Hdrối mê, sap ing khế 12/2019, Sinuâ tối ai mâu ngế êi xôu ki râ hâi teăm ‘nâi xiâm gá ti lâi a mâu hngêi pơkeăng pơlât a pơlê kong kân Vũ Hán, kong pơlê Hồ Bắc. Achê kố, mâu ngế hriăn rơkê klâ mơhno, kố cho môi túa virus ki nếo hlo khu pơreăng corona.

Virus corona cho môi túa virus ki rơdêi kô pro chiâng tâ tú ing tro hngiú ki hmâ troh tơdroăng pro chiâng châi troăng krôk ki râ ó pơxá (SARS). Môi túa virus pro chiâng tro tâ tú la iâ ki rơ-iô tâ, tung pơla mê, ai mâu túa pơreăng ki pro chiâng châi troăng hiâm Trung Đông pơxá inâi ( MERS) gá rơ-iô hên tâ.

Nôkố kơvâ ngăn pơkeăng dế tăng troăng séa ngăn kơtăng vâ mơdât pơreăng ki tâ tú, tung mê ai khăm ngăn tung châ tơmối ki mot a Việt Nam; tơbleăng tơdroăng pêi pro hbrâ ví pơreăng lơ mot tâ tú.

Khu xiâm ngăn pơkeăng xuân pơkâ um kơchuâ chêh tơdroăng vâ pơlât  teăm tơdrêng hbrâ ví tơdrêng drêng ai pơreăng ki tâ tú mê.

Ngế ki lâi nhôm tâ tú virus nCov gá kô pro ngế ki mê châi râ: môi tiah kơ-o, tơngê, pá kâi hiâm, ‘nâ hía hlối pro êi xôu ki râ ó, châi tung troăng hiâm [ă hlối hlâ, malối a mâu ngế  ki ai tơdroăng châi tiô rơnó, rế pá ai kế vâ mơjiâng chiâng mơheăm [ă mâu ngế ki mê nếo lo ing kơpong ki ai tâ tú pơreăng.

Malối, mâu ngế ki rêh ối lơ lăm ôm hyô a kơpong ki ai ngế tâ pơreăng virus Corona ki nếo tung pơla 14 hâi hdrối vâ pơxiâm  tro, ‘nâ lơ ối achê (tung pơla dế ai pơreăng tung châ 14 hâi la hâi pro ăm ‘nâi) [ă mâu ngế tơngê hmân [ă tâ tú pơreăng troăng hiâm ki râ hâi teăm ‘nâi xiâm gá pro tung pơla 14 hâi klêi kơ’nâi vêh lăm ôm hyô a kơpong ai ngế tâ tú pơreăng virus Corona nếo.

Maluâ ti mê, vâ ‘nâi nhên pơreăng mê thế tiâ ăm ‘nâi [ă tơdroăng khăm ngăn mơheăm. Khu xiâm ngăn pơkeăng [ă khăm pơlât ăm ‘nâi, khăm ngăn mơheăm apoăng [ă mâu ngế ki nhôm tâ tú virus Corona nếo cho kih thuât Realtime RT- PCR [ă pơreăng ing tơmeăm kâ cho pơreăng tâ tú ing troăng hiâm, ing têa kơhêa, pơreăng hyôh têa hế lo ing krôk tâ tú ing kơpêi kên kơ’nhâm, mê kal athế rak vế tơnêi tíu, hyôh kong prâi ăm tơtro.

Tung tơdroăng hnê mơhno mê, Khu xiâm ngăn pơkeăng pơlât pơkâ thế tâi tâng mâu ngế ki lâi nhôm tâ tú thế khăm ngăn a kơpong krê tung hngêi pơkeăng, vâ séa ngăn ăm ối krê a hngêi pơkeăng, hlối xo ngăn ing mâu têa hế, hêa, drâm, mơheăm tro tơdroăng vâ séa ngăn, vâ ’nâi pơreăng ki mê. Mâu ngế ki thế mot pơlât a hngêi pơkeăng châ khăm pơlât ngăn krâu, ăm ối krê; mâu hngêi pơkeăng athế pêi pro tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng [ă mâu ngế cheăng ngăn mâu ngế pơlât drêng nhôm ai ngế tâ tú.

Nôkố hâi teăm ai pơkeăng ki lâi pơlât xêt khât, xua mê ki apoăng hơ’leh tơdroăng pơlât ki tro châi, tiô châ ‘nâi [ă pơlât teăm tơdroăng mâu tơdroăng châi tâ tú troăng hiâm, châi kơkốu [ă mâu tơdroăng châi tung klêa (tâng ai). 

{ă mâu ngế ki apoăng nhôm tâ tú virus Corona ki nếo, mâu tíu pêi cheăng kal thế xo ‘măn túa kế ki mê [ă pơtroh ăm mâu tíu ngăn pơkeăng ki hmâ séa ngăn châ Khu xiâm ngăn pơkeăng pơlât ăm phep tối:

Mâu tơdroăng pơlât hbrâ mơdât tâ tú virus Corona ki nếo châ Khu xiâm ngăn pơkeăng hnê tối ăm mâu kuăn pơlê thế truâ kên pâng môh, thế lăm troh a hngêi pơkeăng khăm tơdrêng tâng tâ tơná châi troăng krôk. Hum, xếo krúa le\m kơpeăng ko\ng [ă kơ-[o\ng, xếo [ă têa ki xếo ko\ng ai trếo côl, malối klêi kơchêi, kơ-o lơ klêi xut dêi môh, rơkong mê thế hvât kế ki xut mê a kơthung tâ xok klêi mê klâp i xi.

Thế kâ ôu tro tu\m tơdroăng. Pôi tá ôu hât.

Mơgrúa krúa hyôh kong prâi, pơtối rak ăm dêi hyôh kong prâi krúa le\m a tíu ối, tíu pêi cheăng. Pôi tá ối achê, pôi tá tơku\m a tíu pú hên, tíu ki hâ ho ôh tá ai hyôh. Kơdroh achê [ă mâu mơnăn păng, kuăn kiâ kong. Pâk pơkeăng vaccine tu\m.

Gương tơplôu [ă tơbleăng