Cheăm Đak Tờ Kan, tơring Tu Mrong ai 4.700 ha kong chiâng xêh, ki hên cho [ăng tơnêi kong ối tung tơdroăng châ ‘no mơhá liăn rak ngăn. Sap hơnăm 2011 nah troh nôkố, 3 tíu cheăng ki pơkuâ ngăn kong cho Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó môi tung khu pêt kong Đak Tô, Khu rak ngăn kong rak kơnho\ng têa Tu Mrong [ă Vi [an hnê ngăn cheăm Đak Tờ Kan pơcháu kong ăm kuăn pơlê, mâu rơpo\ng kuăn pơlê [ă khu lêng kuăn pơlê, ko\ng an cheăm rak ngăn. Ki khât gá ăm hlo, kơnôm ing tơdroăng châ kâ liăn mơhá ăm tơdroăng rak ngăn kong, [ă châ tơdroăng ki pơxúa [ă hnoăng cheăng pôu râng dêi tơdroăng cheăng, tâi tâng [ăng tơnêi kong tung cheăm châ rak ngăn tro khât. Ngoh A Nhóc, Kăn pơkuâ ngăn Đảng ủy cheăm Đak Tờ Kan tối ăm ‘nâi:

‘’Đak Tờ Kan a hơnăm 2007, 2008 nah bô bố xuân ‘nâi cho pá khât tung tơdroăng ki roê, tê, kếo ko, kơtoâ pơkí loăng. Drêng ai troăng hơlâ pơcháu mê gá hiăng hlo kơdroh khât tung tơdroăng ki vâi krâ nho\ng o hmếo pơ kếo ko xêh loăng sap ing pá gong mot tung dế kong, dế kố hiăng pá ai tâng vâ pơchông [ă hdrối nah’’.

Châ tơnêi têa [ă mâu khu pơkuâ ngăn kong tơku\m pơcháu rak ngăn kong lối 202 rơpâu ha, [ă tíu cheăng ki ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong sap ing 200 troh 230 rơpâu liăn môi ha, rêm hơnăm lối 8.700 rơpo\ng xo rak ngăn kong a kong pơlê Kontum ai tơ’nôm kơxo# liăn rêm rơpo\ng sap 4 troh 6 rơtuh liăn, 95 pơlê, rêm pơlê sap ing 18 troh 143 rơtuh liăn [ă 30 khu rơpo\ng, rêm khu 21 rơtuh liăn. Hlo tơdroăng ki ai pơxúa ing rak ngăn kong, kuăn pơlê malối cho hdroâng kuăn ngo xuân hiăng kơhnâ khât vâ veăng pêt [ă rak ngăn kong. To a hơnăm 2016, kuăn pơlê a kong pơlê kố hiăng tơru\m [ă mâu tíu cheăng ki pơkuâ ngăn kong hiăng rak ngăn 1.700 ha kong, tơdrêng amê hnối pêt lối 1.200 ha kong ki nếo pêt. Ngoh A Hồng, ối a pơlê Kon Hia 2, cheăm Đak Rơ Ông, tơring Tu Mrong ăm ‘nâi:

‘’Vâi krâ nho\ng o hlê ple\ng tơdroăng ki pêt kong ai pơxúa ăm dêi tơná. Ai rak ngăn kong ‘nôi mê nếo ai pêt kong, châ tơ-[rê ăm kuăn cháu xo ah hmôi. ‘Na ki châ pơxúa, má môi, vâi krâ nho\ng o châ pơxúa ing kơxo# liăn ki mơhá ăm ing tơdroăng trâ, văng nhâ, chiâ kloh. Má péa, châ liăn pêt kong. Tâng loăng hiăng kân Ko\ng ti pêt kong Đak Tô pơcháu ăm vâi krâ nho\ng o rak ngăn châ kâ liăn ing tơdroăng ki mơhá thăm nếo’’.

Rơtế [ă tơdroăng mơjiâng pêi cheăng kâ veăng kum mơdêk pêi lo liăn, tơniăn tung rêh ối ăm kuăn pơlê, troăng ki ‘no mơhá liăn ăm rak ngăn kong xuân dế kum mâu khu pơkuâ ngăn kong cho khu tơru\m cheăng Tơnêi têa a Kontum ki dế trâm pá hdrối mê hía nah, mê nôkố rêm hơnăm ai tơ’nôm kơxo# liăn vâ pêi pro hnoăng cheăng rak ngăn kong. Tiô mâu Ko\ng pêi pêt kong a kong pơlê tối, drêng tá hâi ai troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong, liăn ngân rêm hơnăm ăm khu mơdró kâ kum ăm tơdroăng ki ‘no mơhá liăn ăm rak ngăn, pêt mơjiâng kong bu châ 15 rơpâu liăn môi ha. Nôkố, kơxo# liăn ki kố cho lối 200 rơpâu liăn, ai kơpong ki ‘nâ châ lối 300 rơpâu liăn. Tiô châ ‘nâi, to\ng kum ing kơxo# liăn kố ai lối 3 rơtal liăn rêm hơnăm sap ing kơxo# liăn ‘no mơhá ăm tơdroăng rak ngăn kong, pôa Đào Xuân Thủy, kăn pho\ pơkuâ ngăn kong ilâng }ư\ Mang Mrai ăm ‘nâi:

‘’Khu pơkuâ cheăng ngin ai tâi tâng kơxo# liăn hbru ăm rêm hơnăm, laga bú iâ ’nâng drêng mơhá tơdroăng ki rak ngăn kong. Troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng ki rak ngăn kong pro ăm tíu pơkuâ cheăng kố kal hbrâ tơnáu tâ tung tối tơbleăng [ă rak ngăn kong, malối tung hnoăng cheăng lăm séa ngăn, ‘no mơhá ăm mâu tơdroăng ki lăm ngăn, séa mơnhên. Tơdjâk ki ó má môi ki ngin mơnhên tối ‘na kong mê ngin pơcháu ăm pơlê pơla veăng rak ngăn kong. Mê cho môi kơxo# liăn ki hên [ă mâu rơpo\ng, kong pơlê, mê cho tơdroăng ki ối pá khât’’.

5 hơnăm hiăng hluâ, kơxo# liăn Khu rak liăn mơhá ăm Rak vế [ă Pêt mơjiâng kong a kong pơlê Kontum ‘no mơhá ăm mâu khu pơkuâ ngăn kong cho tơku\m vâ chê troh 400 rơtal liăn, Vi [an hnê ngăn râ cheăm lối 43 rơtal liăn. Ki khât gá ăm hlo, troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong dế cho rôh vâ ăm tâi tâng kơ koan Tơnêi têa [ă kuăn pơlê rak ngăn kong. Pôa Hồ Thanh Hoàng, kăn pơkuâ khu rak liăn mơhá rak vế [ă pêt mơjiâng kong dêi kong pơlê Kontum, ăm ‘nâi:

‘’Troăng hơlâ ki ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong hiăng mơhnhôk kơxo# liăn ing pơlê pơla vâ veăng tung hnoăng cheăng rak ngăn kong, malối cho kuăn pơlê rêh ối tung kong [ă achê kong, mơjiâng tơ’nôm cheăng pêi [ă ai liăn pêi lo ăm kuăn pơlê, ing mê hơ’lêh tơdroăng cheăng kâ ăm kuăn pơlê veăng kum mơdêk, xut tah hrâ mơnguâ kơtiê xơpá, rế hía rế mơdêk tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê a kong pơlê, mơdêk châ tơ-[rê hnoăng cheăng rak ngăn [ă pêt mơjiâng kong dêi tâi tâng pơlê pơla tung kong pơlê tối tơdjuôm [ă mơdêk tơdroăng ki ai hlâu ‘na ki ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong tối xêh phá’’.

Vâ troăng ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong pơtối mot tung tơdroăng rêh ối, kong pơlê Kontum dế kơhnâ mơdêk hnoăng cheăng tối tơbleăng, mơhnhôk mơdêk ki rơkê ple\ng dêi mâu khu tơru\m, mâu ngế phá, pơlê pơla ‘na ki kal dêi kong kế [ă troăng hơlâ ‘no mơhá ăm tơdroăng ki rak ngăn kong, mơhnhôk kơxo# liăn pơlê rơtế veăng tung hnoăng cheăng rak ngăn, [ă pêt mơjiâng kong, séa ngăn hnê mơhno kơtăng ăm mâu tíu cheăng xúa kong, pêi pro kơtăng, tu\m hnoăng pơkuâ dêi tơná tung troăng hơlâ vâ mơdêk tơ’nôm kơxo# liăn pêi lo. Kong pơlê Kontum xuân pơkâ mơ’no rak vế [ăng tơnêi kong kum ‘no mơhá ăm tơdroăng rak ngăn kong dế ai nôkố [ă mơnhông mơdêk tơ’nôm [ăng kong tung la ngiâ.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng