VOV4.Sêdang - Kế kâ ki ôh tá krúa dế ối cho tơdroăng ki tơdjâk troh tâi tâng pơlê pơla. Vâ rak tơniăn ivá châ chăn dêi tơná, drêng hlo mâu túa kế kâ ki hiăng phong, tâm, tơvât trếo pơkeăng ki ‘mêi troh ivá châ chăn, kơchâi, plâi pôm ối ai trếo pơkeăng hên luâ râ xua xôh pơkeăng kơdê oâ hdrong, hên ngế ki roê kâ kế tơmeăm hmếu pơ tăng rah xêh mâu kơchâi, kế tơmeăm ki krúa, ‘nâi nhên cho kơchâi ki châ pêt mơjiâng, lơ mơdâ pêt xêh a kơdrum hngêi vâ ai kơchâi kâ krúa le#m ăm rêm rôh kâ hmê rêm hâi dêi tơná. Ngế chêh hlá tơbeăng ki hmâ chêh ‘na tơdroăng kố ai mơnhên tơdroăng ki ai khât kố a kong pơlê Daklak:

Tơdroăng ki kơchâi ai hên luâ râ trếo pơkeăng xua xôh kơdê oâ hdrong, hơ’nêh mâm ki hiăng pro hlâu ôh tá châ xéa ngăn khât ‘na xiâm kối roê ‘mot ing tíu ki lâi, cho tơdroăng ki pro mâu ngế ki roê kâ a Daklak tung pơla hdrối kố nah tô tuăn, préa păng ‘nâng. Mơhé rêh ối a mâu tơring, cheăm ki ai hên tíu pêt mơjiâng kơchâi, hơ’nêh mâm tê a  kơchô tê mơdró tung kong pơlê Daklak [ă tê ăm kong pơlê ki ê la nâ Nguyễn Thị Bích Phượng, ối a pơlê kân Ea Pô], tơring }ư\ Mgar xuân ối tô tuăn khât tung tơdroăng ki tăng rôe kế kâ. Môi tiah tơdroăng ki mâu kơchâi drêh ăm rêm rôh kâ hmê dêi rơpo\ng dế chiâng môi tơdroăng ki pá khât [ă nâ: A kố, á xuân rơhêng vâ ai môi kơdrum ki pêt mơjiâng, mơdró kơchâi krúa vâ rêm ngế kuăn pơlê a mê roê, lơ lăm a kơchô roê xuân hôm, la kơchô akố ôh tá ai kơ-[eăng tơbleăng ki lâi ‘na kơchâi krúa lơ ôh, ki hên cho tíu tê lơ mâu kuăn pơlê ối a hngêi ai iâ kơchâi lăm djâ tê, tâng khe#n kơchô tá hâi ai tơ-[eăng tơbleăng ki lâi vâ tơbleăng tối kơchâi krúa, le\m tơniăn.

Mê ôh ti xê to tơdroăng ki tô tuăn dêi rêm ngế ki ối a hngêi pế pơchên hmê kơchâi, mê tá [ă pôa Lê Văn Phòng, ối a cheăm Dur Kmăn, tơring Krông Ana, rôh kâ kế nôkố, cho tơdroăng ki tô tuăn khât: Kơchâi, plâi pôm drêng lăm kơchô ngin bu roê tê, ôh tá ‘nâi gá krúa le#m lơ ôh. Tâng vâi tối, tâng vâi tơpui tung um tivi, rơ’jiu ngin xâu rơ-iô khât, la ôh tá chiâng pro tiah lâi.

‘Na kế kâ ki ôh tá krúa dế hlo tung rôh kâ hmê dêi rêm rơpo\ng hngêi, sap ing kơpho# troh a thôn pơlê. Tung pơla tơdroăng ki to\ng kum dêi mâu kơ koan ki ai tơdjâk tá hâi pro kơtăng khât mê mâu ngế ki roê kâ kơchâi dế ối tăng túa hbrâ ví xêh [ă mâu kơchâi ki ôh tá krúa, môi tiah hmếo pơ pêt xêh kơchâi, păn í, păn ká. Nâ Mai Thị Xuân Nhung, ối a cheăm Phú Lộc, tơring Krông Năng, ăm ‘nâi: Lăm kơchô roê tơmeăm nôkố ôh tá tơniăn ‘nâng, á ối a kố bu kêi to kơchâi a k^ng long têa xo.

Rah xo mâu kơchâi, kế kâ ki tê a siêu th^ lơ a mâu tíu ki tơbleăng tê ki châ vâi loi tơngah [ă kơdroh iâ tơdroăng ki kâ mâu tơmeăm ki hiăng pro hdrối cho túa ki jâ Trần Thị Bích Thủy, hngêi ối a troăng Lê Hồng Phong, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Daklak [ă tơdroăng ki roê kơchâi, kế kâ ki ôh tá krúa môi tiah dế kố: Nôkố kế kâ hlo hên tíu ki mơjiâng, pro pin ôh tá ‘nâi tiah lâi, drêng roê kâ mê xuân xâu tơdjâk chiâng ‘mêi troh ivá, châ chăn, mê nôkố á lăm troh a mâu tíu ki châ kuăn pơlê loi tơngah tê gá kơnâ tâ môi iâ la tơniăn ăm ivá châ chăn. Tơdroăng mê vâi kô troh a mâu siêu th^ vâ roê mâu kế kâ ki krúa tơniăn tâ, vâ rak tơniăn dêi ivá châ chăn ăm tơná.

Tơdroăng ‘na râk pro krúa kế kâ đi đo cho tơdroăng ki tô tuăn dêi rêm ngế. Malối hvâ châ ‘nâi hên tơdroăng ki pro xôi ‘na pêi ôh tá krúa kế kâ rế pro mâu ngế ki rôe kâ a Daklak chiâng tô tuăn ‘na kế kâ ki tê nôkố. Ngế chêh hlá tơbeăng ‘na tơdroăng kố ai tơpui tơno [ă [ok thái pơkeăng Lê Thị Châu, kăn pơkuâ pro rak krúa kế kâ kong pơlê Daklak ‘na mâu tơdroăng séa ngăn ‘na pro rak krúa kế kâ, séa ngăn mâu kế kâ ki pêi pro.

            * Ô [ok thái pơkeăng Lê Thị Châu, ki ăm hlo nôkố mơngế rôe kâ kơchâi a Daklak dế tô tuăn ‘na ki pêi ôh tá le\m krúa kế kâ. Tơdroăng mê xua kế kâ a Daklak dế pêi rế ôh tá krúa hôm cho há ô [ok thái pơkeăng?

            {ok thái pơkeăng Lê Thị Châu: Tơdroăng pro ôh tá krúa kế kâ xuân ối hlo tung kong pơlê, hên tơdroăng ki pá tung séa ngăn, pro kuăn pơlê chiâng xâu, hnối tô tuăn. Môi tiah tơdroăng xua trếo pơkeăng ki pro ăm plâi re\ng tum, uâ mơdiê kơphê ôh tá krúa, chơ djâ, tê mơdró hơ’nêh hngiú ôh tá ‘nâi xiâm ulâi lơ achê pơla kố, tung khế 4 hiăng hlo ai tíu pro têa chô ki tối (giấm) ôh tá krúa lơ mâu tíu pro xúa mâu trếo pơkeăng tung păn mơnăn, xôh loăng plâi, kơchâi, uâ mơdiê kế kâ.

* Xua ti lâi xuân ai hên tơdroăng pro xôi luât ‘na pro krúa kế kâ?

{ok thái pơkeăng Lê Thị Châu: Hên mâu tíu pêi pro, tê mơdró kế kâ tung kong pơlê la ai hên mâu tíu pêi pro, tê mơdró kế kâ ôh tá krúa tung kong pơlê. Môi tiah uâ mơdiê kơphế ki tơvât [ă mâu tơmeăm ki ê a kong pơlê Daklak, lơ a mâu tíu tâ tá kong pơlê vâ pơxâu phâk tơpá ‘nâng. Thăm nếo, ai hên mâu tíu pêi cheăng kơtôa pêi kế kâ ôh tá krúa, a tơdrong ki lía ai chêh inâi tíu mơjiâng pro la drêng ngin tí tăng séa ngăn ôh tá hlo xiâm tíu mơjiâng pro mê. Tơdroăng séa ngăn pá khât, thăm nếo mâu khu râ, kơvâ cheăng kong pơlê ki ê ai tơru\m [ă ngin vâ tối ăm ‘nâi mâu tơdroăng, pơtih tung tơdroăng tơbleăng tơmeăm lơ tơbleăng mơnhên ai tu\m hlá mơ-éa ki rak ngăn [ă hía hé, mê ngin xuân tơru\m [ă mâu khu râ, kơvâ cheăng dêi mâu kong pơlê ki ê tối ăm vâi ‘nâi mâu tơdroăng tung pơla séa ngăn mâu tíu pêi pro tê mơdró mê. 

            * {ă tơdroăng mê khu râ kơvâ cheăng dế pơkâ pêi mâu tơdroăng ki tiah lâi vâ pôi tá ai tơdroăng pêi ôh tá krúa kê kâ ?

          {ok thái pơkeăng Lê Thị Châu: Vâ tơniăn ‘na tơdroăng kố má môi cho thăm séa ngăn, pơkuâ ngăn; má péa nếo, thế ai tơru\m tơdrêng pơla mâu khu râ, kơvâ cheăng, má môi cho tung kong pơlê, thăm nếo, ngin kô tơru\m [ă mâu khu xiâm tung kong pơlê pú, vâ tí tăng séa ngăn khoh ‘nâi xiâm kối gá [ă tiâ tơbleăng mâu tơdroăng ki mê. Pơtih drêng séa ngăn mâu kế tơmeăm ki tê tung kong pơlê Daklak la mâu tíu pêi pro mê cho dêi kong pơlê ki ê, ngin kô ai mâu tơdroăng pơtroh vâ vâi pơchông ngăn hồ sơ  ki pơtroh ăm mâu tơmeăm vâi hôm tro [ă hồ sơ ki dế rak ngăn há lơ ôh.

          * Nôkố mơngê rôe kâ châ hnê tối tơbleăng hdrối, mê cho ‘’tối ôh tá rôe mâu kế kâ‘’ la tối ôh  ki tiah lâi drêng kế kâ ki pêi ôh tá krúa dế ối tâ tá mơngế ki rôe kâ, mơngế ki rôe ôh tá ‘nâi nhên vâ rah rôe xêh mâu kơchâi, kế kâ, ô [ok thái pơkeăng?

            {ok thái pơkeăng Lê Thị Châu: Tơdroăng ki tối ôh tá rôe kế kâ ki pêi pro ôh tá krúa xuân hnê tối ăm kuăn pơlê thế pêi pro 5 tơdroăng ôh [ă kế kâ. Mê cho ôh tá pêi pro, ôh tá tê, ôh tá rôe, ôh tá kơtôa [ă ôh tá pơkí [ă mâu kế kâ ki ôh tá krúa. Nôkố, tung kong pơlê vâ châ kơnó mâu kế kâ ki lâi ôh tá krúa [ă mâu kế kâ ki lâi krúa cho tơdroăng pá păng ‘nâng, ngin rôe kế kâ thế rah ngăn vâ ‘nâi xiâm ki pro, khu ki mơjiâng pro ki vâi ô eăng. {ă pơkâ thế, pro rak krúa kế kâ ôh tá xê tơdroăng cheăng pêi to ngế ki lâi, mê cho tơdroăng pêi pro dêi tâi tâng rêm khu râ, kơvâ cheăng. {ă môi tơdroăng ki ê nếo púi vâ kuăn pơlê kô veăng pêi pro kơtăng, athế môi tuăn tối tơbleăng ngế ki lâi ai xôi tung tơdroăng pro rak krúa kế kâ.   

          Hôm, mơnê kơ [ok thái pơkeăng.

Katarina Nga prếi Gương tơplôu [ă tơbleăng