mơnhên ngăn, tung 10 ngế sinh viên mơgêi hriâm, lo hngêi trung, ai 6 ngế tá hâi tơxâng rơkê khât tung tơdroăng tơpui nâl Ănglê; tung 10 ngế ai [âng đăi hok, ai troh 4 ngế tá hâi rơkê khât tung tơdroăng cheăng. Xua tiah mê, ai 10 ngế cheăng tung khu mơdró kâ, hiăng ai 6 ngế mơdró kâ ôh tá hâi hâk mơnâ ‘na tơdroăng ki hnê dêi râ kao đăng, đăi hok [ă kơpêng đăi hok. Xua ing tơdroăng hriâm ôh tá pêi pro tơdrêng [ă tơdroăng pêi pro păng ‘nâng, xua mê, hên ngế ki hiăng ai [âng kưh nhân, thak sih hiăng ôh tá ‘nâi ki klâi drêng ai tơdroăng ki êng mơnhên dêi khu ki rah xo. Ngoh Trần Văn Đông, mơgêi hriâm đăi hok ‘na kơvâ Ko\ng nge# tho\ng tin la dế pêi cheăng kơvâ mơdró kâ, ai tối tiah kố:

‘’Hơnăm nah, á hiăng ai hơ’lêh ‘na túa cheăng. Dế nôkố, mâu ko\ng ti ki lăm tăng rah mơngế kal a mơngế ki vâ mot cheăng mê cho athế rơkê hên tơdroăng, hnoăng cheăng xiâm, túa cheăng [ă tơdroăng ki tơru\m tơpui kâ [ă vâi. Á xuân pói rơhêng vâ châ ai môi tíu ki pêi cheăng nếo, pói tơngah hơnăm á ối nếo, ối ai hên ivá cheăng, maluâ mê cho tơdroăng cheăng klâi, á xuân kơdôu mơ-eăm pêi dêi tâi ivá cheăng’’.

Xua mâu ngế ki pâ mot cheăng mê tá hâi hlê ple\ng nhên ki kơnía git tung tơdroăng ki kal rah xo mơngế pêi cheăng, mê đi đo hmâ hơ’lêh dêi tơdroăng cheăng drêng hlo a tíu ki ê chía tơ’lêi [ă ai liăn hên tâ, thăm nếo, tơdroăng cheăng ki mê ga phá tâ tơdroăng tơná hiăng hriâm. Maluâ kố cho tơdroăng ki kal păng ‘nâng dêi mơngế pêi cheăng, la ga ôh tá tơtro [ă tơdroăng kal vâ tăng rah xo mơngế pêi cheăng dêi mâu ko\ng ti. Jâ Nguyễn Thu Thủy, Kăn [o# ngăn ‘na mơngế dêi Ko\ng ti tơlo liăn cheăng ki pơkrâ kơmăi hrik ‘no hyôh internet tối, ki hên mâu ngế ki ai [âng kưh nhân bu hlê ple\ng to tung hlá mơ-éa, ôh tá hâi hlê ple\ng nhên ‘na kơvâ cheăng ki păng ‘nâng dế kố, la tung hiâm mơno vâi pói châ pêi cheăng châ kâ liăn hên. Tiô jâ Nguyễn Thu Thủy, sinh viên nếo lo ing hngêi trung kal athế mot tơlôm cheăng ki pá vâ mơnúa dêi tơdroăng rơkê tơná, tơdroăng kâi chân tơná vâ tơngah kô krá tơniăn tâ hnoăng cheăng tung la ngiâ:

‘’Drêng hiăng mơgêi đăi hok, ngế ki lâi xuân rơhêng châ mot cheăng tung Ko\ng ti ki kân [ă châ kâ liăn khế hên, la tơdroăng ki hlê ple\ng tá hâi teăm trâu hơngế to lâi, xua mê, mâu vâi pú khoh ôh tá hâi teăm châ pơkâ pêi pro tro tơdroăng. Drêng rah xo mâu pú hmâ ki tá hâi teăm ai hên tơdroăng ki rơkê ple\ng mot cheăng tung Ko\ng ti, mê kơxo# liăn ôh tá chiâng hên, xua ti mê, ai hên ngế pê cheăng xiâm châ 2 lơ 3 khế ‘lo vâi hiăng lo pơtê cheăng. Mâu hngêi trung xuân athế po tơdjâ troăng ăm mâu sinh viên i nhên, mâu vâi pú dế ối a kơlo ki lâi, drêng tá hâi teăm hlê ple\ng hên tơdroăng mê athế ki iâ ga mơnúa cheăng tung plâ 1 hơnăm, ‘nâi nhên ‘nôi mê nếo chiâng pêi cheăng, malối, [ă kơvâ cheăng ‘na kih thuât’’.

Kưh nhân lo ing hngêi trung drêng lăm tê kế tơmeăm lơ bu tối dêi tơná ai [âng trung kâp vâ pro ko\ng nhân ôh tá xê iâ. Rah xo tơdroăng cheăng ôh tá tro, klêi mê, hriâm ôh tá tro tơdroăng ki tơná pói vâ, cho ki xiâm pro ăm sinh viên lo ing hngêi trung ôh tá ai cheăng pêi. Pói châ tăng xêh tơdroăng cheăng ki apoăng tơtro, mơngế pêi cheăng kal athế ‘nâi hlê nhên hnoăng cheăng dêi tơná athế tơtro [ă tơdroăng hiăng hriâm, ivá cheăng, ing mê, pơtối hriâm xêh mâu tơdroăng ki tơná ối ‘ro, môi tiah thăm hriâm tơdroăng cheăng đi đo ‘mâi pât mâu túa cheăng ki kal, hriâm i rơkê mâu tơdroăng ki khu ki vâ rah xo cheăng dế kal vâ. {ă hnoăng cheăng cho ngế ki pơkuâ ngăn kơ koan tơnêi têa tung kơvâ pêi cheăng, mơjiâng cheăng pêi, pôa Đào Ngọc Dung, Kăn xiâm hnê ngăn tơdroăng cheăng pêi, mô đo#i tro rong [ă rêh ối pơlê pơla ai mơnhên tối, kô to\ng kum tơ’lêi hlâu vâ mơnhông mơdêk tơdroăng tê mơdró [ă hnê mơhnhôk khu mơdró pơtối tăng rah xo vâi rơtăm, sinh viên mot pêi cheăng.

‘’Á pói rơhêng vâ tâi tâng mâu vâi pú, sinh viên châ hlê ple\ng tơdroăng tơmiât ki nếo. Tơdroăng pêi cheăng ôh ti xê châ pêi cheăng tung kơ koan tơnêi têa lơ châ cheăng tung mâu hngêi kơmăi ki lâi. Ki kal hluâ tâ, rêm ngế châ re\ng tăng ăm dêi tơná mâu tơdroăng cheăng, hnoăng cheăng ki tơtro, châ pêi lo liăn ngân, veăng kum tơniăn ăm rêh kâ ối, pêi lo liăn ăm dêi rơpo\ng hngêi, mơnhông mơdêk pơlê pơla’’.

Dế nôkố, Khu xiâm ngăn ‘na cheăng pêi, mô đo#i tro rong [ă rêh ối pơlê pơla dế mơjiâng tơdroăng ‘’Ăm mơngế pêi cheăng a kong têa vâi ê ki hriâm troh lâm kân pơla sap hơnăm 2017-2020, pơkâ troăng hơlâ troh hơnăm 2025’’ vâ pơtroh ăm Chin phuh. Kố châ ngăn cho roh ki po troăng hơlâ ăm lối 200 rơpâu ngế kưh nhân, thak sih ki ôh tá ai cheăng pêi, châ pêi cheăng a kong têa vâi ê, kum ăm vâi ai xêh tơdroăng cheăng pêi, pêi lo liăn ngân tơniăn.

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng