VOV4.Sêdang - Jâ H’Luôc N’tơr, hdroâng kuăn ngo Mnông, ối a [uôn Juk, cheăm Dak Liêng, tơring Lak, kong pơlê Dak Lak cho kăn Kuo#k ho#i mâu hneăng 10, hneăng 11 [ă hneăng 12. Tung plâ 15 hơnăm pôu râng dêi hnoăng cheăng ‘’cho kăn teăng mâ kuăn pơlê’’, jâ hiăng mơdêk tuăn hiâm rơkê, khên tơnôu dêi môi ngế kăn kơdrâi hdroâng kuăn Tây Nguyên tung khu kăn Kuo#k ho#i, tơdrêng amê hnối thăm kum troăng hơlâ dêi Đảng, dêi tơnêi têa troh [ă kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo kơpong hơngế hơngo. {ai chêh ‘’Kăn kơdrâi Kuo#k ho#i H’Luôc N’tơr, cho tơdroăng ki hâk tơngăm dêi hdroâng mơngế M’nông’’ dêi khu chêh hlá tơbeăng cheăng tung Rơ’jiu Việt Nam tối tơdroăng ki pleăng hnoăng cheăng dêi ngế kăn kơdrâi Kuo#k ho#i kố.

Kơtăn ing kố vâ chê 20 hơnăm, drêng dế ối pro kăn hnê mơhno cheăng dêi Khu ngăn pơkuâ ngăn vâi kơdrâi kong pơlê Dak Lak, jâ H’Luộc N’tơr (hdroâng kuăn ngo M’nông) hiăng châ hneăng hôp rah xo mơhno tối vâ to pro kăn Kuo#k ho#i. {ă inâi ki châ hên khu ngế ô eăng, ‘nâi ple\ng [ă ivá cheăng rơkê dêi môi ngế kăn [o# hdroâng kuăn ngo dế hơnăm ối nếo, jâ H’Luộc hiăng châ kuăn pơlê dêi kong pơlê Dak Lak rah xo, pôk pro kăn Kuo#k ho#i hneăng 10.

Hngêi ối a kơpong hơngế hơngo a tơring Lak, kơtăn ing pơlê kong kơdrâm Buôn Ma Thuột lối 50 km, mâi nâ lăm cheăng a tíu ki hơngế, jâ H’Luộc N’tơr athế păn roăng, che#m mơdrêh dêi 4 ngế dế tro hơnăm hriâm, ngế ki tơx^n má môi xiâm châ 4 hơnăm. Trâm hên tơdroăng pá puât, la [ă hiâm mơno kơdôu mơ-eăm, ôh tá pro khéa kho ăm kuăn pơlê hiăng rah xo dêi tơná, hiăng nhoa#m tơná, jâ H’Luộc N’tơr pơxiâm pêi dêi hnoăng cheăng tơná [ă tơdroăng ki lăm pôu ngăn tơdroăng rêh kâ ối, pêi cheăng dêi rêm pơlê cheăm, vâ hlo ple\ng i nhên tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê. Ing mê, jâ rơtế [ă khu kăn Kuo#k ho#i kong pơlê Dak Lak hiăng pơkâ thế, pâ mơnhên [ă khu kăn pơkuâ [ă mâu khu râ kơvâ cheăng ai tơdjâk troh vâ ai troăng hơlâ to\ng kum ăm kuăn pơlê. Xua ti mê, pơxiâm mot cheăng a mâu hơnăm ki apoăng nah, jâ H’Luộc N’tơr hiăng pro mơhno hên tơdroăng ki kuăn pơlê ối chúa vế, mơnê kân. Jâ Nguyễn Thị Thanh, ối a thôn 3, cheăm Ea Tiêu, tơring }ư\ Kuin chôu vế tiah kố: Hơnăm 1983, á mot akố drêng mê nah troăng mot tung thôn pơlê kố pá puât, to trâp. Hơnăm 1997, Khu kăn Kuo#k ho#i mot tung pơlê, ngin hiăng pâ thế mâu tơdroăng ki tơngah tơnêi têa kum pro ăm ngin troăng, pơtroh ăm khu kăn Kuo#k ho#i, nâ H’Luộc tơmâng ‘na tơdroăng kố, pâ thế khu kăn re\ng tối ăm Kuo#k ho#i vâ pro troăng ăm kuăn pơlê tung la ngiâ. Klêi mê, ngin châ kum pro troăng prôk tơniăn le\m. Mâu pơlê ki achê kố, hdrối nah, tơdroăng rêh kâ ối vâi trâm hên xơpá, la châ nâ H’Luộc pâ thế khu kăn Kuo#k ho#i mê khoh chiâng ai tơdroăng to\ng kum, ngăn khât [ă ai to\ng veăng. Dế kố, kuăn pơlê tung thôn kơnôm ai tơdroăng to\ng kum mê khoh chía tơniăn tâ iâ tung rêh ối-cheăng kâ.

Ki ối chôu vế đi đo dêi kuăn pơlê ‘na môi ngế kơdrâi cheăng tung khu kăn Kuo#k ho#i cho hdroâng kuăn ngo ki kơhnâ khât, kơdôu mơ-eăm, tơdroăng cheăng pêi châ tơ-[rê mê khoh ai pơxúa, la peăng tơná jâ H’Luộc N’tơr ngăn mê cho mâu tơdroăng ki ối chôu vế đi đo tung pơla jâ pro ‘’Kăn teăng mâ kuăn pơlê’’. Ai hên xôh, jâ hiăng lăm trâm mâ, tơmâng rơkong tơpui tối dêi mâu pơlê cheăm ối kơpong kong ngo; hơngế hơngo; athế prôk cheâng tơkâ troăng ro trâp; rơtế kâ, rơtế ối, pơtê  [ă hên hdroâng kuăn ngo, châ hmâng hiâm mơno púi vâ dêi kuăn pơlê. Tơbâ vế mâu tơdroăng ki ôh tá la lâi kâi piu mê, jâ H’Luộc N’tơr ai tối tiah kố: A hneăng 10 nah, tâi tâng troăng prôk sap ing kong pơlê troh a mâu tơring tá hâi châ pro, tôh kơxu le\m tiah nôkố. Xua mê, drêng ngin lăm trâm, vâ tơmâng rơkong kuăn pơlê ngin athế tâm koi kơmăng, ối [ă kuăn pơlê, ing mê, hnối pêi klêi dêi hnoăng cheăng ki tơmâng, tiâ mơnhên rơkong tơpui dêi kuăn pơlê, ôh tá teăm ai tơdroăng lăm troh a pơlê hơngế vâ châi hlối tung môi hâi ki mê. Troh nôkố, mâu tơmeăm khoăng, môi tiah on tơhrik, troăng prôk, hngêi trung, hngêi pơkeăng hiăng châ mơjiâng krá le\m, tâng vâ tối, troăng ki kố ga le\m ó má môi a kơpong kong ngo tâng vâ pơchông ngăn [ă lâp tơnêi têa.

Ki rơkê, ki ple\ng dêi jâ H’Luộc, Kăn Kuo#k ho#i mơngế kơdrâi hdroâng kuăn ngo rế hía rế châ mơhno mơnhên, ti xê to a mâu tíu hôp, mê ối châ kum veăng hên ăm kuăn pơlê a mâu kơpong hơngế hơngo. Xua ti mê, jâ châ mâu kuăn pơlê dêi kong pơlê Dak Lak rah xo, pôk pro kăn Kuo#k ho#i  hneăng 11 [ă hneăng 12 tá troh a hơnăm hiăng pơtê cheăng. {ă kuăn pơlê dêi Dak Lak tối tơchuâm, hdroâng mơngế kuăn ngo M’nông tối phá xê a tơring Lak, vâi ngăn jâ H’Luộc N’tơr cho ngế ki tơxâng hâk tơngăm păng ‘nâng. Xua ing mâu hnoăng cheăng dêi tơná, jâ hiăng chiâng tíu ki vâ tơpui tơno pơla kuăn pơlê [ă Đảng, [ă tơnêi têa, Jâ H’Măng ối a [uôn Pây Bi, cheăm Dak Nuê, tơring Lak, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi: Rêm hdroh nâ H’Luộc chu trâm mâ, tơmâng kuăn pơlê tơpui tối pơrá hiăng châ tâng jâ tối pơtâng mâu tơdroăng cheăng xiâm dêi Kuo#k ho#i [ă hdroâng mơngế kuăn ngo, [ă kuăn pơlê xuân châ tơpui tối dêi tơdroăng ki tơná púi vâ, kơnôm jâ H’Luộc pơtroh ăm Kuo#k ho#i. Troăng hơlâ ki to\ng kum dêi tơnêi têa ‘na hngêi trăng, kum ‘na hdrê pêt, hdrê păn vâ la ngiâ ah châ pro troăng prôk, on tơhrik, ai pơxúa khât ăm pơlê cheăm kơpong hơngế hơngo kố.

Tơdế hơnăm 2005, jâ H’Luộc N’tơr hiăng châ pôk pro kăn pho\ pơkuâ ngăn khu kăn Kuo#k ho#i kong pơlê Dak Lak, tơdrêng mê, hnối cho kăn tung Ho#i đông hnê ngăn hdroâng kuăn ngo dêi Kuo#k ho#i. {ă hiâm mơno dêi môi ngế kăn [o#, môi ngế cô hnê chư hiăng ton hơnăm, rơkê ple\ng hên, ki rơhêng vâ tối cho kơdrâi hdroâng mơngế kuăn ngo M’nông hiăng rơneh mâ, xông kân a kơpong kong ngo Dak Lak, jâ H’Luộc thăm rế ‘nâi nhên [ă tô tuăn hên tâ ‘na mâu tơdroăng ki ai a pơlê cheăm. Ki nhên, ‘na mâu tơdroăng hnê hriâm, ‘na rak vế ki tơdâng pơla kơdrâi kơnốu, hnoăng cheăng ‘na kuăn ngo, kơpong kong ngo, ‘na pêi cheăng [ă hên mâu tơdroăng ki ê.

Plâ 15 hơnăm cheăng kơhnâ khât tung Kuo#k ho#i, jâ H’Luộc N’tơr hiăng rơkê ple\ng tung hnoăng cheăng dêi tơná, pêi pro klêi dêi hnoăng cheăng tơná xua kuăn pơlê hiăng rah pôk. Pak^ng tơdroăng cheăng ki hmâ lăm trâm mâ a kuăn pơlê ai roh ‘nâ, môi hơnăm ai 3 khế, jâ athế tơklâ ing Tây Nguyên lo lăm a Hà Nội veăng hôp. Hdrối [ă kơ’nâi hneăng hôp xuân pơtối athế lăm tơmâng rơkong tơpui tối dêi kuăn pơlê, séa ngăn tơdroăng ki kal athế pêi pro má môi, vâ pơkâ mơ’no pêi pro mâu tơdroăng ki hiăng pêi châ tơ-[rê tiô mâu troăng hơlâ dêi Đảng [ă Tơnêi têa [ă kuăn pơlê. {ă hnoăng cheăng ki hiăng mơ’no dêi tung tơdroăng cheăng Kuo#k ho#i xuân ai tá tơdroăng pro pơxúa ăm kuăn pơlê, [ă mâu tơring, cheăm, Jâ H’Luộc N’tơr hiăng châ Kăn xiâm hnê ngăn tơnêi têa diâp Mê dai Pêi cheăng ối má 3, Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh diâp [âng kơdeăn khe#n, [ă hên h^n mâu tơdroăng mơhá kân ki ê. Ma luâ ti mê, tiô jâ H’Luộc N’tơr, pri ki mơhá kân má môi, mê cho: drêng hlo kuăn pơlê hiăng lap tuăn, tro hiâm dêi tơná tung pơla jâ teăng mâ kuăn pơlê cheăng tung Kuo#k ho#i pro pơxúa ăm kuăn pơlê păng ‘nâng.

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng