Troh [ă Leh mơd^ng kơphế Buôn Ma Thuột roh má 6, Hneăng hôp mơhnhôk khu mơdró veăng ‘no liăn kum ăm Tây Nguyên roh má 4, tơmối, mâu khu mơdró kâ tung tơnêi têa [ă kong têa vâi ê pơrá ai tối: Ki xiâm vâ tơ’lêi mơnhông ăm Tây Nguyên mê cho ‘na chiâk deăng. {ă tung mâu tơdroăng cheăng xiâm dêi pêi chiâk pêi deăng Tây Nguyên, Kơphế đi đo cho tơmeăm ki djâ troăng ahdrối. {ă tâi tâng kơxo# chiâk deăng kơphế tung lâp kơpong kố châ dâng 570 rơpâu ha, pêi châ 1 rơtuh 400 rơpâu ta#n, châ 90% tâng vâ ngăn tung lâp tơnêi têa ‘na kơxo# chiâk deăng kơphế [ă châ 94% tâng vâ ngăn kơxo# plâi ki châ krí. Ki hên dêi kơphế robusta dêi Tây Nguyên tâk châ 3 hdroh tâng vâ pơchông ngăn [ă tơdroăng ki châ xo tơchuâm dêi lâp plâi tơnêi, hên rơpo\ng pêi châ troh 7 ta#n 1 ha. Ki vâ tơ’lêi mơnhông ăm Tây Nguyên má 2 cho kơxái tiu, [ă tơnêi chiâk deăng dâng 60 rơpâu ha, tâi tâng kơxo# liăn ki tê ing pơ’leăng tiu châ dâng 1 rơtal dollar 1 hơnăm. Pơ’leăng tiu a Tây Nguyên xuân dế tâk hên, veăng kum pro mơnhông tơdroăng tê mơ’no tơngi kong têa vâi, mơnhông ‘na cheăng kâ, pêi lo liăn ngân [ă pơtối kum ăm pơ’leăng tiu Việt Nam ối má 1 tung kơpong tê mơdró tiu lâp plâi tơnêi.

Tơdrêng [ă loăng kơxu, Tây Nguyên ối ai kế tơmeăm ki ê, môi tiah loăng plâi kâ, loăng pơkeăng, kơchâi, reăng. Pôa Hà Công Tuấn, Kăn xiâm pho\ ngăn ‘na pêi chiâk pêi deăng [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê tối, tung la ngiâ kố ah, tơdroăng chiâk dăng a Tây Nguyên thăm rế châ mơnhông ki kơnâ ga, drêng châ xúa kơmăi kơmok chal nếo ‘mot tung pêi chiâk deăng [ă uâ mơdiê:

‘’Mâu khu mơdró kâ athế ngăn nhuo#m Tây Nguyên cho tơnêi tíu ki hơpok le\m vâ thăm mơnhông ki pêi pêt kế tơmeăm, tê mơdró tơmeăm pêi lo tiô túa ki xúa kơmăi kơmok chal nếo, tung mê, pêi tơdrêng [ă tơdroăng ki uâ mơdiê, troh a tê mơdró, mơjiâng inâi vâ thăm mơnhông ki kơnâ dêi kế tơmeăm [ă mơdêk ivá châ tơbriât tê mơdró’’.

Tơdrêng [ă pêi chiâk deăng, ôm hyô Tây Nguyên xuân cho kơvâ ki pêi pro tơ’lêi hlâu khât, xua hyôh kong prâi akố hơngui, rơngiâp le\m má môi tâng vâ pơchông ngăn [ă mâu kơpong ki ê tung lâp tơnêi têa, môi tiah kong tơbăng Lang Biang-Đà Lạt, Lâm Đồng đi đo ai inôa plâ hơnăm, kong tơbăng Dak Lak ai hên hyôh tô [ă khía, kơpong Mang Deăng, Kon Tum ki u ối rak vế tơmeăm kong kế  gok gâ, kro mơdro\ng. Ivá ki pro ăm ‘na ôm hyô a Tây Nguyên xuân u ối hên tơmeăm khoăng ki châ ô eăng, môi tiah reăng Đà Lạt, Kơphế Buôn Ma Thuột, sâm Ngọc Linh [ă Tơnêi tíu ki ối rak vế chêng koăng Tây Nguyên-cho tơmeăm khoăng ki ối châ pơtối rak vế [ă hnê tơdjâ tơbâ ăm khu rơxông pơtối dêi kuăn mơngế.

Maluâ ai hên, gok gâ tơmeăm khoăng tiah mê, la tơdroăng ôm hyô a Tây Nguyên xuân ối iâ. Ôh tá tối pơlê kong kơdrâm Đà Lạt, cho inâi dêi lâp plâi tơnêi sap ing 50 hơnăm hdrối nah, Tây Nguyên tá hâi teăm ai inâi hên ‘na tơdroăng ôm hyô ki nếo. Kơpong ôm hyô kong kế nhâ loăng Mang Deăng nếo châ mơnhông 10 hơnăm kố, la troh nôkố xuân tá hâi teăm ai tơdroăng ki rơdêi. Ai mâu ngế ki ‘no liăn mơjiâng pro tơmeăm khoăng akố tối, tơdroăng ki ôh ti dâi a Mang Deăng, mê cho tơdroăng mơ’no liăn ki pro tiô troăng pơkâ ki hdrối nah, pêi trối dêi pó, ôh ti tơtro [ă chal nếo. Khu mơdró kâ vâ ‘no liăn mơjiâng pro ăm kơpong kố chiâng Đà Lạt má péa, tung pơla mê, a Đà Lạt 1 xuân tá hâi teăm châ mơnhong mơdêk ki kơnía git ‘na ôm hyô môi tiah tơdroăng ki hiăng pói rơhêng vâ. Pêi pro bô bối, trối tuâ dêi pó, ôh tá hâi ai tơdroăng ki phá rơ-ê ki le\m tro, mê cho tơdroăng ki ối hmâ trâm, hmâ hlo, pro tơdroăng ki vâ pơtối mơjiâng tíu ôm hyô a Tây Nguyên bu ối to dâng kơlo ki kuăn, ki tơx^n tê. Tơdroăng ki Tây Nguyên kal athế tơ’mot liăn ngân vâ mơnhông ‘na tơdroăng ôm hyô, ti xê tơngah to ing kơxo# liăn mê ối cho hiâm tuăn ki hloh hlê rơkê ple\ng: Athế rơkê, le\m tro, phá xêh tơ-ê, ôh ti ai môi tiah, tơtro [ă ki phá xêh dêi tơná môi tiah chêng koăng a kơpong tơnêi ki hiăng ai sap ing nah kố. Pôa Nguyễn Chí Dũng, Kăn xiâm pơkâ cheăng [ă ‘no liăn dêi tơnêi têa pin ai tối:

‘’Tơdroăng ki mơhnhôk [ă tơ’mot liăn pêi cheăng, tiô á tối tiah kố, pin kal athế ai troăng hơlâ krá tơniăn ton la ngiâ [ă ai hvêa prôk ki tơtro, phá tơ-ê [ă tơdroăng tiah hmâ pêi pro hdrối mê hía nah, [ă athế phá [ă mâu kong pơlê kong tơbăng ki hiăng hmâ pêi pro. Tiah mê, Tây Nguyên ôh tí chiâng tiô tơdroăng ki hlo vâi ti lâi trối ti mê, ki kal, athế tơku\m ngăn tiô kơ ivá, kế tơmeăm tơná ai, môi tiah ‘na tơnêi tíu, hyôh kong prâi, ‘na mơhno mơjiâng túa le\m tro [ă tơdroăng tơru\m pơla kơpong vâ tơku\m tơ’mot khu mơdró ‘no liăn kum mơjiâng tơmeăm khoăng, kum mơdêk ‘na mâu kơvâ cheăng’’.

Hiăng ai tơ’lêi hlâu kế tơmeăm, la xua kuăn pơlê rêh ối tơprâ tơpru\ng, tơnêi tíu ngo ngối, thông têa, Tây Nguyên ối pá ‘na troăng prôk. {ă tơdroăng ki to\ng kum ngăn khât dêi Đảng, Tơnêi têa, troh nốkố, hên troăng prôk ki kal hiăng châ ‘no liăn mơjiâng pro, pro hơ’lêh ngiâ méa dêi kơpong, môi tiah troăng kân Hồ Chí Minh tơkâ hluâ kơpong Tây Nguyên (Troăng kân kơxo# 14), Troăng kân kơxo# 19, kơxo# 20 [ă hía hế, mâu tơ-raih tơ-[ai Buôn Ma Thuột, Liên Khương, Plei Ku [ă hía hế.

Ki tơ’lêi hlâu pơtối mê nếo cho tơdroăng ki mơdêk kơlo ki vâ tơbriât tê mơdró tơmeăm, dó inâi PCI, châ mâu kong pơlê to\ng kum ngăn khât, kơhnâ tung tơdroăng tah lôi ki pá puât ăm khu mơdró kâ. Tiô pôa Nguyễn Chí Dũng, Kăn xiâm pơkâ tơdroăng cheăng [ă ‘no liăn dêi tơnêi têa tối, vâ Tây Nguyên châ mơnhông re\ng [ă krá tơniăn tâ, kal ai pơkâ tơchuâm i tơtro, châ tơkoh ing mâu tơdroăng ki ó rơdêi dêi mâu kong pơlê, ôh ti ăm ai tơdroăng ki bô bối dêi pó. Tơdroăng kố xuân hiăng châ pêi pro tiô luât hiăng mơ’no:

‘’Tơdroăng tơkêa bro ‘na Luât vê hdró, klâ xing xoăng tơnêi tíu mơdró, pêi chiâk pêi deăng, hiăng châ Kuo#k ho#i tơpui tối tung hneăng hôp pơla kố nah [ă kô châ tơpui tối, séa mơnhên ngăn a hneăng hôp la ngiâ. Tiô á tơmiât, luât pơkâ vê hdró, mơjiâng tíu mơdró, tíu pêi cheăng kâ, tơmeăm khoăng kô cho luât ki xêt păng ‘nâng a rêm kơpong, tung mê ai Tây Nguyên, kô mơjiâng ăm dêi hnoăng cheăng tơná vâ pêi pro tơtro má môi, ôh tá ai tơdroăng ki pro bô bối tíu ê, malối, ôh tá chiâng pro tơ’nhê ‘na tơdroăng vê hdró, mơjiâng pro tơmeăm khoăng tung kơpong ki kân rơdâ. Môi tơdroăng ki pơkâ vê hdró ăm kơpong ki kân, kal athế ai tuăn mơno tơmiât i nhên, vâ kô tơ’lêi ai khu mơdró kâ veăng vâ ‘no liăn mơjiâng pro, veăng mơnhông mơdêk ăm tơdroăng cheăng kâ, rêh ối pơlê pơla a kố’’.

Ai môi tơdroăng ki tơ’lêi hlâu ê nếo, mê cho tơdroăng ăm mung liăn ngân, hngêi rak liăn hiăng ai tíu pêi cheăng tung lâp lu kơpong kố, ing túa pêi cheăng, tơdroăng ki pro hlá mơ-éa ăm mung liăn a kơpong Tây Nguyên. Pôa Lê Minh Hưng, Kăn xiâm rak liăn ngân tơnêi têa tối ăm ‘nâi:

‘’Ngin kô pơkâ troăng hơlâ ăm mâu hngêi rak liăn thăm mơnhông tơdroăng ki rak vế liăn ngân [ă pơtroh ăm lâp luô kơpong Tây Nguyên, rak tơniăn ăm tơdroăng mung liăn tu\m ăm kơpong ki vâ pêi cheăng kâ, tê mơdró tung kơpong. Ki má péa nếo, Khu hngêi rak liăn kô séa ngăn tơdroăng ki pơkâ vâ mơnhông mơdêk dêi rêm kong pơlê, pơlê kong kơdrâm, tơring, cheăm. Khu hngêi rak liăn kô kum tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê châ mung vâ pêi pro, vâ mơnhông dêi tơdroăng cheăng tro tiô tơdroăng hiăng pơkâ [ă mơhnhôk thăm rế tơtêk tung cheăng kâ. Ki rơhêng vâ tối, mâu tơdroăng ăm mung liăn, mơhnhôk [ă mâu khu ki pêi chiâk pêi deăng ai xúa kơmăi kơmok chal nếo, [ă pơtối châ mung liăn ing hngêi rak liăn khu mơdró kâ [ă túa ki to\ng kum ăm kuăn pơlê châ mung liăn pêi kâ drêng trâm kong prâi hơ’lêh tô mơdrăng, khăng khoăng. Môi tiah ăm mung liăn rôe kơmăi ki tôh kơd^ng têa ăm loăng kơphế [ă mâu hdrê loăng ki ê. Pâ thế Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh, vâ kô mơjiâng tơ’nôm kơlo ki ăm mung liăn vâ rôe kơmăi ki tôh kơd^ng têa, châ veăng kum pêi chiâk deăng ki ôh ti rơhéa drêng kong prâi ôh ti tơniăn [ă hía hế’’.

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng