Klêi kơ’nâi hdró ngăn kơpong ki ai pơreăng [ă pêi pro tơdroăng ki séa ngăn mơheăm mâu ngế ki ối achê [ă mâu ngế ki tâ pơreăng êi rơtốu krôk a Tây Nguyên ăm hlo, vâ chê tơdế kơxo# ngế dương t^nh [ă vi khuẩn pơrá ôh tá hlo môi tiah tơngê, kơ-o châi krôk ai tơdjâk tro pơreăng êi rơtốu krôk. Mâu ngế ki kố châ khe\n cho mâu ngế ki mo le\m pá gong la tung dế ai pơreăng tú [ă mơni kô tâ tú troh pơlê pơla tâng ôh tá re\ng châ ‘nâi, klâ ăm ối krê tơdrêng. Tung pơla mê, tơdroăng pơkâ dêi vaccine ôh tá kơdê vi khuẩn êi rơtốu krôk mê cho rế pro chiâng ai ivá vâ hbrâ mơdât pơreăng ‘mêi xua vi khuẩn êi rơtốu krôk pro.

Xua mê, tá mâu ngế ki hiăng pâk vaccine xuân mơni ai vi khuẩn êi rơtốu krôk tung châ [ă xuân chiâng vâ pro chiâng tâ tú pơreăng ăm ngế ki ê ho\ng troăng hiâm. Thăm nếo, tâng ôh tá pâk tu\m pơkeăng vaccine, mơni ôh tá ai tu\m ivá mê xuân ối tro ki ‘mêi dêi vi khuẩn êi rơtốu krôk tâ. Ôh tá tơniăn dêi pơreăng êi rơtốu krôk a Tây Nguyên [ă vâ chê tơdế ngế ki ngế ki mo le\m pá gong la tung dế ai pơreăng tú dế pro hên ngế kuăn pơlê akố tô tuăn:

‘’Xâu rơ-iô má môi cho ngế ki mo le\m pá gong la tung dế ai pơreăng tú. Cho ngế ki ai ivá rơdêi khât, la tung châ mơni kô ai vi khuẩn pro chiâng pơreăng mê pin ‘nâi tiah lâi’’.

Ngế ki le\m la ai pơreăng tung châ mơni kô tâ tú vi khuẩn êi rơtốu krôk ăm mâu ngế ki ê. Tung kơpong a Tây Nguyên, mâu ngế ki dương tính [ă vi khuẩn êi rơtốu krôk ôh ti xê to a vâi hdrêng mê mâu ngế ki hiăng hên hơnăm xuân tro tâ pơreăng, tung mê ai ngế ki tâ pơreăng hiăng vâ chê 60 hơnăm. Vâ hbrâ mơdât mâu tíu ki ai pơreăng êi rơtốu krôk dế xông tâ tú, mâu khu ki pêi dêi hnoăng cheăng dêi Khu xiâm ngăn pơkeăng [ă khăm pơlât hiăng lăm troh a pơlê, cheăm hnê mơhno tối tơbleăng mâu troăng hơlâ pêi pro tơdrêng.

Tâng châ ‘nâi tíu ki lâi ai ngế tâ pơreăng êi rơtốu krôk tơdrêng amê athế pơlât tơdrêng hlối, pơlât [ă kháng sinh ăm tâi tâng kuăn pơlê tung pơlê, cheăm ki mê. Yăo sư, Tie#n sih Nguyễn Thanh Long, tơdroăng pơkâ hnoăng Khu xiâm ngăn pơkeăng [ă khăm pơlât ăm ‘nâi, êi rơtốu krôk phá tơ-ê [ă hên túa pơreăng tâ tú ki ê cho hiăng ai pơkeăng kháng sinh pơlât. Pak^ng tơdroăng ki vê hdró kơpong, klâ ăm ối krê, kal châ ‘nâi, pơlât tơdrêng ăm ngế ki tâ pơreăng mê [ă pơlât hbrâ mơdât ăm ngế ki nhôm tâ tú:

‘’Ngế ki mo le\m la tung dế ai pơreăng, cho xiâm kối ki tâ tú. Re\ng châ hlo [ă pơlât tơdrêng ăm mâu ngế ki tâ pơreăng êi rơtốu krôk ôh ti xê kơdroh ki tâ tú râ mê ối hbrâ mơdât ki tâ tú dêi pơreăng tung lâp lu. Tâng hiăng ôu pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng mê klêi kơ’nâi 48 chôu kô kâi hbrâ mơdât pơreăng ăm ngế ki ê’’.

Re\ng pơlât ngế ki tâ pơreăng [ă pơkâ ôu pơkeăng hbrâ mơdât [ă ngế ki tâ ki nếo bu cho troăng hơlâ ki hdrối tâ vâ hbrâ mơdât mâu tíu ki ai pơreăng. ‘Na ki ton xo\n, vaccine xuân cho troăng hơlâ hbrâ mơdât pơreăng tơ-[rê má môi. Kơvâ ngăn pơkeăng [ă khăm pơlât nếo tối tơbleăng môi rôh pâk pơkeăng ăm vâ chê 5 rơtuh ngế kuăn pơlê a 4 to kong pơlê ki tối a kơpêng. Laga, tơdroăng ki mơhnhôk hdroâng kuăn ngo veăng tung rôh kố ôh ti xê tơ’lêi hlâu.

Tung pơla hdrối kố nah ai tơdroăng ki kuăn pơlê, malối cho mâu ngế ki mo le\m pá gong la tung dế ai pơreăng tú tối tiah kố, tơná vâi ôh tá ai pơreăng mê ôh tá ôu pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng xuân môi tiah ôh tá pâk pơkeăng vaccine. Pôa Viên Chinh Chiến, Vie#n trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên ăm ‘nâi:

‘’Pơtih a tơring Sa Thầy (Kon Tum) hiăng ai mâu ngế ki rơkê ple\ng tung mơhnhôk kuăn pơlê môi tiah, tơku\m po mâu khu mơhnhôk, 3 ngế, tung mê ai kăn pơkuâ thôn, 1 ngế đảng viên [ă 1 ngế kăn [o# tung kơvâ cheăng, djâ pơkeăng kháng sinh troh a hngêi [ă kuăn pơlê ôu pơkeăng a ngiâ kăn [o#. Lơ a Dak Nông, djâ pơkeăng troh a kơpong ki klâ ối krê ăm kuăn pơlê ôu. Laga, xuân ối trâm pá, hên kuăn pơlê ôh tá ai mâ xua lăm a chiâk; ai mâu tíu ki ‘nâ hiăng mơhnhôk mâu râ cheăng, krâ pơlê, kăn pơkuâ pơlê, [ok xối krếo vâi vêh. Troăng hơlâ mơhnhôk kố kô châ xúa [ă tơdroăng ki pâk pơkeăng rôh kố’’.

Pơreăng êi rơtốu krôk tâ tú a kơpong Tây Nguyên [ă 90% kơxo# ngế tâ cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo. Tơdroăng ki rơhêng vâ tối cho tung pơla Covid-19 (pơreăng ki rơ-iô khu A) a tơnêi têa pin tá hâi ai ngế ki lâi hlâ, la [ă pơreăng êi rơtốu krôk, troh hâi lơ 15/7 hiăng ai 3 ngế a kơpong Tây Nguyên hlâ. Ki khât gá, pâ thế rêm râ Đảng, khu kăn pơkuâ kong pơlê tối tơbleăng rơdêi tâ nếo, tơru\m krá [ă kơvâ ngăn pơkeăng [ă khăm pơlât vâ pêi pro ăm tơdroăng ki pơkâ thế dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh hbrâ mơdât pơreăng êi rơtốu krôk tung pơla re\ng má môi [ă rak tơniăn.

Văn Hải - Phòng Phóng viên - VOV1

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng