Êi xôu cho môi tung mâu túa pơreăng hmâ trâm ƀă cho xiâm kối pro chiâng hlâ tung mâu túa pơreăng tro hơbáu troăng hiâm, malối cho a vâi hdrêng pá xôp 2 hơnăm. Pơreăng hmâ tro plâ hơnăm la hmâ rế tâk drêng kong prâi pơhlêh ôh tá tơniăn, virus, vi khuẩn pro chiâng ai pơreăng. Kơ’nâi kố ngế chêh hlá tơbeăng ai chêh tối a khoa Nhi, Hngêi pơkeăng Y Dược Buôn Ma Thuột.

Muăn N.N.Đ (3 hơnăm) a cheăm Ea Knuếč, kong pơlê Đắk Lắk lo têa môh, kơ-o, hêa ai kơhêa, ôh tá vâ kâ. Rơpŏng hiăng roê pơkeăng ăm ôu la ôh tá hlo chía mê ối hlo rế râ tâ mê chiâng djâ muăn lăm a Hngêi pơkeăng Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột khăm. Akố, muăn châ tối cho tro pơreăng êi xôu. Nâ Ng.T.T.H, nôu muăn tối:

“A hngêi muăn kơ-o, hêa lo têa kơhêa, muăn ôh tá vâ kâ. Klêi 2 hâi hlo châ chăn muăn rế râ tâ mê á roê pơkeăng pa gong ăm muăn ôu. Ôu pơkeăng môi hâi la hlo muăn ôh tá chía, drêng mê nếo djâ muăn lăm Hngêi pơkeăng Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột. Tung pơla ối pơlât a hngêi pơkeăng muăn chía vâ ôu pơkeăng. A hngêi jâ pôa, nôu pâ ăm muăn ôu mê muăn ôh ti vâ ôu, a hngêi pơkeăng mâu ƀok thái pơkeăng ăm ôu gá tơ’lêi. Troh nôkố muăn hiăng chía ‘na kơ-o, kơhêa hiăng vâ tâi há, ivá hiăng chía tâ, châ chăn ngăn gá hiăng mo tâ hdrối”.

Xuân môi tiah mê cho rơpŏng ngoh N.T.T ối a cheăm Quảng Phú, kong pơlê Dak Lak. Dâng lối 10 hâi hdrối, drêng hlo muăn (7 khế) kơ-o, tơngê, rơpŏng ngoh N.T.T hiăng djâ muăn troh Hngêi pơkeăng Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột tung kong măng hlối. Akố, muăn châ tối tro êi xôu xua tro virus RSV (virus hợp bào troăng hiâm). Ngoh N.T.T ăm ‘nâi:

“A hngêi muăn kơ-o ó khât, tơngê mê rơpŏng djâ muăn lăm hngêi pơkeăng khăm. Drêng rôh ki muăn pơxiâm kơ-o, on veăng má hiăng djâ muăn troh hngêi pơkeăng vâ khăm ƀă xo pơkeăng ôu. Ôu pơkeăng to lâi hâi la kơ-o ôh tá hlo chía môi iâ la muăn xuân ối tơngê, on veăng má djâ muăn lăm khăm ƀă châ mâu mâu ƀok thái pơkeăng tối muăn tro êi xôu athế koi pơlât tung hngêi pơkeăng. Klêi 3 hâi muăn pơlât koi tâm a hngêi pơkeăng, ivá muăn hiăng chía tâ iâ, kơ-o xuân hiăng kơdroh, tơngê xuân hiăng chía tâ iâ há”.

Ing apoăng hơnăm 2025 troh nôkố, Hngêi pơkeăng Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột hiăng tơdah pơlât ăm vâ chê 12 rơpâu ngế hdrêng tro mâu pơreăng ‘na troăng hiâm, krê pơreăng êi xôu cho vâ chê 3 rơpâu ngế châ 25%. Tiô mâu ƀok thái pơkeăng chuyên khoa, mâu hâi achê kố, kong prâi mêi tôu ôh tá tơniăn, pro ăm vâi hdrêng tro pơreăng ‘na troăng hiâm tâk hên. Êi xôu cho túa pơreăng ki hmâ trâm la tâng ôh tá châ khăm tro, teăm pơlât mơni kô pro chiâng ai tơdroăng ki pơhlêh chiâng rơ-iêo, tơdjâk kân troh ivá, thăm nếo tơdjâk troh châ chăn tơdroăng rêh dêi ngế hdrêng.

Pơreăng êi xôu ai tơdjâk kân troh kong prâi ƀă tíu ối, malối cho êi xôu xua tro virus RSV (virus hợp bào troăng hiâm). Pơreăng rế tâk hên drêng kong prâi pơhlêh hngíu ƀă kong mê hên. Tung pơla kố, ki hngiâm kơchoh pa gong tâk, tâng nôu pâ ôh tá rak hơ-tôu ăm hdrêng, malối cho hdrêng pá xôp 2 hơnăm, muăn kô tơ’lêi tro êi xôu. Pakĭng mê, tâng tíu ối tâ tá tro ‘mêi lơ hmâ ai ngôi hât, vâi hdrêng xuân tơ’lêi tro pơreăng. Ƀok thái pơkeăng Chuyên khoa I Trần Thị Liễu Chi, khoa Nhi, Hngêi pơkeăng Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột ăm ‘nâi:

“Virus RSV cho túa virus hmâ trâm a rơnó mê. A peăng Hdroh ƀă Tây Nguyên pơreăng êi xôu tro virus RSV hmâ trâm sap ing khế 5 troh khế 9 rêm hơnăm, hmâ tro a vâi hdrêng pá xôp 2 hơnăm ƀă pro hdrêng êi xôu râ”.

Tiô mâu khu ki rơkê ‘na khăm pơlât, pơreăng êi xôu cho pơreăng hmâ trâm a vâi hdrêng, malối cho a vâi hdrêng pá xôp 2 hơnăm. Laga, ôh ti xê tâi tâng mâu vâi hdrêng tro êi xôu pơrá athế koi pơlât tung hngêi pơkeăng ngăn tung tơdroăng ki râ dêi pơreăng. Nôu pâ hdrêng kal djâ muăn lăm khăm a mâu tíu khăm hmâ khăm to vâi hdrêng vâ châ mâu ƀok thái pơkeăng hnê túa ki rak ngăn, tá tơdroăng ki mot pơlât tung hngêi pơkeăng lơ pơlât a hngêi. A rêm kơlo pơreăng, rêm ngế hdrêng kô châ hnê túa pơlât phá dêi pó. Pôi tá chiâng roê xêh pơkeăng ăm kuăn ôu, xua pơreăng kô chiâng râ tâ tâng ôu pơkeăng ôh tá tro ƀă túa pơlât ôh tá ‘ló.

Tơdroăng hbrâ mơdât êi xôu a vâi hdrêng

Êi xôu cho tơdroăng ou kĭng xôu. Pơreăng êi xôu a vâi hdrêng cho pơreăng ki hmâ trâm, hiăng prêi ah êi nếo hmôu môi tiah mê hên xôh ƀă ki xiâm pro hlâ mơngế a vâi hdrêng. Tơdroăng châi mê kô tơ’lêi tro sap mâu tơxĭn troh mâu hiăng kân, la ki hmâ trâm tâ cho a vâi hdrêng sap ối ngá troh a 5 hơnăm, malối rơ-iô khât ƀă mâu vâi hdrêng pá xôp 2 hơnăm. Tơdroăng pơlât êi xôu tơdjâk troh mâu kơlo ki pơrá phá dêi pơreăng ƀă ngăn a xiâm tơdroăng ki pro êi. Ing mê, ƀok thái pơkeăngkô tối tơdroăng dêi tơrêm ngế hdrêng pơrá phá vâ tối mâu tơdroăng ki pơlât êi xôu ăm hdrêng kô tro tâ. Tiah mê, tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng ƀă ăm rĕng ‘nâi xiâm ki pro êi xôu a hdrêng cho tơdroăng ki kal. Vâ kum mâu nôu pâ hlê nhên tâ pơreăng êi xôu a vâi hdrêng, ƀok thái pơkeăng chuyên khoa 1 Trần Thih Liễu Chi - Khoa Nhi, Hngêi pơkeăng Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột tối nhên mâu tơdroăng ki mê.

-Pâ ƀok thái pơkeăng ăm ‘nâi xiâm ing lâi pro chiâng êi xôu?

Ƀok thái pơkeăng Trần Thị Liễu Chi: Mâu tơdroăng ki pro chiâng êi troăng hiâm tiah tối kơpêng tối tơdjuôm ƀă êi xôu tối krê a vâi hdrêng, malối a hdrêng pá xôp 5 hơnăm cho xúa ai tơdjâk hên troh ‘na  tơdroăng rêh ối ƀă hyôh kong prâi. Pơreăng êi xôu kô rế tâ  hên drêng kong hngíu lơ drêng kong mêi hên. Drêng kố ki kơchoh dêi hyôh kong prâi tâk hên cho xiâm ki pro tơ’lêi ăm virus, vi khuẩn pro êi xôu xông rơdêi. Pakĭng mâu tơdroăng ki ‘mêi ing hyôh kong prâi tơdrêng ƀă rêm hâi tro hrik mâu ngôi hât thăm rế pro hdrêng tơ’lêi tro êi xôu tâ, malối a mâu vâi hdrêng pá xôp 2 hơnăm.

-Ô ƀok thái pơkeăng, drêng tro êi xôu vâi hdrêng kô ti lâi vâ ăm pin ‘nâi! Pơreăng mê kô pro chiâng ai mâu tơdroăng châi klâi kơ’nâi mê?

Ƀok thái pơkeăng Trần Thị Liễu Chi: Drêng tro êi xôu tối tơdjuôm ƀă êi xôu xua vi rus RSV tối krê, tung pơla péa hâi apoăng, hdrêng kô tơngê môi tiah hmâ tơngê kơ-o mê cho kơ-o, kơchêi ƀă lo têa môh, la pơreăng mê kô pro rĕng rế tâ a mâu hâi pơtối, pin kô hlo hdrêng môi tiah pá kâi hiâm, hiâm chuât, pá vâ hiâm, ôh tá vâ kâ kế, ôh tá vâ âu, tơngê hmân. Pơreăng êi xôu râ kal thế kơjo gum ăm vâi hdrêng hiâm ƀă ôxy, kơjo kum ăm hdrêng hiâm.

Drêng tro êi xôu, tâng ôh tá khăm ngăn ƀă pơlât teăm tơdrêng vâi hdrêng kô trâm mâu tơdroăng pro châi ki ê kơ’nâi mê môi tiah ‘mêi troăng hiâm. Hmâ hlo vâi hdrêng kô hiâm pá kâi, ngăn châ hdrêng hmôu pơ rơlâi, kal thế hiâm ƀă ôxy, ai drêng ‘nâ thế kơjo kum hdrêng hiâm ƀă kơmăi, pro ăm hdrêng rơlâi, oh tá vâ kâ kế, ôh tá vâ âu... ai vâi hdrêng ki ‘nâ kô chiâng ou troăng mơheăm.

-Ô ƀok thái pơkeăng mâu tơdroăng hlo ki lâi kal thế tơtrŏng ƀă pơreăng êi xôu a vâi hdrêng vâ hbrâ mơdât pôi tá ai tơdroăng châi ki ê kơ’nâi mê?

Ƀok thái pơkeăng Trần Thị Liễu Chi: Drêng hlo vâi hdrêng kơ o, tơngê, hiâm pá kâi, hiâm rĕng, hiâm môi tiah rơlâi pá kâi, ôh tá vâ kâ kê, tá vâ âu...., nôu pâ thế rĕng djâ vâi hdrêng lăm khăm pơlât a hngêi pơkeăng. Nôu pâ pôi tá hmôu pơ rôe ăm kuăn ‘nĕng ôu mâu pơkeăng pơlât a hngêi. Drêng troh a hngêi pơkeăng khăm ƀă pơlât, nôu pâ xuân kal thế ăm kuăn ôu pơkeăng tro tiô  hnê  tối dêi ƀok thái pơkeăng, pôi tá pơlêh hmâng vâ tơdroăng ăm hdrêng ôu pơkeăng.

-Kal pro ki klâi vâ hbrâ mơdât êi xôu ăm vâi hdrêng, ô ƀok thái pơkeăng?

Ƀok thái pơkeăng Trần Thị Liễu Chi: Pơreăng êi xôu cho pơreăng ki hmâ tro tơdjâk ing tơdroăng rêh ối ƀă hyôh kong prâi mê mâu nôu pâ kal thế tơtrŏng troh tơdroăng ki pơ’lêh dêi hyôh kong prâi. Pơtih tâng kong hngíu mê thế rak tơtô ăm hdrêng, drêng ăm vâi hdrêng lo pa gong kal thế ăm hdrêng truâ kên pâng môh. Ƀă tơdroăng ôu kâ trếo kơhiâm, kal thế ăm hdrêng ôu kâ tŭm 4 túa trếo kơhiâm mê cho tơpoăng, đạm, xik, vitamin ƀă khoăng chất kum ăm hdrêng ai ivá kâi mơdât ƀă pơreăng. Ăm hdrêng pâk tŭm ƀă tro hâi khế pơlâ mâu túa vaccine. Ƀă mâu vâi hdrêng pá xôp 6 khế kal thế ăm âu tôu nôu, kâ ôu tŭm trếo kơhiâm, tơtro. Drêng hdrêng êi xôu la  bú a kơlo ôh tá râ, mê pơlât a hngêi nôu pâ kal thế tơtro ăm hdrêng kâ ôu tro tơdroăng, ăm kâ hên mâu trếo kơhiâm ăm hdrêng. Ƀă mâu hdrêng kâ ôu ôh tá ‘nâi lŏn lơ lôi kâ, lôi âu, châ rơlâi hlối hlo hdrêng ôh tá lĕm troăng klêa môi tiah hdrêng lo hêa mê thế ăm kâ hmê ai hên têa, tơ’lêi lăm pơyâng, pôi tá ăm hdrêng kâ mâu kế kâ ki ai hên rơmâ, pá lăm pơyâng, pôi tá ăm hdrêng kâ kế hngíu. Drêng ăm hdrêng ôu pơkeăng xuân thế pro tro tiô đơn ƀok thái pơkeăng chêh, pôi tá hmôu pơ’lêh xêh tơdroăng ăm ôu, ôh tá chiâng pơ’lêh pơkeăng, ôh tá chiâng lôi ôu pơkeăng drêng pơkeăng hâi tâi.

-Mơnê kơ ƀok thái pơkeăng!