VOV4.Sêdang - Kơtăn kố lối chât hơnăm, xua ôh tá ‘nâi nhên tơdroăng, re\ng tơmâng loi mâu rơkong tơpui tối, pơlông djâ dêi khu ‘mêi, hên kuăn pơlê a cheăm Ia Tiêm, tơring }ư\ Sê, kong pơlê Gia Lai lôi dêi rơpo\ng hngêi, kơtâu hdâ, tơkâ hluâ kong têa Kul ôh tá tro luât, pói rơhêng vâ tăng hlo môi tơdroăng rêh ối ki nếo. Laga, tung tơnêi ki mê, ki păng ‘nâng gá phá tơ-ê [ă rơkong ki tơpui tối, pơlông djâ dêi khu ‘mêi, hên ngế hiăng prếo vêh dêi ngi pơlê, châ hơ-ui kum, ôh tá tro rup tơleăng, pơxâu phâk, thăm nếo mâu kuăn pơlê tung cheăm veăng kum vâi ki tro hyông troăng mê mơ-eăm tơkâ hluâ dêi tơdroăng rêh ối ôh pá tro dêi tơná nah, nôkố athế pro kro mơdro\ng [ă mơjiâng tơdroăng ki rêh ối phâi tơ tô. {ai chêh dêi Nguyễn Thảo, ngế chêh hlá tơbeăng cheăng tung Rơ’jiu Việt Nam a Tây Nguyên ai mơnhên tơdroăng ki ai khât kố, pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng.

Pôa Kpă Pim, mơngế a pơlê Rơ Ngol, cheăm Ia Tiêm hơ’muăn tối, hdrối nah, xua tá hâi ‘nâi ple\ng xúa tơdroăng khoa hok kih thuât tung pêi chiâk pêi deăng, maluâ ai hên tơnêi, la rơpo\ng pôa pêi kâ ôh tá la lâi bê, rêh ối pá puât. Troh hơnăm 2002, ai khu ‘mêi pơlông djâ pôa kơtâu hdâ kong têa ê, vâi pơloăng tối ‘’Ôh tá pêi cheăng xuân ai kế kâ’’. Tơmâng rơkong pơloăng dêi khu ‘mêi, pôa Kpă Pim vêh dêi a hngêi xo 8 kơ’lo phái tiô vâi kơtâu hdâ troh a kong têa Kul. La păng ‘nâng ‘na tơdroăng rêh ối a kong têa Kul to tơdroăng ki pá puât, xâu rơ-iô. Vâ ai liăn, pôa Kpă Pim athế mot pêi cheăng tung hngêi kơmăi ăm vâi, vâ híu ai liăn ngân. Hnoăng cheăng pá puât, la kơxo# liăn pêi lo mê ôh tá bê vâ rôe kế kâ. Pôa Kpă Pim khéa hơ’nêng xua ‘nâi vâi hiăng pơloăng dêi châ, khíu pâ dêi kơdrâi, hơ-ui dêi kuăn, pôa rơhêng vâ prếo a hngêi. Kơ’nâi mê, châ kan sat Kul [ă khu lêng kâk tơkăng kong Việt Nam to\ng veăng, mê pôa Kpă Pim hiăng châ vêh troh dêi a pơlê.

Chôu phut kố, kơnôm kơhnâ pêi cheăng kâ, châ hriâm hên kih thuât pêi cheăng kâ, mê pôa Kpă Pim hiăng ai 3 rơpâu xiâm loăng kơphế ngiât le\m, rêm hơnăm châ xo lối chât rơtuh liăn. Kơnôm tiah mê, pôa Kpă Pim ai liăn ăm dêi mâu kuăn lăm hriâm đăi hok, tơdroăng rêh ối châ tơniăn le\m. Pôa Kpă Pim mơnhên tối: Akố, pêi kơphế, pro kơdrum deăng pêi pêt ki klâi xuân chía ai kế kâ. Lăm pêi klâng, pêi chiâk, pêt alâi, pôm ló, kơphế, tiu choâ ‘lâng xuân chía ai kế kâ, kế ‘măn kơd^ng. Ối a pơlê kố niân tâ, á kơdôu mơ-eăm pêi cheăng kâ. Kơtâu hdâ ngi kong têa Kul ôh tá ai ki klâi kâ. Nôkố, mê vâ ai ngế ki lâi brôk á lăm, á xuân ôh tá vâ lăm xếo. Á ối a hngêi păn rak dêi kơdrâi kuăn, ai to lâi kâ to mê.

Tơdroăng kơtâu hdâ troh a kong têa ê dêi pôa Kpă Pim, a pơlê Rơ Ngol xuân ối ai môi ngế ki ê, cho Kpă Dó. Xuân hiăng trâm hlo tơdroăng ki pá puât, ôh tá ai tíu cheăng kâ-rêh ối niân, drêng hiăng châ prếo dêi a pơlê, Kpă Dó hiăng châ khu kăn pơkuâ cheăm hơ-ui kum, mê ối ăm pôa châ cheăng kâ tơniăn vâ hluăn ing kơtiê xahpá. Kpă Dó tối: Á hiăng ai xôi ‘nâng, xôi la athế ‘nâi s^ng hmréa. Hâi kố, tơnêi têa to\ng kum ăm á, á ai trâm pá tơdroăng klâi mê khu kăn pơkuâ cheăm xuân hiăng to\ng kum. Pin athế kơdôu mơ-eăm rêh ối i le\m, rak vế tro luât, kế ki lâi pin ôh tá ai, ki klâi ôh tá ‘nâi, mê kơnôm tơngah khu kăn kum kuăn pơlê pin. Khu kăn pơkuâ xuân hnê tối ăm pin, kuăn pơlê athế pro kro mơdro\ng i tơxâng, ing ivá dêi tơná, têa kơxô dêi tơná, têa mâ dêi tơná.

Kơhnâ tung pêi cheăng kâ, xúa túa cheăng kâ, pêi lo kế ki iâ hâi vâ pơtối mơjiâng tơmeăm ki ton hơnăm, môi tiah kơxái tiu, kơphế, Kpă Dó ối pêt hên mâu hdrê loăng ki ê, môi tiah báu, alâi, pôm [ă hía hé, rêm hơnăm tê dêi tơmeăm pêi lo mê châ xo vâ chê 500 rơtuh liăn. Ti xê to tiah mê, pôa ối châ kuăn pơlê rah xo pro kăn pơkuâ ngăn khu ki teăng mâ lăm mung liăn, pro ngế ki cheăng pơla kuăn pơlê [ă hngêi rak liăn kum mơngế ai hnoăng pơlê pơla, mung 1 rơtal liăn, kum vâi krâ-nho\ng o tung thôn ai liăn pêi cheăng kâ vâ kơdroh kơklêa kơtiê. Ngoh Siu Bun, môi ngế ki châ Kpă Dó to\ng kum, khe#n tiah kố: Rơpo\ng á mơnê kơ tăm Dó hiăng kum á mung liăn ing hngêi rak liăn. Ga tối, pôi tá rôe rơxế honđa, rế kơto ton ah kô rế tơ’nhiê; ai liăn athế rôe ro, lơ rôe tơnêi pêt kơphế, rôe phon rơvât ăm kơphế, mơnhông tơdroăng pêi cheăng kâ, kơdroh tah kơklêa kơtiê. Ga hiăng hnê tối á tiah mê. Xo liăn ki mê, kơxo# liăn ki mê rôe 5 sao tơnêi pêt kơphế, rôe to lâi to ro. Tơdroăng rêh kâ ối hiăng chía, pá ai xahpá. Nôkố hiăng châ rôe môi toăng rơxế honđa, kuăn ‘ne\ng hiăng châ lăm hriâm.

Hngêi rơdâ krá le\m dêi Kpă Do\

Pôa R]om Việt, Kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng cheăm Ia Tiêm tối, cho cheăm ki ai lối 80% pơ’leăng mâ mơngế cho Jarai, kơtăn nôkố ai chât hơnăm, Ia Tiêm châ ngăn cho cheăm ki ai hên ngế hmếu pơ tơmâng loi khu ‘mêi kơtâu hdâ lăm kong têa ê. Vâ pôi tá ai tơdroăng kố, khu kăn pơkuâ hiăng pơkâ mơ’no hên tơdroăng cheăng vâ hnê tối ăm kuăn pơlê hlê ple\ng ‘na troăng hơlâ dêi Đảng [ă tơnêi têa; ki păng ‘nâng dêi tơdroăng ki pơloăng dêi khu ‘mê. Kơnôm ti mê, tơdroăng ki kơtâu hdâ ngi kong têa vâi ê hiăng kơdroh iâ, troh nôkố pá ai xếo. Khu kăn pơkuâ cheăm xuân kum liăn ngân ăm kuăn pơlê vâ mơnhông cheăng kâ-rêh ối. Pôa R]om Việt, Kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng cheăm Ia Tiêm tối: Ngin xuân hiăng to\ng kum, to\ng veăng mâu ngế ki tro pơloăng kơtâu hdâ ngi kong têa vâi ê, drêng vâi vêh dêi a pơlê cheăm, mê khu pơkuâ xuân hiăng kum ăm vâi ki mê châ mung liăn [ă mâu hdrê pêt, hdrê păn vâ pêi chiâk pêi deăng, mơnhông tơdroăng rêh kâ ối ăm rơpo\ng hngêi, vâ tơniăn ăm tơdroăng rêh kâ ối. Xua mê, vâi ki mê hiăng ‘nâi mâu tơdroăng ki xôi tơná pro cho ôh tá tro. Cheăm xuân hiăng to\ng kum hên tơdroăng ăm kuăn pơlê pêi cheăng kâ vâ kuăn pơlê châ mơnhông mơdêk tơdroăng rêh kâ ối. Dế nôkố, thăm nếo ai ngế ki ‘nâ hiăng chiâng khu ngế ki pêi lo troh rơtal liăn. Kố cho môi to cheăm ki kal athế châ hnê tối ăm vâi krâ-nho\ng o ki ê tơmâng, hriâm pêi cheăng kâ tiô túa nếo.

Tơdrêng [ă tơdroăng ki kơdôu mơ-eăm, tơru\m pơla khu kăn pơkuâ [ă kuăn pơlê, mê Ia Tiêm, tơring }ư\ Sê, kong pơlê Gia Lai hâi kố hiăng ai hên todroăng ki hơ’lêh. Troăng prôk hiăng châ po kân rơdâ, hngêi trăng krá le\m; ki hên kuăn pơlê hiăng ‘nâi xúa khoa hok kih thuât tung pêi cheăng kâ, tơdroăng rêh kâ ối hiăng tơniăn, rơtế veăng tơdjuôm ivá mơno vâ mơjiâng pơlê tơniăn, hơniâp ro.

Nhat Lisa chêh [ă tơleăng