VOV4.Sêdang - Mâu túa plâi kâ ôh ti xê to kế tơmeăm ki ai trếo kơhiâm ăm châ chăn mê ối pro ai pơxúa hên ăm ivá châ chăn kuăn mơngế. Mâu tơdroăng ki hriăn ngăn ‘na khoa hok ‘na trếo kơhiâm tung priât [ă ki tơdjâk troh ivá châ chăn kô pro ai pơxúa ăm kuăn mơngế. Tơdroăng ‘’Ivá [ă rêh ối’’ hâi kố, kô tơbleăng tối ki pơxúa sap ing priât mê.

Priêt châ ‘nâi cho túa plâi kâ ki re#ng châ tơ ‘mot ivá mo le\m tung châ xua ai 3 tơdroăng xik ki ai xêh cho sucrose, fructose, glucose, [ă hên trếo xơ ki ê.  Xua mê, priêt cho túa plâi ki le\m ăm mâu ki pơtâp ivá vâ kâ. Mâu khu cheăng ‘na khoa hok tí tăng ‘nâi ple\ng ối ăm hlo mâu tơdroăng ki pro kâi mơdât tơdroăng châi [ă trếo ki ối trung priât kâi plâ mơdât mâu tơdroăng châi tơdjâk troh ‘na ivá rơdêi tâng kâ rêm hâi.

Mơdât rơlâi rơlo ôh tá ‘nâi tơpui:

Mâu ngế ki rơlâi rơlo tung châ, hmâ hlo, vâi ối hmếo pơ rơlâi rơlo, stress kô tâ kơdroh hên ki rơlâi rơlo tung châ tâng hiăng klêi kâ priêt. Tiô khu cheăng khoa hok tí tăng ‘nâi ple\ng ăm hlo: Tung priêt ai tryptophan - môi tung mâu túa protein ki tung châ kal vâ hơ’lêh chiâng serotonin. Xua trếo ki kố gá mot tung ngôa, pro ăm ngôa le\m, mơdêk tơdroăng tơchê#ng tơmiêt ki le\m [ă pro ăm troăng mơheăm ngoâ kơtâo le\m, pro tâ xôk ro, tâ hơniâp tâ.

Thế piu mâu pơkeăng ôu [ă thế kâ hên priêt, trếo vitamin B6 tung priêt kô kum pơtối rak vế troăng mơheăm kơtâo le\m [ă pro ăm ivá mo le\m. Mê cho tơdroăng hnê tối dêi mâu ki rơkê ngăn ‘na trếo kơhiâm ối tung tíu xiâm ngăn trếo kơhiâm kong têa Ăng-glê.

Kâ priêt rêm hâi kô kum kâi mơdât pơreăng pro ôh tá ai mơheăm.

{ă trếo sắt hên, kâ priêt kô kum pro ăm ai mơheăm-hemoglobin tung mơheăm [ă kum kơdroh ki pro ôh tá ai mơheăm tung châ.

Tơdâng tơ’mô mơheăm kơtêi kơtâo:

Priêt cho túa plâi ki pêt a kơpong nhiệt đới ki ai hên mâu trếo ki le\m, trếo khoăng, kẽm, iâ po, xua mê kâ pro le\m ăm kơtêi vâ kơtâo. Tiô kơ koan rak ngăn pơkeăng [ă Kế kâ dêi Mih – FDA tối: Tâng rêm hdroh kâ ai kâ tơ’nôm mâu plâi kâ cho priêt vâi tối cho le\m, kơdroh tơdroăng châi kơdroh kơtêi kơtâo chôa [ă hlâ tơdrêng xua mơheăm ôh tá to a ngôa.

Tơ’nôm ivá le\m ăm ngôa:

Tiô tơdroăng tí tăng ‘nâi ple\ng ăm hlo trếo kali ai tung priêt mê kô pro mơdêk ki rơkê tung hriâm tâp dêi mâu hok tro.

Mơdât êak kơn^ng:

Xua ai hên trếo xơ, kâ priêt xuân pro le\m ăm troăng klêa  [ă kô pro tơ’lêi pơyâng a rêm ngế. Kố xuân cho túa plâi rơpâ pro le\m tung klêa. Xua mê, châ mơhnhôk thế ăm vâi ‘ne\ng kâ hên priêt vâ kum tơ’lêi pơyâng [ă mơdêk ki pro le\m tung troăng klêa xo ah hmôi:

Kơdroh kơtêi kơtâo chôa:

Túa ki re\ng má môi vâ tơ’nôm ăm ivá rơdêi le\m tơdrêng tung châ mê thế kâ priêt [ă têa kơdruâ, lơ pro sinh to# priêt râm tơ’nôm iâ têa tô ro. Kế kâ ki pro tơvât mê kô rak ăm le\m klêa pơtok nong  pro ăm mơheăm kơtâo le\m kơdroh mâu tơdroăng ki pôu pr^ng ngôa, mâ ngăn ôh tá xâo hlo [ă mâu tơdroăng ki tâ ‘mêi tung châ xua kơtêi kơtâo chôa.

Kơdoh tơ-ôu tô:

Kâ priêt, xua tung priêt ai mâu trếo antacid ki ai xêh kô pro le\m tung châ. Xua mê, tâng pó hmâ tơ-ôu tô, mơđu\ng klêa ối tơpá pá kâi hriâm, mê thế kâ priêt klêi kâ hmê kô kum kơdroh ki hơkăng xua tro mơđu\ng klêa, tơ ôu tô.

Kế kâ ki le\m tâng kâ a kơxo:

A pơla kơxo má klêi riu koi cho rôh ki rơlâi rơlo pôu pr^ng ko xua koi kơ huâ. Kâ priêt kô kum pro ăm hía ki lơ rơlâi rơlo pôu pr^ng ko mê, [ă kô ‘mot tơ’nôm ivá ki pro rơdêi tung châ.

Pơlât tri trô, hmui kâ, hdrối vâ koi thế tăng kem pik dêi a tíu tri trô, hmui kâ, xo iâ priêt briê bliu chôa hơ’lâng a kéa kôm pro kơdroh mâu tơdroăng ki ối oh tá xôk [ă châi heăng a tíu ki tri trô, hmui kâ a kéa.

Pơlât hơkăng tung tuăn ngôa:

Tung priêt ai hên trếo vitamin B. Mê cho tơdroăng ti lâi drêng kâ priêt kô pro ăm pó tâ kơdroh hơkăng tung tuăn ngôa. Tiô tơdroăng tí tăng ‘nâi ple\ng dêi khu cheăng ‘na khoa hok tối tiah kố: Môi tung mâu tơdroăng ki xiâm pro lối piê cho xua hơkăng, rêm ngế hmâ tăng kâ mâu kế kâ ki pro tơ’lêi piê môi tiah socola, ke#o [ă mâu kế kâ ki kho, hiăng tâ kơxuô ’măn lôi. La mâu kế kâ mê kô ôh tá kơdroh stress môi tiah pin púi vâ, xua tung mê ai hên xik, drêng pin thế mơgât kâ iâ vâ kơdroh xik tung mơheăm [ă tơdroăng kâ mâu kế kâ ai hên carbohydrate.

Pơchông [ă mâu plâi ki ê:

Pơchông [ă mâu plâi ki ê, kô pro trếo kơhiâm tung priêt hên tâ mâu plâi ki ê, môi tiah protein tung priêt ai hên hluâ 4 hdroh plâi tơneăng, carbonhydrate hên hluâ 2 hdrôh, [ă phôt pho hên hluâ 3 hdrôh. Pak^ng mê, vitamin A, trếo sắt tung priêt ối hên hluâ tâ 5 hdrôh mâu túa plâi ki ê môi tiah plâi tơneăng, plâi lê, plâi nong [ă hía hé, tung pơla mê trếo khoăng kali xuân hên hluâ 2 hdrôh.

Gương tơplôu [ă tơbleăng