VOV4.Sêdang - Ô vâi krâ nho\ng o [a\ pú hmâ! Pơtối tơbleăng tối ‘na tơdroăng ki xiâm tung Luât on veăng rơpo\ng hngêi hơnăm 2014 hiăng châ Kuo#k ho#i hneăng má 13 tối tơbleăng a rôh hôp má 7 hâi lơ 19/6/2014, hâi kố, ngin kô tơbleăng tối tơdroăng pơkâ tung Luât on veăng rơpo\ng hngêi hơnăm 2014 ‘na hnoăng cheăng pơla nôu pâ [ă [ă kuăn ‘ne#ng. Pó kô tơmâng.

Tiu todroăng pơkâ dêi Luât on veăng-rơpo\ng hngêi hơnăm 2014, hnoăng cheăng [ă tơdroăng athế pêi pro dêi nôu pâ [ă kuăn ‘ne#ng châ nhuo#m [ă kring vế. Ki rơhêng vâ tối, [ă mâu vâi kuăn hơnăm tá hâi xông drôh rơtăm, nôu pâ athế ai hnoăng cheăng păn roăng, rak ngăn, hnê mơhno [ă pơkuâ ngăn dêi kuăn. Ki nhên ga, luât má 72 ai pơkâ nhên, hnoăng cheăng [ă túa cheăng athế hnê dêi kuăn ‘ne#ng tiah kơ’nâi kố:

-Nôu pâ ai hnoăng cheăng [ă ai tơdroăng hnê tối dêi kuăn, păn roăng, rak ngăn [ă to\ng kum ăm kuăn ‘ne#ng châ hriâm.

-Nôu pâ to\ng kum ăm dêi kuăn châ rêh ối tung rơpo\ng hngêi ki hơniâp ro, le#m niân; athế djâ troăng le#m tung rêm hnoăng cheăng ăm dêi kuăn châ hlo, châ ‘nâi tung rêm tơdroăng cheăng pêi pro; tơru\m cheăng krá khât [ă hngêi trung, kơ koan, tơku\m hnê mơhno tối ăm dêi kuăn ‘ne#ng.

-Nôu pâ hnê tối dêi kuăn tung tăng tơdroăng cheăng pêi; tơmâng dêi kuăn tung tăng rah cheăng, hnoăng cheăng pêi tung tơdroăng cheăng kal kí, ‘na pêi cheăng kâ, mơhno mơjiâng túa le#m tro, rêh ối pơlê pơla dêi kuăn ‘ne#ng.

-Nôu pâ xuân chiâng pâ thế kơ koan, khu pơkuâ cheăng ki ai tơdjâk tung tơdroăng hnê tối dêi kuăn ‘ne#ng drêng trâm pá, ôh tá kâi chiâng vâ pro tơniăn le#m.

‘Na hnoăng ki teăng mâ ăm dêi kuăn, Luât má 73 ai mơnhên:

-Nôu pâ cho ngế ki teăng mâ tiu luât, lơ kuăn ‘ne#ng hiăng xông drôh rơtăm la ôh tá tơleăng, ôh ti tối drêng kuăn ai ngế ki ê păn roăng, veăng kum, lơ ai mâu ngế ki ê teăng mâ tro tiu luât hiăng pơkâ.

-Nôu lơ pâ chiâng ai hnoăng tơná tơru\m cheăng kâ, tê mơdró vâ kum rak tơniăn ăm tơdroăng rêh ối, cheăng kâ dêi kuăn drêng tá hâi teăm xông drôh rơtăm, lơ kuăn hiăng xông drôh rơtăm la ôh tá tơleăng lơ ôh tá ai ivá kâi pêi cheăng, [ă ôh tá ai kế tơmeăm vâ che#m mơ’rêh dêi châ tơná.

-{ă tơdroăng tơru\m cheăng ki ai tơdjâk troh kế tơmeăm cho hngêi trăng, tơnêi tơníu mê athế chêh tối nhên hnoăng ki pơkuâ ngăn, hnoăng ki xúa, kế tơmeăm ki vâ mơ’no tung tê mơdró kâ dêi kuăn ‘ne#ng tơná ki ối kuăn, lơ kuăn hiăng xông drôh rơtăm la ôh tá tơleăng, la athế ai tơdroăng ăm phêp dêi nôu pâ.

-Nôu pâ athế pôu râng dêi hnoăng cheăng ki ai tơdjâk troh ‘na tơru\m cheăng kâ-tê mơdró ai tơdjâk troh kế tơmeăm dêi kuăn tro tiu pơkâ dêi luât xivil.

Luât má 74 pơkâ hnoăng cheăng ki chêl thie#n drêng ai pro tơdroăng ki xôi, xua kuăn ai pro:

-Nôu pâ athế chêl thie#n kế tơmeăm tro tơ’nhiê xua kuăn ‘ne#ng tá hâi teăm xông kân, lơ hiăng xông droh rơtăm la ôh tá tơleăng tung tuăn ngôa, ai pro tơ’nhiê kế tơmeăm, tơdroăng kố athế pro tiu luât hiăng pơkâ.

Kuăn chiâng phêp ai xêh kế tơmeăm phá dêi tơná. A luât má 75 ai chêh tối nhên:

-Kuăn ‘ne#ng drêng hiăng châ sap ing 15 hơnăm troh tơngi klêng, rêh ối tơchuôm [ă nôu pâ athế veăng pêi viâ, veăng kum mơnhông tơdroăng rêh ối tơchuôm dêi rơpo\ng hngêi; veăng kum pêi lo kế tơmeăm vâ mơdêk tơdroăng rêh ối dêi rơpo\ng hngêi tâng lơ pêi lo liăn ngân.

-Kuăn chiâng phêp ai xêh kế tơmeăm phá ê. Kế tơmeăm phá dêi kuăn cho ai tá kế tơmeăm ki xua nôu pâ, jâ pôa hiăng xing xoăng ăm, châ ăm to môi ngế ga tê, châ pêi lo liăn xua tơdroăng ki kuăn ‘ne#ng pêi cheăng kâ, châ xúa, châ lo tơ’nôm, tơkéa vâ tối kơxo# liăn ki pêi lo phá dêi kuăn [ă tơdroăng ki pêi lo liăn ki ê la totro [ă luât tơnêi têa. Kế tơmeăm châ mơjiâng lo liăn ing kế tơmeăm phá xêh dêi kuăn, xuân cho tơmeăm ki păng ‘nâng dêi ngế kuăn.

-Kuăn hiăng xông droh rơtăm, ai hnoăng cheăng veăng pêi lo liăn ngân tung tơdroăng ki veăng kum ăm rơpo\ng hngêi pêi lo liăn ngân.

‘Na tơdroăng ki pơkuâ rak kế tơmeăm phá xêh dêi kuăn, luât ai pơkâ tiah kố:

-Kuăn ‘ne#ng hiăng châ 15 hơnăm tâk tơngi klêng hiăng chiâng vâ pơkuâ rak dêi tơmeăm phá lơ kơnôm nôu pâ pơkuâ ngăn.

-Kế tơmeăm phá ê dêi kuăn pá xuâp 15 hơnăm, kuăn ‘ne#ng ai tuăn ngôa ôh tá tơleăng, mê tu\m tơdroăng athế cho nôu pâ ki pơkuâ ngăn. Nôu pâ xuân chiâng pơcháu cheăng ăm mâu ngế ki ê pơkuâ ngăn kế tơmeăm phá xêh dêi kuăn ‘ne#ng. Kế tơmeăm phá xê dêi kuăn, xua nôu pâ lơ mâu ngế ki ê pơkuâ ngăn, châ pơcháu ăm kuăn drêng kuăn hiăng châ 15 hơnăm troh tơngi klêng, lơ dế pơla kuăn ‘ne#ng dế pơtối khăm pơlât drêng ivá ôh tá dâi le#m, ôh ti tối nôu pâ [ă kuăn ‘ne#ng ai tơdroăng tơkêa ki ê.

-Nôu pâ ôh ti chiâng pơkuâ ngăn kế tơmeăm phá xêh dêi kuăn tung pơla kuăn dế châ mâu ngế ki ê pôu râng hnoăng cheăng păn roăng, rak ngăn ‘na rêh ối dêi ngế kuăn ki mê, tro tiu pơkâ dêi luât xivil; ngế ki ăm kế tơmeăm lơ pơcháu ăm kế tơmeăm dêi nôu pâ, jâ pôa tiu rơkong ki hiăng tơhrâ ăm ngế kuăn ki hiăng pơcháu ăm ngế ki ê pơkuâ ngăn kế tơmeăm ki mê, lơ mâu tơdroăng ki ê tiu pơkâ dêi luât.

-Tung pơla nôu pâ dế pơkuâ ngăn kế tơmeăm phá ê dêi kuăn ‘ne#ng ki tá hâi teăm xông kân, lơ kuăn hiăng xông drôh rơtăm la tuăn ngoâ ôh ti tơleăng, la pơcháu ăm ngế ki ê păn roăng-rak ngăn ngế kuăn ki mê, mê tơmeăm phá xêh dêi kuăn châ pơcháu ăm ngế ki păn roăng-rak ngăn tiu tơdroăng pơkâ dêi Luât xivil.

-‘Na hnoăng ki xúa kế tơmeăm phá xêh dêi kuăn, Luât ai pơkâ tiah kố: Nôu pâ lơ mâu ngế ki păn roăng-rak ngăn kế tơmeăm phá xêh dêi kuăn pá xuâp 15 hơnăm, mê chiâng xo xúa kế tơmeăm ki mê, xua vâ pro pơxúa ăm tơná kuăn ‘ne#ng, tâng kuăn hiăng châ 9 hơnăm troh da dâk klêng, mê athế êng mơnhên tơdroăng púi vâ dêi kuăn.

-Kuăn ‘ne#ng hiăng châ 15 hơnăm troh pá kơdâm 18 hơnăm chiâng phêp rak xúa xêh kế tơmeăm phá, ôh tá tối [ă mâu tơmeăm ki mê cho hngêi trăng, tơnêi tơníu, ai chêh tối ‘na hnoăng ki rak ngăn, hnoăng ki xúa kế tơmeăm vâ mơdró kâ mê athế ai tơdroăng ki ăm phêp chêh [ă hlá mơ-éa dêi nôu pâ lơ ngế ki păn roăng-rak ngăn.

-Tung pơla kuăn hiăng xông kân, droh rơtăm la tuăn ngôa ôh tá tơleăng, mê tơdroăng ki rak xúa tơmeăm dêi kuăn cho dêi ngế ki păn roăng-rak ngăn pơkâ.

Luât xiâm [ă rêh kâ ối troh akố hiăng tâi.

Nhat Lisa tơplôu [ă pơchuât