VOV4.Sêdang - Tây Nguyên cho kơpong ki ai hên loăng pơlái kế kong, ko\ng ti ngăn pêi chiâk pêi deăng, rak ngăn loăng pơlái kế kong. Môi tiah [ă tơdroăng ki tơdjuôm dêi tơnêi têa, tơdroăng ki hdi tơnêi, ăm mung tơnêi, tê mơdró tơnêi ôh tá tro luât hdrối [ă kơ’nâi hrá hơ’lêh, tung pơla kuăn pơlê ôh tá ai tơnêi pêi kâ. Mê cho mâu tơdroăng ki kal vâ ‘nâi ple\ng Vi[an Pơkuâ Kuo#k ho#i, khu kăn Kuo#k ho#i kơ-êng mâu khu xiâm kơvâ cheăng ki ai tơdjâk kơtăn kố ai to lâi hâi. Tơdroăng ‘’Kuo#k ho#i [ă kuăn pơlê’’ hâi kố ai tối ‘na tơdroăng mê.

Pơxiâm po hneăng tiâ mơnhên, pôa Đỗ Văn Đương, Kăn cheăng tung Vi [an hnê ngăn ‘na luât tơnêi têa êng hên mâu tơdroăng: Kuăn pơlê ôh tá ai tơnêi vâ pêi chiâk, tiah lâi pơcháu 2 rơtuh 100 rơpâu ha tơnêi ăm Vi [an hnê ngăn cheăm pơkuâ ngăn? Tơdroăng pơcháu tiah mê hôm tơtro luât? Tơdroăng pơkuâ ngăn tơnêi pêi chiâk deăng, pêt kong ôh tá ai pơxúa ki klâi, hnoăng cheăng dêi mâu kăn [o# hâi hiăng kơhnâ lơ tiah lâi? Pro ti lâi vâ khoh châ xúa ing mâu tơnêi tơníu ki mê?

Tiâ rơkong êng mê, pôa Cao Đức Phát, Kăn xiâm pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng  [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê tiâ, kơxo# tơnêi ki cheăm pơkuâ ngăn ga hơngế ing kuăn pơlê ối, tơnêi ki mê ôh tá dâi le\m, lơ tơnêi kong ki vâ tât khía, lơ kong ki vâ xúa loăng pro ki kố ki mê, tâng pơcháu ăm kuăn pơlê mê kô tá rơhéa. Ki tá hâi teăm tơ-[rê ing tơdroăng pơkuâ ngăn tơnêi chiâk deăng, tơnêi pêt kong ga ối ton hơnăm. Klêi kơ’nâi xing xoăng, hơ’lêh ‘na tơdroăng pơkuâ ngăn, hiăng ai tơdroăng ki ‘mâi rơnêu la tá hâi teăm tơniăn khât. ‘’Ngin ai hnoăng cheăng tung tí tăng séa mơnhên ngăn, hnê tối, pơtâng  khe#n mâu kong pơlê, tơring, cheăm séa ngăn tung tơdroăng pơkuâ ngăn, xúa tơnêi pêi chiâk deăng, pêt kong ki pơcháu’’, pôa Cao Đức Phát ai tiâ tối tiah mê.

Tá hâi teăm vâ môi tuăn [ă tơdroăng tiâ tối tiah mê, pôa Đỗ Văn Đương pơtối  êng mơnhên: Hôm ai tơdroăng ki kuăn pơlê ôh tá ai tơnêi vâ pêi chiâk deăng há lơ ti lâi? Tơdroăng ki pơcháu ăm cheăm pơkuâ ngăn tơnêi hôm tro luât há? ‘’kăn xiâm ngăn ‘na chiâk deăng tối tơnêi hơngế ing kuăn pơlê ối mê khoh ôh tá xing xoăng ăm kuăn pơlê tơdroăng mê tá hâi teăm tro’’-Pôa Đương tối rơdêi ‘na tơdroăng mê.

Pôa Cao Đức Phát mơnhên tối, kố cho tơnêi ki hiăng pá dâi, bu ai to hmốu [ă loăng xuân tá ti kâi chiâng hu\n, xua mê, ôh tá khoh vâ pơcháu ăm kuăn pơlê. Mâu tơnêi ki ê cho tơnêi inúa ngo, achê têa kroăng, têa krông hiăng châ hdró cho tơnêi ki vâ tât khía mê xuân ôh tá chiâng pơcháu ăm kuăn pơlê rak ngăn. Ki păng ‘nâng, ôh tá xê pơcháu ăm cheăm pơkuâ ngăn tơnêi pêi chiâk deăng, tơnêi pêt kong mê ôh tá pơcháu  ăm vâi ki ê mê cheăm athế pơkuâ ngăn. Tơdroăng ki kuăn pơlê ôh tá ai tơnêi pêi kâ cho ai păng ‘nâng.

Tơnêi têa hiăng ai troăng hơlâ pơcháu tơnêi ăm kuăn pơlê [ă hiăng kum ăm kuăn pơlê ki pá ‘na cheăng kâ, malối ôh tá bê tơnêi pêi kâ, kum ăm hên rơpo\ng hngêi. La ngiâ kố ah, Khu kăn xiâm pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông modêk thôn pơlê xuân hiăng vêh séa ngăn, tâng tơnêi ki lâi cho kong ki tât khía, kong ki rak vế kơnho\ng têa la chiâng vâ pơcháu ăm kuăn pơlê pêi chiâk deăng kô pâ thế ‘mâi hơ’lêh. ‘’Tá xê pin ai tơnêi le\m, kuăn pơlê ôh tá ai tơnêi la ôh tá pơcháu, xing xoăng tơnêi ăm kuăn pơlê. Mâu kong pơlê, tơring xuân pêi cheăng athế [ă hiâm mơno tơná, ôh tá xê hmếo pơ ngăn ti mê’’, pôa Cao Đức Phát ai tối nhên tiah mê.

La lâi drêng hiăng pơcháu tu\m ph^u rak xúa tơnêi [ă tơnêi pêi chiâk deăng, tơnêi pêt kong hdrối [u kơ’nâi hơ’lêh xúa tơnêi? Mê jâ Nguyễn Thị Khá, Kăn cheăng tung Vi [an ‘na mâu tơdroăng cheăng pơlê pơla hiăng êng Kăn xiâm ngăn ‘na hyôh kong prâi. Tiô kăn ki kố êng, tơdroăng ki pro ph^u rak xúa tơnêi [ă tơnêi pêi chiâk deăng, pêt kong tá hâi teăm châ tơdế, [ă tơnêi pêt kong bu châ 25%.

Tung pơla mê, tơdroăng pơcháu tơnêi ki hên cho pêi pro tiô mâu khu kăn pơkuâ ngăn chiâk deăng, kong loăng, la ôh tá châ chêh pro hô sơ [ă ôh tá châ pơkuâ rak tơniăn khât, hên tíu ối hía ukố umê. Tơdroăng ki pơcháu tơnêi ôh tá hâi nhên, bu pơcháu a hlá mơ-eá, a lơ gât, ôh tá vêh hdró, ôh tá tâp loăng i nhên a tơnêi tơníu. Ing mê, khoh chiâng ai tơdroăng hdi tơbriât, ăm mung, xúa tơnêi ôh tá tro tơdroăng lơ chúa lôi xo xo…

Tiâ mơnhên ‘na tơdroăng kố, pôa Nguyễn Minh Quang, Kăn xiâm pơkuâ ngăn ‘na hyôh kong prâi tối ăm ‘nâi, kố cho tơdroăng ki pá puât khât. Tơdroăng ki pro ph^u rak xúa tơnêi athế chêh pro i nhên ing lơ gât ki tơtro, ai troăng tơkăng, ai tâp tơneăn. Ki ai păng ‘nâng ‘na hdi, tơbriât tơnêi, pro xôi luât xuân ối hlo hên, xua mê tơdroăng ki tí tăng vâ mơnhên, troăng tơkăng, vê hdró xuân ối trâm hên pá puât na kih thuât, ‘na liăn ngân. Xua mê, kal athế ai troăng hơlâ ki tơdrêng, tơ’mô, ing tơdroăng to\ng kum ‘na kih thuât tá troh a tơdroăng pêi pro.

Tiô tơdroăng ki pâ thế to\ng kum dêi mâu khu kăn pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng, ‘na ngăn kong, mê Khu xiâm pơkuâ ngăn hyôh kong prâi hiăng mơnhên tối, Khu xiâm pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng hiăng tối, Khu xiâm rak liăn ngân xuân hiăng pơtroh, tâi tâng kơxo# liăn ki pâ thế vâ pêi pro mâu tơdroăng ki iâ dâng 1 rơpâu rơtal liăn. ‘’Tâng châ to\ng kum ngin tơkêa kô pêi pro klêi tung hơnăm 2016 ah’’, pôa Nguyễn Minh Quang, Kăn xiâm pơkuâ ngăn ‘na hyôh kong prâi hiăng mơnhên tối tiah mê [ă tối thăm, ‘’kố tá xê tơdroăng ki lối kân ke#ng [ă pá puât, ki xiâm mê pin hôm vâ pêi pro kơhnâ khât lơ ôh’’.

Pôa Nguyễn Sỹ Cương, kăn Kuo#k ho#i kong pơlê Ninh Thuận tối ăm ‘nâi, tá xê pá ‘na liăn ngân, ki xiâm cho xua ôh tá châ pơkuâ ngăn i krâu. Tơdroăng ki xúa tơnêi ôh tá tro luât xuân u ối hên, thăm nếo tung ton hơnăm. Tơdroăng ki xúa tơnêi ôh tá tro pơkâ luât xuân ối hên há, ton hơnăm. Hnoăng cheăng dêi Kăn xiâm pơkuâ ngăn ‘na hyôh kong prâi, tơnêi tíu ga ti lâi? Hiăng po to lâi hdrôh tơdroăng ki lăm séa mơnhên ngăn, xo tơvêh tơnêi ăm tơnêi têa rak ngăn pêi pro troh dâng lâi?

‘’Ngin ôh tá ví hnoăng cheăng tơná ngin’’, pôa Nguyễn Minh Quang hiăng khe#n [ă mơnhên tiah kố, la sap ing hlá mơ-eá troh a tơdroăng ki vâ pro khât ga ối pá ó ‘nâng. Ôh tá ai liăn tiah lâi kâi chiâng vâ pro. Mâu kong pơlê kơpong kong ngo kơtiê xahpá ó. Pin athế tơpui tơno vâ tah lôi tơdroăng ki xahpá. Tơdjâk troh tơdroăng séa mơnhên ngăn, Vi [an hnê ngăn rêm râ, mâu khu pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng, pêt kong athế rak vế pêi pro tro tiô mâu tơdroăng ki ai tơdjâk troh séa ngăn tung pơkuâ ngăn ‘na tơnêi tơníu lơ hnoăng cheăng pơkuâ ngăn, xúa dâi tơnêi.

Veăng séa mơnhên ngăn, tiô pôa Nguyễn Tiến Sinh, Kăn pho\ pơkuâ ngăn Kuo#k ho#i kong pơlê Hoà Bình tối, tơdroăng ki hía tơnêi [ă kế tơmeăm ki ai tơdjâk troh tơdroăng ki pơkuâ ngăn tơnêi tơníu hlo rế hên ‘nâng. Tơdroăng ki tơbriât, tí tăng hdi xo tơnêi, xúa tơnêi ôh tá tro tơdroăng hlo ai hên h^n, tơnêi têa ôh tá xo liăn mung tơnêi. La ki pơxúa ăm tơdroăng cheăng kâ ôh tá rơhéa, xuân u ối hlo hên tơdroăng che#n liăn, mung liăn hluâ hơnăm, xua mâu tơdroăng mê pro pá ăm khu mơdró kâ, ko\ng ti, khu pơkuâ ngăn ‘na pêt kong trâm hên pá puât ki kố ki mê.

Jâ Trương Thị Huệ, Kăn pơkuâ ngăn Kuo#k ho#i kong pơlê Thái Nguyên tối tiah kố: Kuăn pơlê khéa kho ‘nâng drêng hlo mâu hngêi trăng kân rơdâ-krá le\m a mâu tơnêi pêi chiâk deăng, tơnêi pêt kong, tơnêi tung kong. La mâu ki ối tung hngêi ki mê cho khu kăn tơring, cheăm, mâu ngế ki ai liăn. Kăn xiâm hôm lăm séa ngăn, lơ pơxâu phak ti lâi?

Kăn pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng ai tiâ mơnhên ai khât tơdroăng mê, klêi kơ’nâi ‘mâi xing xoăng hnoăng cheăng dêi mâu ko\ng ti ngăn ‘na chiâk deăng, pêt kong, la ôh tá hâi kâi châ ‘mâi rơnêu túa cheăng ki mê, tơdroăng pêi chiâk deăng, cheăng kâ ôh tá rơhéa, pơtối tro lu\p đi đo. Tơdroăng pơkuâ rak liăn dêi tơnêi têa a khu mơdró xuân ối trâm hên ki xahpá, tơdroăng ki mơdró kâ vâ mơjiâng inâi cheăng tơná tá hâi tơ-[rê. ‘’Mâu khu kăn pơkuâ ngăn ‘na pêt kong, xúa tơnêi pêt kong pêi tá hâi teăm rơhéa, ing mê, pro tơnêi kong tro hdi tơbriât, tro tơ’nhiê. Laga trâm hên tơdroăng ki ôh tá tro, á hlo phá ‘nâng’’, pôa Cao Đức Phát ai tối tiah mê.

Tơdjâk troh tơdroăng ki tơleăng mơnhên tơnêi pêi chiâk deăng, tơnêi pêt kong, tiô pôa Cao Đức Phát tối, pơrá kal athế tơleăng i nhên. Maluâ ti mê, Khu kăn xiâm xuân kal athế ai hnoăng cheăng xua tá hâi teăm hnê tối kơtăng khât, lơ ôh tá hâi lăm séa ngăn tơdrêng mê khoh chiâng ai tiah tơdroăng ki jâ Huệ tối a kơpêng kố âi. Mehé tiah mê, tâng ai hngêi ki kân krip, kân rơdâ tung kong tiah mê, mâu kong pơlê, tơring, cheăm athế ‘nâi, athế êng tơleăng, mê Khu xiâm pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng ôh tá kâi châ ‘nâi lâp tơnêi têa.

Katarina Nga chêh [ă tơbleăng