Nếo klêi tê 70 ta#n pôm loăng ối drêh ăm Hngêi kơmăi uâ mơdiê dêi Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó tơpoăng pôm loăng Kon Tum, ngoh Phạm Minh Long, ối a thôn Bình Trung, cheăm Sa Thầy, tơring Sa Thầy ăm ‘nâi, vâ pêt châ 2 ha pôm, rơpo\ng ngoh athế ‘no 10 rơtuh liăn ăm tơdroăng pơchoh tơnêi [ă roê phon rơvât.

Mê troh a rơnó lâk xo, liăn mung mâu ngế ki lâk, pơto chơ troh a hngêi kơmăi tơ’nôm lối 400 rơpâu liăn môi ta#n. {ă yă hngêi kơmăi roê apoăng rơnó bu ai 1.550 liăn môi kg pôm ối drêh, ôh tá riân kơxo# liăn ‘no hrê bu ối iâ tê:

‘’{ă yă tiah mê, mâu ngế ki pêt pôm loăng môi tiah ngin kố ôh tá châ xo liăn tơkâ to lâi tâng vâ pơchông [ă hnoăng cheăng rak ngăn, rơxế pơto chơ, phon rơvât troh a rôh lâk xo. Gá pá khât [ă kuăn pơlê ngin’’.

Rơtế [ă tơdroăng ki tô tuăn ôh tá ai yă hơnăm má péa hlối, lối chât rơpâu rơpo\ng kuăn pơlê ki pêt pôm loăng a Kon Tum ối ai mâu tơdroăng ki tô tuăn ki ê. Mê cho tơdroăng ki hlo a mâu tơring hơngế, môi tiah Kon Plong, Tu Mrong, Đăk Glei [ă hên tơring ki ê, mâu ngế ki roê hjip yă rêm kg bu hr^ng liăn tê.

Kuăn pơlê pêi chiâk deăng tơring Sa Thầy lâk pôm hlá tô tuăn rơpâ yă

Rơtế a mê cho tơdroăng ai hên hngêi kơmăi kơdroh ki ôh tá le\m, ôh tá ai tơpoăng, tiô kuăn pơlê tối ôh tá tơdâng tơ’mô, vâi tro lu\p đi đo. Ăm ‘nâi ‘na túa ki Hngêi kơmăi kơdroh rôe pôm ki ku\n [ă pôm ki ôh tá le\m dêi kuăn pơlê, ngoh Đồng Đức Khôi a tơring Sa Thầy, tối:

‘’Tiô tơdroăng pơkâ dêi hngêi kơmăi, pôm ku ku\n kơdroh 6% la drêng djâ tê pôm ki kân xuân ối kơdroh 6% tơ’nôm tơdroăng ki mâu kơtôu, tơnêi, khe\ng, tơnêi lơ pôm ôh tá krúa xuân ôi kơdroh môi tiah mê há. Môi tiah á kơdroh 13% tung pơla pôm ki kân, ôh tá ai pôm ki ku\n. Ngoh Hà Minh Yên kơdroh 50% môi ta#n bu ối 5 tă’’.

Tí tăng ‘nâi ple\ng ki khât gá a mâu hngêi kơmăi dế tê, roê, uâ pôm loăng a Kon Tum ăm hlo, tơdroăng ki mơnhên tối yă ‘măn kơd^ng tơpoăng lơ khe\ng tuih pơrá xua ngế ki roê dêi hngêi kơmăi xo, ngế ki tê pôm bu ‘nâi ‘’vâi tối tiah lâi, pin hmâng tiah mê’’.

Khu pơkuâ [ă mâu kơ koan ki ai tơdjâk troh tơring xuân tá hâi ai túa pơkâ séa ngăn vâ rak vế hnoăng pơxúa ăm kuăn pơlê. Tung pơla mê, môi ngế kăn pơkuâ Hngêi kơmăi uâ pôm loăng tối, tơdroăng ki kơdroh khe\ng, tuih châ pêi pro tiô túa ki vâi vâ hjip tê:

‘’Khe\ng tuih, tơnêi, kơtôu pôm gá cho tơdroăng ki vâi tối tê. Gá ngăn to a pôm. Mâu rơxế chơ pôm mê gá tơdjâk troh tơdroăng ki mâu khe\ng, tuih tơnêi, prêi krêa a rơxế pôm mê. Khe\ng, tơnêi hên lơ iâ ngăn to rơxế chơ pôm ki mê’’.

Tiô pôa Nguyễn Viết Liệu, kăn pơkuâ, Khu ngăn mâu ngế pêi pêt tơmeăm [ă Pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong kong pơlê Kon Tum tối, rơhêng vâ ai tơdroăng ki tơdâng tơ’mô tung pơla roê [ă kơdroh tơdroăng ki tô tuăn ăm kuăn pơlê ki pêt pôm, rơtế [ă mơdêk hnoăng cheăng rak ngăn dêi Hngêi kơmăi dêi kơvâ cheăng ki ai tơdjâk troh, kal athế pôu râng dêi hnoăng cheăng dêi khu mơdró kâ [ă kuăn pơlê:

‘’Athế ai tơkêa ‘na kế tơmeăm. Tung hlá mơ-éa tơkêa athế pơkâ yă tiô kơ rêm hơnăm [ă yă roê tiô rơnó nôkố la ôh tá iâ tâ yă pơkâ pro tơ’lêi hlâu ăm vâi krâ nho\ng hmiân tuăn vâ ‘no liăn pêt pôm’’.

Mung rơxế pơto pôm loăng tê ăm hngêi kơmăi

{ă 40.000 ha, a kong pơlê Kon Tum pôm cho hdrê pêt ki ai [ăng tơnêi kân má péa ối pá ro\ng loăng kơxu. Nôkố tung kong pơlê ai 6 to hngêi kơmăi uâ mơdiê dế pêi cheăng [ă 2 to hngêi kơmăi tung pơla mơjiâng. Laga, troh nôkố ki hên [ăng tơnêi kuăn pơlê ki pêt xêh, tê xêh, yă ôh tá tơniăn, tiô yă kơchơ.

Tâng mâu tơdroăng ki tô tuăn ki ton [ă pôm loăng a kong pơlê kố ôh tá châ tơleăng, troăng hơlâ ôh tá châ tối tơbleăng pêi pro mê mâu tơdroăng ki ôh tá tro, môi tiah ôh tá tiô túa pơkâ kơpong pêt, tơdroăng ki tơxup tơbriât, tung tê, roê, thăm nếo cho khu tơru\m hjip yă kuăn pơlê cho tơdroăng ki kô trâm tung la ngiâ.

Khoa Điềm chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng