Kơ’nâi vâ châ môi măng tĭng pơlât a Hngêi pơkeăng Nhiệt  đới, Hngêi pơkeăng  Nhi Trung ương, o kŭn nếo 9 khế tro pơreăng êi ngôa Nhật Bản nếo tơleăng, chiâng ngăn, pêi dêi nôu, nôu gá cho nâ Vi Thị Lan pơlê a Lục Ngạn, Bắc Giang:

“A tơmiêt a hngêi gá tơngê hŭn hnĕng tê, klêi pơlât a tơring hiăng prêi tơngê mê muăn hmếo kơdrâ, a ôh tá tơmiêt troh cho êi ngôa Nhật Bản,  xua ối kŭn ‘nâng hâi troh hơnăm. Ƀok thái pơkeăng tối muăn kố rĕng tro hdrối tâ hơnăm, drêng mê ôh tá tơngê la muăn pá kâi hiâm, ngiâ gá ngăn tơviah, ga chiên tâk”.

Klêi vâ chê 1 khế pơlât a hngêi pơkeăng, o kŭn 11 hơnăm tro êi ngôa Nhật Bản ối a Hưng Yên kơ’nâi mê hiăng ôh pá vâ tơdro dêi châ, châi troăng hveăn tung châ, nôkố o xuân hâi tơleăng ối hiâm ƀă kơmăi a Hngêi pơkeăng Nhiệt đới, Hngêi pơkeăng Nhi Trung ương. Nâ Nguyễn Thị Lựu, nôu o kŭn ăm ‘nâi:

“Á tơmiêt xêh pâk pơkeăng 3 xôh hiăng tŭm, mâu ƀok thái pơkeăng tối thế pâk pơtối nếo ‘nâi. Muăn nôkố ôh tá tơngê xếo, la muăn dế châ mâu ƀok thái pơkeăng ngăn krâu, tâng pơchông nôkố ôh tá môi tiah hdrối nah, ngăn muăn dế môi tiah vâ ai tơdroăng châi êi ngôa’’.

Sap apoăng hơnăm troh nôkố, Hngêi pơkeăng Nhiệt đới, Hngêi pơkeăng Nhi Trung ương hiăng xo pơlât vâ chê 30 ngế êi ngôa Nhật Bản. Ki hên mâu ngế mot pơlât a kố to drêng vâi hiăng râ, tơngê hmân puk pâk, kơdrâ, chiên tâk ôh tá tơleăng. Tâng ôh tá râ, ngế hdrêng kô kâi choâ prêi lĕm. Ƀă ngế hdrêng tro êi ngôa Nhật Bản hrá pơlât, ngế hdrêng kô tro mâu tơdroăng ki pro ‘mêi tung ngôa, kăng kơbrĕn châ, tơpui ôh tá tơleăng, kơdrâ, chiên tâk, ôh tá kâi xông, koi to axoăng...  Ƀok thái pơkeăng Nguyễn Văn Hoàng, Kơvâ pơlât ai tŭm mâu tơmeăm pơlât, Hngêi pơkeăng Nhiệt đới, Hngêi pơkeăng Nhi Trung ương ăm ‘nâi, nôkố Hngêi pơkeăng xuân hiăng pơlât ăm mâu vâi hdrêng êi ngôa Nhật Bản ki râ, ki pro chiâng kơbrĕn chêng kŏng, châi râ tung ngôa, hiâm ƀă kơmăi:        

“Mâu ngế ki mê hiăng klêi rôh pơlât êi ngôa kô pơlât tơdroăng pro châi ki ê nếo. Ƀă vâi hdrêng ki chiâng châi tơdroăng kô rĕng ăm pơtê hiâm ƀă kơmăi, tâng kâi pơtê hiâm ƀă kơmăi lơ pá puât kô pâ ăm hiâm ƀă triăng  tâng ôh kô pơtối ngăn ăm hiâm ƀă kơmăi a hngêi pơkeăng ki pa xôp, tơdroăng ki pro pá hiâm mê kô ton”.

Tiê̆n sih Ƀok thái pơkeăng Đỗ Thiện Hải, Ngế phŏ pơkuâ Hngêi pơkeăng Nhiệt đới, Hngêi pơkeăng Nhi Trung ương ăm ‘nâi, mâu tơdroăng châi apoăng dêi ngế ki êi ngôa Nhật Bản kô tơ’lêi nhôm ƀă mâu pơreăng ki ê môi tiah tơngê hmân, lo hêa, châi ko, ôh tá tơleăng... Hên mâu nôu pâ tơngôu pro ôh tá xâu, oh tá vâ rĕng tơmâng hlo hdrêng hiăng ai mâu tơdroăng châi apoăng, hdrêng vâi hdrêng hiăng râ mê nếo djâ troh a hngêi pơkeăng.

Tiô Ƀok thái pơkeăng Đỗ Thiện Hải, mơhé mâu tơdroăng ki rơkê tung pơlât hiăng kum kơdroh hlâ a mâu vâi hdrêng ki êi ngôa Nhật Bản chu ối pá xôp 5%, la ai sap 40% - 50% vâi hdrêng chiâng rĕng tro  tơdroăng châi ‘nâ hía ton ta ah. Xua mê, pâk vaccine êi ngôa Nhật Bản cho tơdroăng pêi pro ki tro hbrâ mơdât ki xêt má môi: 

“Môi tung mâu tơdroăng ki pin kal thế ngăn tơdrêng hlối cho ngăn dêi kuăn ‘nĕng tơná hâi pâk pơkeăng mơdât êi ngôa Nhật Bản tŭm há vâ teăm  lăm pâk. Xua mâu túa êi ngôa Nhật Bản xua virus pro hmâ hlo tơniăn, la ƀă êi ngôa Nhật Bản kơxô̆ mơngế ki tro hlâ ƀă pro chiâng châi ki ê hên ƀă mơngế ki êi ngôa xua virus mơni bú ai môi túa vaccine hbrâ mơdât ki tơƀrê.  Xua mê, thế ngăn nhên kuăn tơná hôm hâi pâk tŭm há, hôm hâi pâk pơtối tro hâi ki hiăng tơhrâ thế pâk há. Má 2, drêng hlo vâi hdrêng tơngê, lo hêa, châi ko, koi hên mê pin thế djâ vâi lăm khăm a hngêi pơkeăng hlối,  vâ ‘nâi tâng lơ êi ngôa pin thế pơlât hdrối vâ mơdât ki pro êi, mơdât ki pro kơxong êi tung tế bào rĕng mơdât pơreăng pro ki êi troăng veăn, mê tâng pơlât kô kâi prêi’’.

Pakĭng mê, mâu ngế rơkê hnê tối, tơdroăng hbrâ mơdât êi ngôa Nhật Bản tối tơdjuôm cho thế rêh ối krúa, tíu ối hngêi trăng krúa lĕm đi đo, văng krúa kơdroăng í chu ro vâ pôi tá ai tritrô kơtâ, chiâng ai pơreăng. Tâng chiâng, thế xĕn pro kơdroăng kơpôu ro chu hơngế ing hngêi ối, hơngế ing tíu vâi hdrêng xah hêi. Vâ hbrâ mơdât pơreăng êi ngôa Nhật Bản, Khu xiâm ngăn pơkeăng hnê tối ăm kuăn pơlê thế pâk pơkeăng po rơdâ 3 xôh ki pơklât pâk, mê cho: Roh má 1 rĕng pâk rế tro klêi kơ’nâi 1 hơnăm; pâk ki má 2 klêi pâk má 1 sap 1-2 măng tĭng; pâk ki má 3 klêi pâk ki má 2 kơtăn 1 hơnăm. Klêi mê, 3-5 hơnăm pâk pơtối môi xôh ta troh drêng vâi hdrêng hiăng luâ 15 hơnăm.