VOV4.Sêdang - Ô vâi krâ-nho\ng o [ă pú hmâ! Tơdrêng [ă tơdroăng ki ôh ti tơniăn dêi hyôh kong prâi, hơnăm kơ’nâi tô mơdrăng ó tâ hơnăm hdrối, tung hên hơnăm, drêng troh a rơnó tô, kuăn pơlê a bêng Ia Kring, pơlê kong kơdrâm Pleiku, kong pơlê Gia Lai athế rêh ối ki trâm pá xua ôh ti bê têa vâ ôu hum-rôh jiố. Mơhé kuăn pơlê dêi bêng hiăng pâ thế hên a mâu khu râ, kơvâ cheăng pơkuâ, púi châ xúa têa kơmăi vâ tơniăn ăm tơdroăng rêh ối, laga troh nôkố, bêng ki kố xuân tá hâi teăm ai têa krúa. Nguyễn Thảo, Ngế chêh hlá tơbeăng Rơ’jíu Việt Nam a kơpong Tây Nguyên ai [ai chêh tối ‘na tơdroăng ki ai păng ‘nâng kố. Pó kô tơmâng.

           Jâ Thái Thị Hoa, ối a tôh 7, bêng Ia Kring tối ăm ‘nâi, lối 1 khế kố, kơmăng ki lâi on veăng jâ xuân athế lăm troh a hngêi nho\ng o ki achê, ai têa klôh ki pong, kơtăn ing hngêi ai 100 met vâ pâ hnêng têa. Rơpo\ng ai 6 ngế kân [ă 1 ngế ‘ne\ng, rêm hâi athế xúa lối 600 lit têa, la nôkố athế kơd^ng, bu xúa tá hâi teăm châ 200 lit. Rêm tơdroăng ki ôu hum, rôh jiố ki hên tâ cho têa ki xúa hiăng 2 troh 3 xôh, klêi mê, têa ki kố châ trêng tung kơthung ki kân vâ ‘măn tung hngêi lăm dế. Jâ Hoa tối: Luâ 1 khế kố ôh ti ai têa vâ ôu hum-rôh jiố, á lăm pâ têa dêi mâu rơpo\ng ki ai têa klôh ki vâi pong trâu, lăm hnêng rêm măng ai dâng 200 lit. Rêm tơdroăng vâ ôu hum bu kơjo ăm to vâi hdrêng, vâi ‘ne\ng, mâu ki kân môi tiah ngin kố híu pơtê, ôh tá hum hmâng to lo vâ. Têa xếo mơnge#n cho têa ki hiăng xếo kơchâi, têa ki hơchâ phái. Klêi mê, ngin hnêng têa ki krúa vâ ‘mâi hleăng. Ngin púi tơngah tơnêi têa kum ăm ngin têa kơmăi troh akố, ngin mơnê ‘nâng.

Vâ tối ‘na tơdroăng ki pá ‘na têa ôu hum, rơpo\ng pôa Lê Đình Ánh, ối a tôh 7, bêng Ia Kring xuân dế ối trâm pá xua ôh ti bê têa. Pôa Ánh tối ăm ‘nâi, sap hơnăm 2000 troh nốkố, rơnó tô mơdrăng hơnăm ki lâi, rơpo\ng pôa xuân athế ‘no dêi 2 rơtuh liăn vâ mung mâu ngế ‘mâi chiâ têa klôh, ai têa vâ ôu hum. Hơnăm kố, xua tá hâi ai liăn vâ ‘mâi rơnêu têa klôh, rơpo\ng pôa athế pá puât tung tơdroăng ki ôh ti bê têa. Drêng ai têa, rêm hâi rơpo\ng pôa xúa tâi tơdế kho#i têa, la nôkố, tơdroăng ki xúa têa, rêm hâi rơpo\ng pôa athế kơd^ng, xúa iâ tâ 100 lit têa vâ ôu hum. Pôa Ánh tối ăm ‘nâi: Tung tơdroăng ki hum, rôh hmân ếo nôkố hiăng chía kơdroh tâ iâ, la tơdroăng ôu pin ôh ti chiâng kơdroh, xua mê athế kơd^ng yôh vâ khoh bê têa vâ ôu. Ôh tá ‘no têa vâ tôh ăm loăng, mê nôkố pin athế bu xúa têa ki hiăng hum, rôh vâ tôh mâu loăng. To lâi hơnăm hdrối mê hía nah, rêm hâi á tôh têa ăm loăng đi đo, nôkố, kơtăn 2 troh 3 hâi, lơ 5 troh 7 hâi nếo tôh loăng 1 xôh. Têa ki tôh mê cho têa ki hiăng hum, rôh, têa ki hleăng, xếo mơnge#n, xếo hơtâu, têa krúa ôh tá chiâng tôh. Tâ tá akố, hngêi ki lâi xuân ai têa klôh, rơnó kố lăm pâ têa vâi xuân pá, vâi ôh tá khên ăm đi đo. Kuăn pơlê akố, tâng vâ tối xuân púi châ xúa têa ing Biển Hồ, tâng châ hrik têa ki mê troh akố mê tơngah chía bê.

Bêng Ia Kring châ mơjiâng pro sap ing hơnăm 1999, la tíu ki ối a kơpong achê dêi pơlê kong kơdrâm Pleiku. Lâp bêng ai lối 4 rơpâu rơpo\ng kuăn pơlê, mê hiăng ai lối 1 pêng 4 tung kơxo# ki mê, xuân dế ối xúa têa mo\ng ing mâu têa klôh vâ hnêng ôu hum. Xua mâu rơpo\ng ki mê ối a’ngêi tâng vâ pơchông ngăn [ă kơpong ki ê dêi pơlê kong kơdrâm kố, xua mê, a rơnó tô mơdrăng kố, têa rế siâ ó tâ. A hên mâu roh ki trâm mâ, tơmâng rơkong kuăn pơlê tối rêm hơnăm, vâi krâ nho\ng o dêi mâu tôh 7, 8, 9, 10 hiăng pâ thế [ă púi tơngah châ xúa têa kơmăi, hiăng pơtroh rơkong ki kố ăm Ho#i đông kuăn pơlê dêi 3 râ. Laga, tơdroăng pâ thế vâi xuân tá hâi châ to\ng kum. Jâ Phạm Thị Thanh, Kăn pơkuâ ngăn cheăng Măt tra#n tôh 7, bêng Ia Kring tối: Á lăm troh a hngêi ki lâi xuân pá puât ‘na têa. Tâi tâng khu ngin akố, ôh ti bê têa vâ tôh tơmeăm pêt. A hơnăm 2015 kố, têa ki krúa bú iâ. Tung mâu hơnăm hdrối nah, ngin hiăng pâ thế tơdroăng kố hên. Vâi krâ-nho\ng o púi châ ai têa krúa le#m ing hngêi kơmăi pơtroh ăm lâp lu kuăn pơlê vâ châ xúa têa.

Bêng Ia Kring cho tíu ki ai kơdrâm mơngế troh mot rêh ối akố, rêm hơnăm ai thăm hr^ng rơpo\ng ki nếo mot ối. Xua mê, kuăn pơlê akố kal châ xúa têa ó ‘nâng. Kăn pơkuâ ngăn bêng hiăng mơhnhôk kuăn pơlê xúa têa mo\ng vâ ôu hum, laga, drêng chiâ, pong têa, liăn ki mơhá vâi chiâ, pong kơnâ ó, rơnó tô mơdrăng hơnăm ki lâi kuăn pơlê xuân athế ‘no tơ’nôm dêi liăn ngân vâ ‘mâi rơnêu têa klôh la xuân tá hâi teăm bê têa vâ tôh, kuăn pơlê athế ‘no thăm dêi liăn ngân la xuân tá ti bê têa vâ ôu hum. Pôa Trương Tấn Nghĩa, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an bêng Ia Kring tối ăm ‘nâi: Khu pơkuâ ngin akố mơhé hiăng mơ-eăm mơhnhôk vâi krâ-nho\ng o kuăn pơlê chiâ-pong têa mo\ng vâ ôu hum, laga, ‘na ton xo\n la ngiâ mê hía ah, Vi [an hnê ngăn púi vâ mâu khu râ, kơvâ cheăng dêi kong pơlê, pơlê kong kơdrâm athế mơ-eăm to\ng kum hên tâ nếo, lăm ngăn kơpong kố, ing mê, ‘no liăn mơjiâng pro tíu hnoăng, mơ’no têa kơmăi, vâ kuăn pơlê akố châ xúa têa krúa tơniăn.

{ă hiâm mơno púi vâ ki păng ‘nâng dêi Khu kăn pơkuâ [ă kuăn pơlê a bêng Ia Kring, pơlê kong kơdrâm Plei Ku, kong pơlê Gia Lai púi ngah môi hâi ôh tá ton, rêm râ, kơvâ cheăng kô re\ng mơjiâng tíu hdoăng-mơ’no têa ăm tơrêm hơlâ kơpho#. Kum ăm kuăn pơlê akố châ xúa têa tơniăn.

Nhat Lisa tơplôu Gương pơchuât