VOV4.Sêdang - Hdrối nah, bú ai mâu rơpo\ng kơtiê châ xúa hên troăng rơhlâ to\ng kum ing chin phuh, malối cho ‘na tơdroăng ăm mung liăn, ối ai mâu rơpo\ng vâ chê kơtiê hnối ôh tá châ xúa tơdroăng to\ng kum mơhé tơdroăng rêh ối dêi vâi xuân ôh tá chía kro tâ mâu rơpo\ng kơtiê. Tơkâ hluâ tơdroăng kố, chin phuh hiăng pơkâ ăm mâu rơpo\ng vâ chê kơtiê mung liăn, kum mâu ki kố hlu\n ing kơtiê krá ton xo\n. Tơdroăng chin phuh [ă kuăn pơlê măng t^ng kố ai tối ‘na ki pơxúa dêi tơdroăng ăm mung liăn [ă mâu rơpo\ng  vâ chê kơtiê a Dak Lak.

Cho môi rơpo\ng hơnăm ối nếo, kơ’nâi xo dêi rơpó, prếi on veăng nâ Võ Thị Hạnh pơlê Liên Kết 1, cheăm Buôn Triết, tơring Lak, kong pơlê Dak Lak trâm hên tơdroăng xahpá. Prếi on veăng nâ châ nôu pâ x^ng xoăng iâ tơnêi bê vâ pro hngêi [ă dâng vâ chê 5 sào klâng báo, nâ ối a hngêi pêi klâng, ngah trâm ki klâi pêi ki mê, tơdroăng rêh ối trâm hên xahpá. Klêi mê prếi ngoh nâ rế ai hên kuăn ‘ne\ng pro tơdroăng rêh ối cheăng kâ tung rơpo\ng hngêi hiăng xahpá rơthăm xahpá tâ nếo. Hlo tơdroăng ki xahpá dêi prếi ngoh nâ, khu ngăn ‘na muông liăn dêi pơlê tơru\m [ă 1 hiăng to\ng kum ngoh nâ châ mung liăn ing hngêi rak liăn to\ng kum mâu kơtiê vâ mơnhông cheăng kâ [ă kơxo# liăn 15 rơtuh, ngoh nâ khên rôe môi to ro kăn vâ păn.  Kơnôm ing kơdôu mơ-eăm kơhnâ khât rơtế [ă kơxo# liăn mung ing hngêi rak liăn kum mâu kơtiê, kơ’nâi 3 hơnăm rơpo\ng nâ hiăng hlu\n ing kơtiê. La nâ Hạnh tối, mơhé tung kơpeăng ko\ng nâ hiăng ai pái to ro kơdrâi ki ai kuăn, châ ngăn cho rơpo\ng ki hiăng hlu\n kơtiê la châ khât ki kơtiê xuân u ối tung [ă rơpo\ng nâ. Xua hlu\n ing kơtiê môi tiah tơdroăng ki ôh tá chiâng muông liăn, la xuân ôh tá vâ mung ing hngêi rak liăn ki ê xua ôh tá tơniăn ‘na mâu tơdroăng pơkâ ing peăng hngêi rak liăn. Tung pơla rơpo\ng hngêi tơmiêt ôh tá ‘nâi tăng liăn ulâi vâ pơtối po rơdâ pêi chiâk deăng, mê nâ hiăng châ mâu khu râ, khu grup [ă hngêi rak liăn kum mâu kơtiê séa ngăn ăm mung 25 rơtuh liăn ing kơxo# liăn kum mâu vâ chê kơtiê. Ôh tá xê to kơhdroh ‘na tơdroăng ki tô tuăn ôh tá ai liăn [ă ôh tá êa tê dêi xo ki hiăng vâ ai kuăn, mê nâ ối po rơdâ vâ chê 1 hectar klâng. Troh nôkố tơdroăng cheăng kâ tung rơpo\ng nâ rôh apoăng hiăng hlo tơ-[rê, hiăng ai kế tơmeăm xúa tung rơpo\ng hngêi, păn che#m mơ’rêh dêi 2 ngế kuăn hriâm troh lâm kân [ă hía hé. Kố cho môi tung hên mâu rơpo\ng hngêi a kong pơlê Dak Lak hlu\n ing kơtiê kơnôm ing tơdroăng to\ng kum ăm mung liăn dêi hngêi rak liăn kum mâu kơtiê. Malối, tơdroăng ăm mâu rơpo\ng vâ chê kơtiê mung liăn hiăng chiâng ‘’ plong cháa ki kum mơ’rêh’’ ăm mâu rơpo\ng vâ chê kơtiê môi tiah rơpo\ng nâ.

Pôa Nguyễn Tử Ân, Kăn xiâm pơkuâ hngêi rak liăn kum mâu kơtiê kong pơlê Dak Lak  ăm ‘nâi, tơdroăng ăm mung [ă mâu rơpo\ng vâ chê kơtiê châ tơbleăng sap khế 4 hơnăm 2013 tung kong pơlê tiô pơkâ kơxo# 15/QĐ-TTg, hâi lơ 23/2/2013 dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh, châ khu râ kăn Đảng kong pơlê rêm râ tơmâng hnê mơhno. Khu ngăn ‘na mung liăn hiăng tí tăng ‘nâi ple\ng ăm Vi[an kong pơlê mâu hla mơ-éa hnê mơhno; mơdêk hnê tối tung hla tơbeăng, rơ’jiu um tivi. Sap ing tơbleăng ăm mung troh lơ 30/6/2015, tơdroăng kố hiăng châ vâ chê 116 rơtal 900 rơtuh liăn, [ă 22 rơpâu 22 hr^ng rơpo\ng châ mung liăn (tâng xêo môi rơpo\ng châ mung lối 20 rơtuh liăn). Tơdroăng ki kal má môi cho tơdroăng ăm mung [ă mâu rơpo\ng vâ chê kơtiê ngăn môi tiah tơdroăng ki vâ to\ng kum mâu ngế kơtiê hlu\n ing kơtiê krá ton xo\n. Xuân tiô pôa Nguyễn Tử Ân, kơtăn mâu rơpo\ng kơtiê [ă vâ chê kơtiê nôkố ôh tá tơniăn, xêo kơxo# liăn châ xo rêm ngế tung rơpo’ng kơtiê a thôn pơlê sap 400 rơpâu liăn môi ngế tung môi khế tơngi iâ; rơpo\ng vâ chê kơtiê sap 401 rơpâu liăn troh 520 rơpâu liăn môi ngế tung môi khế. Xua mê, rơpo\ng vâ chê kơtiê, rơpo\ng nếo hlu\n ing kơtiê kô pơtối kơtiê nếo drêng trâm tơdroăng ôh tá mơhúa tung tơdroăng cheăng kâ [ă rêh ối. Tung mâu hơnăm hiăng hluâ, vâ rơpo\ng ki vâ chê kơtiê, rơpo\ng kơtiê ôh tá vêh kơtiê nếo, Hngêi rak liăn kum mâu kơtiê dêi kong pơlê hiăng hnê mơhno ăm mâu tíu pêi cheăng tơbleăng liăn ngân vâ teăm, re\ng, ăm mung tro mơngế, tơniăn [ă mâu rơpo\ng ki vâ chê kơtiê drêng ai tơdroăng kal vâ mung liăn châ mung tơ’lêi hlâu. Pak^ng mê, tíu pêi cheăng ối tơru\m [ă mâu khu râ, khu grup râ cheăm bêng đi đo lăm séa ngăn tơdroăng ki mung liăn vâ pêi tơdroăng cheăng klâi klêi mâu rơpo\ng ki mê mung xo liăn; tơru\m [ă kơ koan khu hnê mơhnhôk chiâk deăng, khu rak ngăn loăng kong hnê ‘na kih thua#t ăm mâu rơpo\ng mung. Mâu rơpo\ng ki mung liăn ôh tá mơhúa xua tơdroăng ki ê môi tiah kong tô mơdrăng khăng khoăng, kế tơmeăm pêi ôh tá châ xo ki klâi, pơreăng tâ tú tơdjak troh ki ôh tá pơxúa dêi tơdroăng mung liăn dêi hngêi rak liăn rơtế [ă mâu khu râ, khu grup ki ăm mung séa ngăn ki khât gá vâ ’nâi tơdroăng to\ng kum ăm tơtro môi tiah pro hla mơ-éa pâ ăm mung ton hơnăm, hdró cheăn, tâng mâu rơpo\ng kal vâ mung [ă pơtối châ mung tơ’nôm la kơlo ăm mung ki hên ôh tá hluâ 50 rơtuh liăn môi rơpo\ng.     

Tơkéa vâ tối, tơdroăng ăm mung [ă mâu rơpo\ng ki kơtiê cho tơdroăng kum ăm mâu kơtiê vâ hlu\n ing kơtiê krá ton xo\n. Nếo achê pơla kố, pôa Nguyễn Tấn Dũng, Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh hiăng ai tơdroăng pơkâ kơxo# 750/QĐ-TTg ‘na tơdroăng ‘mâi hơ’leh kơdroh liăn laih ăm mung [ă mâu tơdroăng mung liăn, tung mê ai tơdroăng ăm mung [ă mâu rơpo\ng kơtiê, [ă liăn laih chu sap 0,27% môi khế, (lối 8,6% tung hơnăm) chu ối 0,66% tung môi khế (vâ chê 80% tung hơnăm) tơ’nôm ivá vâ mơngế ki kơtiê kô hlu\n ing kơtiê [ă mơ-eăm pro kro mơdro\ng ing ivá tơná.

Gương chêh [a\ tơbleăng