Mơnhên dêi hngêi pơkeăng tíu ki tơ’lêi tâ tú ing ngế ki kố troh ngế ki tá, ki mơni kô xông tâ tú dêi pơreăng mê sap ing kăn [o# ngăn pơkeăng, mâu ngế pêi cheăng troh mâu ngế ki pơlât châ pơkâ thế pêi pro kơtăng tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng Covid-19. Drêng troh a hngêi pơkeăng, tâi tâng rêm ngế pơrá châ séa ngăn ki tô a châ [ă tiê ăm têa kơdê pơreăng a ko\ng sap ing mot tung bo cheăng. Krê [ă mâu ngế ki troh khăm, mâu ngế ki tơngê, kơ-o kô châ djâ mot tung kơbong ki ăm hyôh hiâm, ối krê tơdrêng achê mê, ví tơdroăng ki lăm prôk mot tung plông hngêi pơkeăng [ă kô châ pơtroh a hngêi pơkeăng kân tơdrêng hlối tâng hlo ai môi tiah dêi pơreăng Covid-19.

{ok thái pơkeăng chuyên khoa 2 Trịnh Đặng Anh, kăn pơkuâ Hngêi pơkeăng pơlât [ă rêi nhâ-hlá loăng Dak Lak ăm ‘nâi:

‘’Má môi athế rak vế séa ngăn mâu ngế ki kal chiâng mot tung hngêi pơkeăng há lơ ôh. Má péa, cho mâu ngế ki cheăng ‘na khăm pơlât séa ngăn ki tô a châ [ă mâu séa ngăn mâu tơdroăng ki ai tơdjâk troh pơreăng, tơku\m ăm mâu ngế ki tamo truâ kên pâng môh, jíu ko\ng [ă têa kơdê pơreăng. A kơbong khăm, ngin pơtối pêi pro môi tiah mê, ki xiâm cho vâ rah ngăn mâu ngế ki tamo. Tâng troh khăm pơlât mê ăm mot tung hngêi pơkeăng, [ă mâu ngế ki rak ngăn vâi, tâi tâng mâu ngế ki tamo pơlât tung hngêi pơkeăng mê ôh tá chiâng lo pá gong. Tơdroăng kố vâ kơdroh ki tâ tú ing ngế ki kố troh ngế ki tá tung hngêi pơkeăng’’.

Vâ mơdêk ki hlê ple\ng dêi mâu ngế ki tamo ‘na pơreăng Covid-19, hngêi pơkeăng hiăng mơdêk hnoăng cheăng tối tơbleăng tung um tơvi môi tiah tơdroăng ki hnê mơhno hbrâ mơdât pơreăng kố a mâu hang lơng, tíu kôm, mâu tíu ki tơ’lêi hlo tung hngêi pơkeăng vâ mâu ngế ki tamo mê châ tâng. Pak^ng mê, loa dêi hngêi pơkeăng pơtối tơbleăng tơdroăng ki hnê pơchân dêi Khu xiâm ngăn pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng Covid-19, rêm rôh 3 hdroh. Kăn [o# ngăn pơkeăng đi đo séa ngăn, hnê khe\n mâu ngế ki tamo truâ kên pâng môh tung hngêi pơkeăng [ă ối kơtăn hngế dêi pó dâng 2m. Meh Hồ Thị Hương, 70 hơnăm a cheăm Quảng Phú, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi:

‘’Mâu miê mâu tăm akố pơchân á truâ kên klup rơkong-môh, pôi tá ối achê [ă mâu ngế tơviah ki ê’’.

Pêi pro tơdroăng hnê mơhno dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ‘na kơdroh ối kơdrâm mơngế, pêi pro tơdroăng klâ ối krê pơlê pơla vâ hbrâ mơdât pơreăng tâ tú dêi pơreăng Covid-19, sap ing dế khế 3, hngêi pơkeăng hiăng tơku\m po tối tơbleăng ăm mâu ngế ki tamo kơdroh lăm pơlât ối koi a hngêi pơkeăng, tâng ôh tá râ khât. Mâu ngế ki tamo châ mơhnhôk pơlât la ối dêi a hngêi, ai mâu ngế ki đi đo lăm ngăn dêi [ok thái pơkeăng ki pơlât. Nôkố, kơxo# ngế pơlât ối koi tung hngêi pơkeăng bu 1/3 hâi tiah hmâ.

Mâu tơdroăng ki khăm pơlât [ă rêi nhâ-hlá loăng a hngêi pơkeăng châ hên mâu ngế ki tamo loi tơngah rah xo, malối [ă mâu ngế ki hiăng hên hơnăm, tâ mâu pơreăng ki ôh tá kâi pơlât prêi môi tiah ‘na châi troăng hveăn, kơtêi kơtâu têi, nu\m nheăn, châi kơkốu, mơheăm ôh tá kơtâu troh a ngôa [ă hên pơreăng ki ê. Xua mê, hngêi pơkeăng hiăng tơmâng ngăn khât tung hbrâ mơdât pơreăng Covid-19 [ă mâu ngế ki kố. Mâu ngế ki hiăng hên hơnăm drêng troh khăm [ă pơlât châ mâu [ok thái pơkeăng kơ-êng, hnê pơchân nhên tâ. {ok thái pơkeăng chuyên khoa môi Phạm Ngọc Liễu, kăn pơkuâ kơbong pơlât vâi krâ, Hngêi pơkeăng pơlât [ă rêi nhâ-hlá loăng Dak Lak ăm ‘nâi:

‘’Drêng mâu ngế ki tamo mot tung kơbong mê [ok thái pơkeăng [ă mâu ngế ki cheăng ‘na pâk pơkeăng athế tối tơbleăng tơdrêng ăm mâu ngế ki mê truâ kên pâng môh, jếo ko\ng [ă têa kơdê pơreăng, hnê vâi ôu kâ tơtro. Đi đo rêm kơxo má, mâu ngế ki cheăng ‘na pâk pơkeăng dêi kơbong troh séa ngăn ki tô ăm mâu ngế ki tamo môi hâi péa hdroh a kơxo má [ă a kơxê’’.

Pak^ng mê, Hngêi pơkeăng xuân tối tơbleăng tơdroăng ki tối dêi ivá châ chăn troh a tâi tâng mâu ngế ki tamo pơlât tung pơkeăng [ă mâu rơpo\ng hngêi vâi. Kăn [o# pơkuâ kong nge# thong tin dêi hngêi pơkeăng kô séa ngăn rêm ngế [ă hnê nhên ăm vâi túa ki chêh tung hlá ph^u. Nâ Hồ Thị Hoàng Trinh, ngế ki tamo dế pơlât kơvâ vâi krâ ăm ‘nâi:

‘’Apoăng mâu vâi nâ kơ-êng ‘na tối tơbleăng ăm hngêi pơkeăng, á hiăng hiăng lăm troh a mâu tíu ki lâi [ă ai trâm ngế ki lâi ki tâ pơreăng lơ ôh. Mê athế tối, klêi tối mâu vâi nâ xuân hnê tối tơ’nôm klêi lo pagong vêh a hngêi pêi tơdroăn cheăng mơgrúa xut hngêi trăng thế xếo ko\ng [ă al-côl, kâ tô ôu chên, kâ tơ’nôm mâu plâi [ă ôu vitamin vâ ai ivá kâi tơplâ mơdât [ă pơreăng’’.

Maluâ kơxo# mơngế ki troh lăm khăm [ă pơlât a hngêi pơkeăng rế kơdroh hên tâng vâ pơchông [ă hdrối nah la ôh tá xê ti mê, mâu ngế ngăn pơeăng [ok thái pơkeăng hiăng tâ niân tâ, la vâi thế lăm khăm kuăn mâu ngế ki pơlât châi tamo hên tâ, malối cho mâu ngế hơnăm hiăng krâ ki ai tơdroăng châi tiô rơnó. Mâu rôh hôp [ă mâu nôu pâ lơ nho\ng o ai ngế ki châi tamo hơnăm hiăng krâ pơtê ‘nôi tơdroăng tơku\m hôp, mâu kăn [o# ki veăng kum pơlât thế hơ’leh dêi rơpó lăm pôu tơrêm veăng hnê tối ăm kuăn pơlê ‘nâi ‘na pơreăng, tơmâng xo mâu tơdroăng ki tối dêi mơngế châi tamo [ă nôu pâ lơ nho\ng o vâi. Mâu ngế cheăng kum ngăn ‘na pơkeăng, cho mâu ngế ki veăng kơpuih văng sok hngêi pơkeăng la xuân tơpá há xua athế xut hngêi, xôh pơkeăng kơdê pơreăng a hngêi pơkeăng mê rêm hâi, xut puk pâk. La hiăng ’nâi hnoăng cheăng tơná hlối mơ-eăm tơplâ [ă pơreăng kân, rêm ngế kăn [o# ngăn pơkeăng akố xuân mơ-eăm pêi tâi tâng mâu tơdroăng cheăng dêi tơná, vâ rak tơniăn ivá ăm mâu ngế ki châi tamo.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng