VOV4.Sêdang - Mơhé hiăng troh rơnó tô laga pơrea\ng tơngê lo mơheăm a kong pơlê Dak Lak pơtối xông tâ tú ó. Troh nôkố, lâp kong pơlê Dak Lak hiăng châ hlo lối 2 rơpâu ngế tro tâ pơrea\ng tơngê lo mơheăm, tung mê ai 1 ngế hlâ. Pák^ng xua kong prâi ôh tá tơniăn [a\ pơrea\ng xông tâ tú, laga xiâm kối cho ôh tá ‘nâi túa hbrâ mơdât pơrea\ng tơngê lo mơheăm, mê a kong pơlê Dak Lak pơrea\ng xông tâ tú ó rơdâ. Ngế chêh hlá tơbeăng ai chêh tối ‘na tơdroăng mê.

            Hngêi dêi rơpo\ng pôa Võ Đình Chuẩn, ối a pơlê kân Quảng Phú, tơring }ư Mgar, kong pơlê Dak Lak, mơjiâng pro tung kơdrum kơphế, tâ tá to loăng; tâ tá to kơthung tơnô kân, kơdoăng têa hên h^n. Tung mâu kơthung têa mê, kiâ ngu nge\ng hên h^n, laga pôa Chuẩn ôh tá bê vâ [e#ng ê: Kơdrum tiah kố ai hên ‘nâng tri trôu. Nôkố ôh tá ‘nâi pro tiah lâi, hmâ vâ xế pơkeăng lâp kơdrum xuân ôh tá kâi kơdê tâi tri trôu, kiâ ngu nge\ng. Nôkố rơpo\ng kố, rơpo\ng ki achê ai kiâ ngu nge\ng gá kô tâ tú ngi kố.

Pôa Lê Văn Duyên, kăn pơkuâ tíu xiâm ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât tơring }ư Mgar tối ăm ‘nâi, to lâi khế kố, tơring đi đo ai mơngế tơngê lơ mơheăm, kơxo# mơngế tơngê lo mơheăm tâk châ péa xôh tâng pơchông [a\ roh kố hơnăm nah. Tíu xiâm ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât tơring hiăng mơhnhôk mâu ngế pêi cheăng, xôh pơkeăng kơdê tri trôu, chêh tơbleăng mơ-éa, tơku\m pơtâng vâ tối kuăn pơlê hlê ple\ng xiâm kối pơrea\ng tơngê lo mơheăm [a\ túa hbrâ mơdât pơrea\ng, laga kuăn pơlê xuân ôh tá vâ bê tơmâng tung tơdroăng hbrâ mơdât pơrea\ng: Kuăn pơlê tá hâi hlê ple\ng tung tơdroăng rak vế ivá châ chăn dêi tơná, rơpo\ng [a\ pơlê pơla, klêi kơ’nâi séa ngăn mê hlo mâu tôh kơpho# a pơlê kân Quảng Phú xuân bu hlo pêi xêh tiô rêm rơpo\ng, tơdroăng ki mơgrúa lâp lu, tơdrêng, pêi pro tá hâi châ tơ-[rê.

            A pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, pơrea\ng tơngê lo mơheăm xông tâ tú ó. {ok thái Đặng Ngọc Sơn, Kăn pơkuâ ‘na séa ngăn pơrea\ng, Tíu xiâm ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột tối ăm ‘nâi, hơnăm kố, tơngê lo mơheăm xông tâ tú rơdâ a lâp lu a 21 to cheăm bêng tung pơlê kong kơdrâm, laga hên kuăn pơlê ngăn tơdroăng hbrâ mơdât pơrea\ng cho tơdroăng cheăng dêi kơvâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât: Tiô kuăn pơlê hlê ple\ng, tơmiât, athế xôh kơdê pơrea\ng, ôh tá ‘nâi kơdê kiâ ngu nge\ng tung rơpo\ng dêi tơná. Pơla kố nah, Tíu xiâm [a\ pơlê kong kơdrâm hiăng tơku\m hên roh pơtâng kơdê kiâ ngu nge\ng, laga hên rơpo\ng [a\ kuăn pơlê tá hâi hlê ple\ng tơdroăng mê. Ki hên klêi kơ’nâi lăm séa ngăn, mê măng t^ng kơ’nâi pơtối lăm hlo kuăn pơlê xuân ôh tá pêi tơdroăng kơdê kiâ ngu nge\ng. A xuân hiăng prôk [a\ hlo ai sap 10 troh 20% kuăn pơlê ôh tá vâ tơru\m môi tuăn, mâu rơpo\ng ki ‘nâ kl^ng péa lăm chiâk deăng, mâu rơpo\ng ki ‘nâ ôh tá vâ lôu péa vâ xôh pơkeăng kơdê pơrea\ng, mơhé ối tung hngêi.

            Nôkố, tâi râng mâu tơring, pơlê kong krâm, pơlê kong kơdrâm dêi kong pơlê hiăng ai ngế tro tâ pơrea\ng tơngê lo mơheăm, [a\ tâi tâng lối 2 rơpâu ngế tro tâ pơrea\ng tơngê lo mơheăm. Rơtế [a\ tơdroăng pơchân kuăn pơlê thế hbrâ mơdât pơrea\ng kố, kơvâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât kong pơlê Dak Lak dế kơhnâ tơru\m [a\ khu kăn pơkuâ kong pơlê, mâu khu cheăng po rơdâ túa pơtâng tối túa hbrâ mơdât pơreăng, môi tiah tơku\m mơgrúa kong prâi, kơdê kiâ ngu nge\ng, xôh pơkeăng kơdê tri trôu vâ kơdroh kơxo# mơngế tro tâ pơrea\ng tơngê lo mơheăm.

            Môi tiah hên kong pơlê, pơlê kong kơdrâm, pơlê kong kân, tung lâp tơnêi têa, pơrea\ng tơngê lo mơheăm a kong pơlê Dak Lak pơrea\ng xông tâ tú ó. Pơrea\ng xông tâ tú a tâi tâng 15 tơring, pơlê kong krâm, pơlê kong kơdrâm, tung kong pơlê [a\ mâu ngế tâ pơrea\ng thăm rế tâk. Ki rơhêng vâ tối tung kong pơlê Dak Lak hiăng ai ngế hlâ xua tro tâ pơrea\ng tơngê lo mơheăm. Kuăn pơlê kal hbrâ tơnáu mâu túa hbrâ mơdât, mâu khu râ pơkuâ kong pơlê [a\ kơvâ cheăng ai hnoăng ki klâi tung tơdroăng hbrâ mơdât pơrea\ng tơngê lo mơheăm nôkố, ngế chêh hlá tơbeăng hiăng tơpui tơno [a\ [ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào – Kăn pơkuâ tíu xiâm hbrâ mơdât pơrea\ng kong pơlê Dak Lak ‘na tơdroăng kố. Pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng:

            Êng: Ô [ok thái pơkeăng! Mơhé hiăng mot rơnó tô laga kơxo# mơngế tro tâ pơrea\ng xuân ối hên. Xua tiah lâi hơnăm kố pơrea\ng tơngê lơ mơheăm xông tâ tú ó môi tiah mê [a\ kơvâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât hiăng hbrâ pêi pro mâu túa hbrâ mơdât pơrea\ng môi tiah lâi?

            {ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào: Tâng vâ tối pơrea\ng tơngê lo mơheăm ôh tá kâi tâi, gá ai a Việt Nam sap mâu hơnăm 1960, tung lâp plâi tơnêi gá hiăng ai ton na nah, pin ối a kơpong ki ai pơrea\ng tơngê lo mơheăm. Má péa nếo, hơnăm kố kong thăm rế tô, mê pơrea\ng xuân xông tâ tú, tơdjâk troh pơrea\ng ki tơdjâk troh hyôh tô, pơrea\ng kô xông tâ tú ó, má pái nếo, pin hlo hơnăm kố kong mêi ôh tá tơniăn, rơnó mêi hơnăm kố kong mêi iâ, kong mêi ôh tá tro rơnó, xua kong prâi hơ’lêh, xua mê chiâng ai pơrea\ng xông tâ tú. Pin ôh tá hbrâ mơdât pơrea\ng, tiah hmâ 3 troh 6 hơnăm, laga ôh tá ‘nâi nhên, xua pin drêng ai pơrea\ng xông tâ tú nếo xôh kơdê pơrea\ng, klêi mê, môi pơla pin hiât lôi, tá kơvâ ngăn pơkeăng xuân xôi tung tơdroăng kố [a\ kuăn pơlê xuân ôh tá hbrâ mơdât pơrea\ng, mâu kăn [o# [a\ kuăn pơlê ôh tá tơku\m pêi pro ‘na mâu tơdroăng kố hiăng ton, pin choâ ‘lâng hiât, troh drêng pin châ hlo, mê pơrea\ng hiăng râ ó, xiâm kối cho tiah mê.

            ‘Na tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng nôkố, hlo hên pơreăng tâ tú, tơkéa vâ tối hơnăm kố pin pro kơtăng, kơvâ ngăn pơkeăng xuân pro kơtăng ‘na kih thua#t [ă tí tăng ‘nâi ple\ng ăm mâu khu râ, kơvâ cheăng, mê nôkố a mâu tíu ki tâ tú hên môi tiah pơlê kong kơdrâm Buôn Ma Thuột, C|ư Mgar tơdroăng lăm kơdê kiâ ngu nge#ng, tri trôu, mơhnhôk mơgrúa mơdrah, kơdrum kong prâi vâ kơdroh kơxo# mơngế hlâ, pro rế krâu khât, mơhé pin hiăng ai mâu ki hlâ la kơ ’nâi mê hiăng châ ‘mâi rơnêu, mâu tíu khăm pơlât hiăng mơdêk hnoăng cheăng khăm pơlât, mâu tíu pêi cheăng dêi [ơrô pơtối ăm ‘nâi ‘na kih thua#t [ă tá mâu rôh ki kal pin xuân thế xôh pơkeăng kơ dê pơreăng.  

            Êng: Môi tiah [ok thái pơkeăng nếo tối, môi tung mâu tơdroăng ki xiâm tâ tú lâp lu pơreăng tơngê lo mơheăm cho tơdroăng ôh tá hlê ple\ng dêi kuăn pơlê, tiah mê, ing mâu rôh lăm pêi cheăng séa ngăn vâ ‘nâi mâu tơdroăng dêi [ok thái pơkeăng, mê [ok thái pơkeăng tối tiah lâi ‘na ki hlê ple\ng tung tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng dêi kuăn pơlê pơla tâ tú pơreăng hên dêi hơnăm kố?

{ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào: Ai mâu kuăn pơlê ki ‘nâ  tơngôu oh tá vâ re\ng tơmâng, thế tối tiah mê, la ki kal tâ thế tơmâng khât tâ nếo mê cho ki rơkê ple\ng dêi kuăn pơlê ‘na hbrâ mơdât tơngê lo mơheăm, tơkéa vâ tối,  vâi krâ nho\ng o pin tối troh tơdroăng tơngê lo mơheăm xuân cho tơdroăng ki tô tuăn [ă xuân tối ăm kơvâ ngăn pơkeăng [ă kô tối ăm mâu khu râ kăn, la tơdroăng kơdê pơreăng pro ti lâi vâ pôi tá ai ngế ki tơngê lo mơheăm xếo, mê pó vâi krâ nho\ng o ôh tá chiâng tiâ ‘na tơdroăng mê, môi tiah a pơlê kong kơdrâm a mâu kơpong ki vâi ‘măn kơ’lo reăng, mâu kơ’lo têa, kơthung tơnô kơdoăng têa mê ai hên la pin ôh tá châ kơdê, vâi ôh tá chiu vâ tăng xiâm ki ai kiâ ngu nge#ng, tri trôu a tung hngêi tơná thế kơdê a xiâm ga mê ‘nôi. Tiô á, tơdroăng ki thế rơkê kơdê mâu kiâ ngu nge\ng, tri trôu mê cho ki xiâm dêi pin, môi tiah mâu kơ’lo pleăng reăng, kơ’lo pêt loăng pro mơnâ mâ, cho tíu ki mâu tri trôu lăm kơtâ chiâng ai kiâ ngu nge#ng cho ki xiâm pro chiâng tơngê lo mơheăm. Mê vâi krâ nho\ng pin hâi ‘nâi nhên, drêng ‘nâ pin ôh tá hlê [ă tơdroăng mơgrúa kơpuih văng tơnêi tơníu, [ă tơdroăng mơdât pơreăng tơngê lo mơheăm mê cho mâu tơdroăng ki kal pin thế tơmâng pêi pro.

Êng: Tiah mê, mâu ki vâ pleăng reăng lơ păn ká tung hngêi ăm le\m mơnâ mâ  lơ pêt reăng bon sai thế pro ti lâi tung pơla ai pơreăng tơngê lo mơheăm môi tiah nôkố?

{ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào:  Ăm hlo nhên tơdroăng rêh ối rế xông tơtêk [ă tơdroăng kal vâ rế hên tâ la thế pơkâ pêi kơtăng tâ nếo. Pơtih drêng pêt bon sai mê thế ai têa tung mê, tâ mâu ká ki păn pro mơnâ mâ, {ă mâu kơ’lo reăng ki pleăng a kơ[ăng t^ng thế tâ tơ’nôm 1 uâng têa rơmâ, ah mâu tri trôu, kiâ ngu nge#ng ôh tá chiâng ai kuăn. Lơ xo mo\ng lếo têa râm iâ po tung mê ah tri trôu kô ôh tá chiâng rế hên. A mâu tíu  toăng têa xuân chiâng xo têa nhơt rơxế ok a mê. Mâu kơ’lo thế ăm kơduôp, mâu tíu kơdoăng têa thế kơ’nêi ká ki ai 7 mơngiơk, gá hnối rak vế hyôh kong prâi.

Êng: Hôm mơnê kô [ok thái pơkeăng hiăng tối ăm ngin ‘nâi ‘na tơdroăng ki pơxúa tung hbrâ mơdât pơreănt tơngê lo mơheăm.

A Sa Ly prế Gương tơplôu [a\ tơbleăng