A rôh trâm mâ, nâ Nông Thị Diện (35 hơnăm) ƀă ngoh Lý Văn Quyết (40 hơnăm) rơtế cho kuăn ngo Nùng, ối a cheăm Đliê Ya, kong pơlê Dak Lak, ối xah ro tơpui tó ƀă dêi kuăn kơdrâi tơƀŏm lĕm ki hiăng lối 5 khế. Nâ Diện tối, prếi mâi gá xo dêi rơpó xap hơnăm 2017 nah, mơhế ivá oh tá ai tơdroăng châi klâi, plâ hên hơnăm nâ xuân tơkôm púi vâ ai kuăn. Klêi hên rôh lăm troh a mâu pơlê kong kân pơlât tơdroăng ki ôh tá chiâng ai kuăn  la xuân ôh tá hlo tơƀrê, troh khế 10/2022, ‘nâi tơdroăng IVF tơbleăng a Buôn Ma Thuột, ngoh pêi nâ pơtối lăm  rơkâu pâ tơdroăng ki mơhúa. Môi hơnăm kơ’nâi mê, prếi hiăng ai kuăn kơdrâi kot mâ hơngăm lối 3 kĭ. Nâ Diện phiu ro tối:

“Prếi on veăng mơ-eăm pêi pro a kố ôh tá êa lăm troh a Sài Gòn vâ kơdroh kơxô̆ liăn prôk lăm. Khế 10/2022 troh khế 5/2024 drêng pro mâu hlá mơ-éa rah xo phôi; klêi mê troh khế 2/2025  hiăng ai kuăn kơdrâi. Muăn mo xêi, xông kân  tiah hmâ vâi muăn ki ê. Pơkâ dêi prếi on veăng kô ai tơ’nôm môi ngế kuăn nếo drêng kuăn ki apoăng dâng 2 hơnăm ah. Phôi dêi prếi on veăng xuân ối ‘măn rak akố mê drêng vâ pro kuăn ki má péa ah kô lăm troh a kố pro”.  

Môi tiah prếi on veăng ngoh Trần Duy Từ ƀă nâ Võ Thị Mỹ Duyên, ối a bêng Buôn Ma Thuột, xo on veăng sap hơnăm 2011 la lối 10 hơnăm xuân hâi ai kuăn ƀă thế kơtâu lăm pơlât ukô umê. Khế 3/2022, ing rơkong tơbleăng dêi môi ngế pú, pêi cheăng tung kơvâ ngăn pơkeăng, prếi ngoh nâ tăng troh tơdroăng IVF a Buôn Ma Thuột ƀă rĕng  tơbrê ing rôh a poăng  

“Rôh apoăng ƀok thái pơkeăng xo têa hong  pro phôi, klêi mê rôh kơ’nâi ƀok thái pơkeăng ‘măn phôi ƀă rôh apoăng chiâng  mơ-êa hlối. Drêng ‘măn phôi o ngá xuân tiah hmâ oh tá ai tơdroăng klâi a xuân lăm pêi cheăng tiah hmâ, drêng mơhum o ngá xuân mo lĕm, hrăng, rĕng kân”. 

Tơdroăng mơjiâng kuăn ngá tung khŏng kơmăi IVF châ tơbleăng a Việt Nam ing 20 hơnăm hdrối nah, hiăng kum chât  rơpâu ngế on veăng ki oh tá chiâng ai kuăn pêi pro tơdroăng púi vâ châ pro nôu pâ. Ƀok thái pơkeăng Hồ Mạnh Tường, Ngế chêh tơm xo rơkong Khu ngăn ‘na tung dế tung châ ‘na  mơjiâng kuăn ƀă Ôh tá chiâng ai kuăn dêi pơlê kong kân Hồ Chí Minh, tối kố cho môi hvêa prôk ki kal dêi y học tung kơvâ kơjo kum mơjiâng kuăn a Việt Nam.

A Tây Nguyên, tơdroăng hiăng lăm khăm vâ chê 21.000 on veăng, pêi pro  xo têa hong mơjiâng pro kuăn ăm 1.128 ngế ƀă pro ăm tơdroăng hơniâp ro drêng châ pro pâ pro nôu ăm lối 500 on veăng.Kih thuât rah xo phôi ôh tá xê to mơdêk ki vâ châ tơƀrê mê ối kum tah mâu gen ki oh tá  rơdêi, gen ki ai pơreăng. Ƀok thái pơkeăng Hồ Mạnh Tường ăm ‘nâi:

“ A kơpong Tây Nguyên, ai gen pơreăng ki phá krê xêh ƀă kơxô̆ ki hlo ai hên tâ tâng vâ pơchông ƀă hên kơpong ki ê tung lâp tơnêi têa. Tâng pơtối ai kuăn, mâu gen ki ai pơreăng mê kô tâ tú ing hên rơxông, u ối a tâ tú lâp tung  kuăn pơlê. Ƀă túa mơjiâng kuăn  ƀă IVF, kô chiâng xét nghiệm ƀă tối ăm ‘nâi hdrối gen ki ai pơreăng  tung klŏng kơmăi hlối, ing mê  kô rak gen ki lĕm, choâ tah gen ki ‘mêi. Kố cho môi tơdroăng pêi pro ai pơxúa, veăng mơdêk lĕm tơƀrê kơxô̆ pơ’leăng mâ kuăn mơngế tung la ngiâ”.

Sap tơdroăng pêi pro IVF a Tây Nguyên, hên on veăng ki oh tá chiâng ai kuăn ôh tá êa lăm tăng tíu mơjiâng kuăn a mâu pơlê kong kân. Tơdroăng cheăng kâ, pê lo liăn dêi kuăn pơlê rế tâk hên, xuân kơdroh iâ ki tô tuăn ‘na liăn ngân  ‘no, ƀă rế thăm ai hên on veăng ki oh tá chiâng ai kuăn châ ai tiô tơdroăng púi  pro pâ pro nôu kơnôm ing kih thuât ki rơkê nếo nôkố.