VOV4.Sêdang - Puâ mâ-ôh tá xao hlo tíu hơngế cho tơdroăng ki hmâ hlo ai hên vâi hdrêng tro trâm. Ki xiâm dêi tơdroăng puâ mâ kố cho ki trâ bâ dêi mâ, ga pro pá ăm ngế ki tro, ôh tá châ hlo kế tơmeăm a hơngế môi tiah mâu vâi ki ai mâ mo le\m. Tâng ôh ti re\ng châ ‘nâi vâ pơlât, kô thăm pro rế puâ ó.

Tiô xêo dêi hngêi pơkeăng mâ Tơnêi têa ăm ‘nâi, tung 10 ngế hok tro mê ai ki vâ iâ 3 ngế mâ ngăn achê nếo xao hlo, lơ puâ mâ xua ai hyôh ki trâ a mâ. Việt Nam nôkố ai dâng 3 rơtuh ngế vâi hdrêng tro tơdjâk  trâm ‘na mâ, tung mê 2 kơpêng 3 cho mâ ngăn achê nếo xao hlo. Việt Nam ai dâng 3 rơtuh ngế vâi hdrêng tro pơrea\ng ki trâ ‘na mâ, tung 2 kơpêng 3 cho mâ ngăn achê nếo hlo, ki hên a pơlê kong kơdrâm.

            Ai 2 xiâm kối mâ khoh chiâng puâ, tơkéa vâ tối mâ ngăn achê ‘nôi nếo xao hlo: môi xua ing nôu pâ tâ tú troh kuăn ‘ne\ng, péa cho rêh ối rêm hâi ôh tá tơtro.

            Tâ tú ing nôu pâ, nôu pâ mâ ngăn achê nếo xao hlo, mê kuăn xuân tâ tú môi tiah mê há, mâ ngăn achê nếo hlo. Khu kố mâ ngăn achê nếo xao hlo la ga râ ó, mâ ngăn achê thăm rế ôh tá xao hlo rế ó, môi tiah: kloăng mâ thăm rế ku\n, tơlêa lơ lo mơheăm tung mâ, kô pá vâ prêi mơhé châ pơlât.

            Mâ ngăn chê nếo hlo ki hmâ tro cho a vâi hok tro, xua ‘nân hriâm ôh tá tơtro, mâu vâi o hriâm tâp, pêi cheăng, ối ngăn achê tíu ki mâ hâi trâ eăng, koi ôh tá bê tro chôu, mâ ôh tá châ pơtê.

            Ki rơhêng vâ tối, xiâm kối xua vâi hdrêng mâ ngăn achê nếo xáo hlo xua ngăn um tivi hên [a\ ngăn ối achê. Ki nhên khât, tâng ngăn lối 2 chô tung môi hâi [a\ ngăn ối kơtăn tivi achê tâ 3 met kô pro mâ re\ng ôh tá xao hlo. Pak^ng mê, mâu kế tơmeăm khoăng điên tưh, môi tiah phôn, ipad, kơmăi vi t^nh [a\ hía hé xuân cho xiâm kối pro vâi hrdêng tro puâ mâ, mâ ngăn ối a chê nếo hlo, pro rế hía rế tâk hên a vâi hdrêng.

            Ki hlo nhên khât a vâi hdrêng ki mâ ngăn achê nếo hlo mê cho: ối achê vâ ngăn um tivi, pơchuât [ai pơchốu ko\ng a chư chêh, plêk mâ kân lơ tr^ng ngăn drêng ngăn kế ki ối a hơngế [a\ hía hé. {ok thái pơkeăng Trần Đình Tuấn, kăn pho\ pơkuâ hngêi pơkeăng pơlât mâ Tây Nguyên, ăm ‘nâi, pin kal djâ vâi hdrêng lăm pơlât mâ tâng nhôm vâi hdrêng tro pơrea\ng mâ ngăn achê nếo hlo:Tâng nôu pâ séa ngăn xuân tơ’lêi hlo môi tiah: má môi ngăn kế tơmeăm khoăng ki a hơngế, vâi hdrêng plêk mâ kân vâ ngăn; má péa cho ngăn um, mê vâi muăn ối ngăn achê, lơ pơchuât mơ-éa râng mơ-éa achê ngiâ; ki ‘ló kơtăn ing mâ [a\ mơ-éa cho 35 troh 49 cm, laga vâi muăn râng mơ-éa ngăn achê tâ. Má pái tâng hiăng hriâm, ôh tá hlo chư a kơ[ăng, chiâng pro tơdroăng hriâm tâp rế pá. Má pu\n, péa pâ mâ ôh tá tơdâng môi tiah dêi pó, hmâ tối cho mâ ‘liâng, mê cho tơdroăng ki tối mâ ngăn achê nếo hlo.

            Vâi hdrêng tơ’lêi tro tâ puâ môi pâ mâ, ngăn achê nếo hlo lơ péa pâ mâ ngăn achê nếo hlo. Xua mê, tơdroăng lăm pơlât ngăn mâ cho kal vâ ‘nâi mâ ngăn achê nếo hlo tơkéa lâi dêi vâi hdrêng. Kố cho ki kal kum tung pơlât mâ ngăn achê nếo hlo châ tơ-[rê.

            Mâ ngăn achê nếo hlo kô pơlât prêi tâng châ pơlât drêng vâi hdrêng pá 6 hơnăm. Laga drêng vâi hdrêng hiăng kân pá vâ pơlât prêi. Ki hên vâi hdrêng châ hlo mâ ngăn achê nếo hlo drêng vâi muăn pơchuât ôh tá ‘ló chư ki chêh a kơbăng, lơ vâi muăn hriâm chu kơdroh, drêng mê nếo lăm khăm pơlât [a\ truâ mâ nhe\ng ôh tá teăm xếo.

            Truâ mâ nhe\ng cho túa ki tơtro, rơpâ liăn, [a\ tơ’lêi pêi pro. Ngăn tiu kơ mâ ngăn chê nếo hlo, mâu ngế mâ ngăn achê nếo hlo kal truâ mâ nhe\ng đi đo lơ drêng kal ngăn hơngế nếo truâ mâ nhe\ng. Tâng truâ mâ nhe\ng tơtrâ mê mâ ngăn achê nếo hlo kố ki râ kô hrá. Tâng ôh tá tơtro kô thăm râ ó, ki rơhêng vâ tối [a\ vâi hdrêng ối ku\n tá hâi chiâng pơchuât chư, tơdroăng mơnhên mâ ngăn achê nếo hlo thế châ pêi pro xua mâu ngế ki rơkê. {ok thái pơkeăng Trần Đình Tuấn, kăn pơkuâ hngêi pơkeăng pơlât mâ Tây Nguyên, tối:Tơdroăng truâ mâ nhe\ng hmâ hlo, la vâ ‘nâi ki nhên dêi vâi cháu gá to lâi thế ai ngế ki rơkê ‘na tơdroăng kố  [ă kal ai mâu kơmăi kơmok ki hmâ pêi ngăn vâ kum vê ngăn ăm ‘nâi nhên ki ôh tá xao hlo gá mê vâ truâ mâ nhe\ng ăm itro.

La drêng truâ mâ nhe\ng, mâ ngăn ôh tá châ hlo hơngế, um méa ki mâ ngăn hlo bu ku\n [ă pro tơvâ tơvân ăm ngế ki mâ ôh tá xáo hlo. Tâng truâ mâ nhe\ng ki achê mâ, ngế ki truâ thế rak vế xếo krúa dêi mâ, truâ nhe\ng a kơxo má [ă lêi tah a hdrối vâ koi. Pôi tá truâ mâ nhe\ng achê mê drêng mui tung têa, môi tiah klê têa [ă hía hé.

{ă mâu ngế ki truâ nhe\ng kơpêng 18 hơnăm xuân chiâng pơlât [ă tơdroăng pâ laser. Tơdroăng pâ kố hmâ hlo hên, pơlât tro tơdroăng. Ki  le\m gá ôh tá châi, chôu pơla pâ mê bú iâ pá xôp 10 phut, tro, mâ re\ng xao hlo. La ngế ki pâ mê thế khăm ngăn nhên tung châ chăn mê nếo chiâng vâ pâ pơlât mâ.

Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ!

Vâ hbrâ mơdât tơdroăng ôh tá xao hlo, vâi krâ nho\ng o pin thế tơtro\ng tiah kố:

-Thế ai on bâ eăng le\m drêng pêi cheăng, hriâm. Xúa rế hên on eăng trâ rế le\m tro drêng pơchuât ngăn hla mơéa, la ôh tá xê on eăng kơnhía lơ on ki eăng ôh tá bâ le\m.

-Mâ kal thế pơtê ki iâ sap 5 troh 10 phut kơ’nâi 45 phut pêi cheăng pơchuât ngăn hla mơ-éa, ngăn tivi [ă hía hé. Túa tơ che\ng tơmiât tơ’lêi hlâu má môi cho kơnhiê mâ; ‘na hía prôk lăm pá gong.

-Rak dêi mâ pơchuât ngăn chư chêh túa kơtâ hla mơ-éa lối 30 cm; kơtăn dâng 50 cm [ă um kơmăi tính, [ă ki iâ gá 5 m drêng ngăn um tivi.

-Ôh tá koi lơ ối ‘nâi chêk chăng drêng pơchuât ngăn hlá mơéa, xua drêng mê ki kơtăn ing mâ [ă hla mơ-éa achê luâ râ kô pro tơ’nhiê mâ dêi vâi ‘ne\ng.

-Re\ng koi, koi tu\m chôu [ă tro chôu.

-Tơdroăng cheăng pá kong rêm hâi, hriâm tâp ivá [ă kâ kế ki pro le\m hleăng mâ (mâu kơchâi plâi pôm ai mơngiơk prâp).

Ví pôi tá pơchuât mâu hlá mơ-éa ki chư chêh ku ku\n ôh tá hleăng, tơdroăng kố kô pro mâ vâi ‘ne\ng chiâng rơlâi.

Tiô [ok thái pơkeăng Trần Đình Tuấn, kăn pho\ pơkuâ hngêi pơkeăng pơlât mâ Tây Nguyên, tơdroăng ăm vâi ‘ne\ng ngăn tivi, ngăn phôn, um kơmăi vi t^nh [ă hía hé ki ôh tá tơniăn ‘na on eăng trâ, ‘na ối ‘nâi ngăn, kơtăn ki hơhngế lơ ôh, ngăn ton lơ ôh [ă hía hé mâ kô tơdjâk chiâng ‘mêi:Tâi tâng mâu um, malối cho um vi tính, phôn, ai ki ai ki trâ iâ hên gá xuân pro tơdjâk ‘mêi troh a mâ. Pak^ng séa ngăn pơla ki xúa, kơtăn ing pơchuât ngăn-hriâm, pro ăm bâ eăng, trếo pơkeăng [ă hía hé nôkố vâi xuân hiăng mơjiâng pro mâu túa nhe\ng ki xúa ăm mâu ngế ôh tá tơtro drêng thế ngăn um kơmăi tính hên, gá kô pro kâi mơdât ki trâ ing um vi t^nh mê.

-Xuân chiâng kơhnâ pơtâp môi túa tiah tối kơ’nâi kố vâ kơdroh [ă hbrâ mơdât tơdroăng ki mâ ôh tá xao hlo:

-Ối ‘nâi a tăng pro kơnhiê i iâ dêi péa pâ mâ dâng 3 troh 5 hâi. Pơtâp sap 6 troh 8 hdroh.

-Pro kơnhiê dêi iâ re\ng tung pơla sap 1 troh 2 phut.

-Têk ko\ng ‘na ngiâ mâ ngăn hơ’răng ko\ng ki a kối, klêi mê ‘măn dêi kơpeăng ko\ng troh achê mâ plêk ngăn ta troh la lâi hlo hiăng ôh tá hleăng ngăn 1 hơ’răng chiâng péa. Hmếo pơ pro tiah mê 8 hdrôh.

-Xo 5 hơ’răng ko\ng kơdât dêi mâ nếo, hbui rơtâ tá dêi ch’ho\k mâ tung pơla 1 phut.

-Têk dêi kơpeăng ko\ng ‘na hơ-ếo kơtăn mâ 25 troh 30 cm mơnhuăn dêi môi hơ’răng ko\ng klêi mê ngăn a mê [ă péa pâ mâ tung pơla sap 3- troh 5 dâi klêi mê hơ’lêh mâ péa ‘na hơ’vá. Pơtâp rêm pâ 3 hdroh.

Gương prế A Sa Ly tơplôu [ă pơchuât