Ô [ok thái pơkeăng! Xiâm vâ ăm kuăn ngá tung klêa mo le\m, hdrối vâ mơ-êa, ngế kơdrâi thế hbrâ rơnáu mâu tơdroăng klâi?

{ok thái pơkeăng Niê Thị Lệ Mai: Nôkố tơdroăng rêh ối hiăng chía ai tơmeăm khoăng, hiâm tuăn pin rế châ mơdêk tơ-[rê mê ngế kơdrâi pơxiâm ‘nâi tơmâng vâ ple\ng troh ivá mơhum kuăn ngá. Vâ hbrâ ăm rôh mơ-êa tơniăn, má môi thế lăm khăm ivá tiô rơnó. Xua vâ pro pơxúa dêi tơdroăng khăm ivá tiô rơnó mê [ok thái pơkeăng kô tối mâu tơdroăng ki kal ki tơdjâk troh ivá dêi ngế nôu, hôm tơniăn vâ mơ-êa há lơ ôh.

Tí tăng ‘nâi ple\ng tơdroăng ivá dêi ngế nôu mê gá hôm hâi pâk pơkeăng vaccine ki pơkâ há lơ ôh, pơtih vaccine hbrâ mơdât pơreăng Rubella, lo kơtuâ ‘mêi, mơ-êi kliâm B. {ă mơngế ki rubella, tâng hdrối ngế nôu ôh tá pâk mê tung pơla dế mơ-êa tro ki pro chiâng chó lơ tơviah kô kuăn ngá tung klêa mê kô troh 80%. Xua mê, vâ kuăn ngá tung klêa mo le\m, ngế nôu thế lăm khăm ivá hdrối.

Tơdroăng ki má péa, ôh tá phá klâi tơdroăng kal mê cho tuăn ngôa ngế nôu. Tiô mâu ki rơkê ‘na pơkeăng tối, mâu ngế kơdrâi hmâ tơche\ng tơmiât hên, chiâng stress mê kô pá vâ ai kuăn. Xua mê, ngế nôu thế tơmâng khât troh tuăn ngoâ. Vâ chiâng pro tơdroăng mê, mâu on veăng thế ai tơdroăng rêh ối hơniâp ro môi tuăn, kơhnâ pơtâp ivá, pơtâp yoga, pơtâp thiền. Tâng lơ ai tơdroăng khéa kho tung tơdroăng rêh ối thế tối ăm dêi rơpó ‘nâi, tâng ôh, tối ăm nho\ng o xiâm tung rơpo\ng hngêi vâ kum kơdroh stress, kơdroh hơkăng tung ngôa.

Tơdroăng ki má pái, drêng hbrâ vâ mơ-eâ ngế kơdrâi thế ai tơdroăng kâ ôu trếo kơhiâm tro tơdroăng, pak^ng pêi cheăng thế kâ tu\m mâu kơchâi kế kâ mê ngế kơdrâi thế ôu tơ’nôm sắt axit folic. Sắt axit folic cho kal khât tâng ngế kơdrâi ôu to’nôm axit folic hdrối vâ mơ-êa sap ing 1-3 khế kô kơdroh ki pro chiâng chó tơviah troăng ngôa.

Tung pơla mơ-êa, ngế nôu thế lăm khăm to lâi hdrôh? Ki lâi dêi rêm hdrôh kal khăm nhên kuăn ngá, ô [ok thái pơkeăng?

{ok thái pơkeăng Niê Thị Lệ Mai: Ngế kơdrâi dế mơ-êa thế lăm khăm ki iâ gá 12 hdroh, Laga ngăn tiô kơ tơdroăng xông kân dêi kuăn ngá [ă mâu tơdroăng ki pro chiâng ôh tá  tơniăn kơ ngế nôu mê [ok thái kô hơ’lêh hâi khăm kuăn ngá.

Tung 3 khế apoăng mơ-êa, ki apoăng ai khế hrá sap 2 troh 3 pơla măng t^ng, mê kal athế lăm khăm vâ ‘nâi plâi nuih dêi kuăn ngá [ă hâi ki vâ mơhum mê ah. Roh má pái, ai khế ki apoăng cho roh sap ing 11 măng t^ng troh 13 măng t^ng ai 5 hâi, kal thế lăm khăm vâ vê ngăn ki rế pá hlo kéa rơbông a kung kui, klêi mê hlối khăm ngăn ki ê nếo vâ tí tăng ‘nâi kuăn ngá hôm ai tơviah há.

3 khế tơdế, sap 14 troh 29 măng t^ng, cho rôh sap ing 14-20 măng t^ng kal thế lăm khăm. Tâng nhôm ngế nôu kô re\ng mơhum kuăn ngá mê [ok thái pơkeăng kô siêu âm séa ngăn a tíu mơjiâng kuăn vâ ‘nâi hôm re\ng mơhum [ă kô pro mâu tơdroăng hbrâ rơnáu rak kuăn ngá ăm gá châ tu\m khế lơ vâ chê tu\m khế mê nếo mơhum.

Măng t^ng má 22 thế khăm vâ ‘nâi nhên kuăn ngá tơkéa vâ tối vâ ‘nâi ki lơ le\m, lơ tro chó a môi tiah ko\ng, chêng, ngiâ mâ, moh rơkong dêi kuăn ngá tung klêa. Măng t^ng má 32 kô tối ‘na kuăn ngá hrá kân lơ ôh. Tung măng t^ng mơ’nui khế ki mơ-êa, ngế nôu kô thế lăm khăm re\ng tâ. Sap ing măng t^ng má 35, 36 troh măng t^ng má 40 rêm măng t^ng khăm 1 hdrôh.

Hên ngế tô tuăn siêu âm hên kô tơdjâk troh kuăn ngá. Tơdroăng tơmiât mê tro lơ ôh, ô [ok thái pơkeăng?

{ok thái pơkeăng Niê Thị Lệ Mai: Tung pơla khăm kuăn ngá tung klêa, xuân ai hên ngế nôu kơ-êng ‘na tơdroăng kố. Siêu âm vâ ‘nâi kuăn ngá tung klêa hiăng pơxiâm pêi pro sap ing hơnăm 1958 nah. Sap ing mê nah troh nôkố, hiăng hên tơdroăng tí tăng ‘nâi ple\ng [ă hiăng ‘nâi nhên há ai ngế ki lâi tối siêu âm kô pro tơdjâk troh kuăn ngá.

Xua mê, vâi kơdrâi drêng mơ-êa thế lăm khăm tiô rơnó [ă tâng ai tơdroăng klâi [ok thái pơkeăng kô hnê tối thế lăm siêu âm đi đo xuân môi tiah vâ tối pôi tá tô tuăn klâi xua gá oh tá tơdjâk troh kuăn ngá tung klêa, ôh tá pro kuăn ngá chiâng chó xua ing tơdroăng mê, xua tơdroăng kố hiăng ai tối tơbleăng, hiăng ai hên khu tí tăng ‘nâi ple\ng tối thế mâu ngế nôu pôi tá xâu thế hmiân tuăn lăm khăm.

Ô [ok thái pơkeăng! Pak^ng tơdroăng khăm kuăn ngá tung klêa, ngế nôu athế pêi cheăng ki tiah lâi ăm tơtro?

{ok thái pơkeăng Niê Thị Lệ Mai:  Pak^ng lăm khăm kuăn ngá tiô rơnó, ngế nôu thế châ pơtê, kâ ôu, pêi cheăng tro tơdroăng. Hmâ hlo, tâi tâng mâu vâi nôu ki mơ-êa drêng lăm khăm kuăn ngá xuân châ ăm ôu tơ’nôm pơkeăng sắt axit folíc, calci, DHA vâ ôu, vâ tơniăn ăm kuăn ngá tung klêa mo le\m.

Pak^ng mê, mâu ngế nôu thế pơtâp ivá. Ôh tá ai tối hdrối mâu ngế nôu ki dế mơ-êa pôi tá pơtâp ivá, bu to mâu kơdrâi ki tơ’lêi tơ’nhiê kuăn ngá tê [ok thái pơkeăng hnê tối ôh tá chiâng pơtâp ivá. {ă mâu ngế kuăn ngá tung klêa mo le\m thế mơdoh 30 phut rêm hâi vâ prôk chêng chôa ‘lâng. Tơdroăng kố kô kum ăm châ mo le\m tơ’lêi hlâu, tơkâ luâ tơdroăng ki pá drêng mơhum. 

{ă tơdroăng ôu kâ trếo kơdiâm, kâ mâu tơpoăng mê cho hmê, rơhé, xup, phơh ngế nôu thế kâ ki hên iâ gá krâ kơvâ. Malối, thế kâ ká hồi, túa ká ki kố ai hên trếo Omega 3, gá pro le\m ăm mâu ngế nôu ki dế mơ-êa, pro le\m ăm ngế nôu thế kâ hên kơchâi plâi pôm, kô chiâng kâ tâi tâng mâu kơchâi drêh, kố cho kơchâi kâ ki ai hên trếo hơ’nhon.

Pin ‘nâi vâi kơdrâi dế mơ-êa vâi hmâ châi kơn^ng, xua mê thế kâ hên kơchâi plâi pôm ki âp. Kô chiâng ôu tơ’nôm têa tôu ro, rêm hâi kô chiâng ôu 2-3 kơ’lo têa tôu ro.

Hôm mơnê kô [ok thái pơkeăng!

Thu Huế - Quang Nhật chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng