VOV4.Sêdang - Tung pơla kố nah, kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng dêi mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên pơxiâm mot tung rơnó pêi cheăng ki xiâm tung hơnăm, tơdroăng ki rơhêng vâ ai mâu hdrê pêt, hnối chiâng ai tơdroăng ki tơbriât tung tê mơdró ‘na mâu hdrê loăng pêt. Laga, [ă tơdroăng ki ôh tá pro kơtăng tung hnoăng cheăng rak ngăn, ki dâi le#m dêi mâu hdrê pêt, mê achê pơla kố hlo ôh tá tơniăn ‘na tê rôe hdrê, pơtối mê, hnối pro hên tơdroăng ki tô tuăn tung cheăng kâ. Vâi krâ nho\ng o dế tơkôm khu pơkuâ pêi pro kơtăng tung rak ngăn mâu hdrê pêt ki tê a mâu tíu vâ kum kuăn pơlê mơnhông mơdêk tung cheăng kâ.

Tối ‘na tơdroăng ki tê rôe hdrê loăng a hơnăm kố, pôa Hồ Thanh Đàm, môi ngế ki tê hdrê loăng a cheăm Ea Kênh, tơring Krông Pa], kong pơlê Daklak tối, ma luâ tíu ki mơdâ hdrê loăng ai hên, la mâu hdrê loăng ki châ tơ-[rê ki tê châ liăn hên, môi tiah plâi [ơr, sầu riêng, xuân ôh tá bê vâ tê ăm kuăn pơlê: Hơnăm kố, ai thăm tơ’nôm mâu tíu ki a chê, môi tiah Bình Phước, Gialai, mâu hdrê loăng ki ê môi tiah tiu, loăng kơxu hiăng krâ, hiăng tâi hơnăm châ xo plâi, kúa cho chhá, mê vâi khoh hơ’lêh pêt plâi [ơr, plâi sầu riêng ga kơnâ liăn, xua mê, hdrê hơnăm kố a Daklak khoh iâ. Rêm hơnăm kơnôm ai hdrê ing kơpong peăng mâ hâi lu pá hdroh, la hơnăm kố, kơpong peăng mâ hâi lu tơnêi têa tro tô mơdrăng, têa xăng po lân, mê ôh tá chiâng mơdâ hdrê. Xua ti mê, ma luâ hên tíu ki mơdâ hdrê, la mâu tíu ki mê xuân ôh tá bê hdrê vâ tê ăm kuăn pơlê.

Hên kuăn pơlê kal vâ tăng rôe ‘nâng khu hdrê pêt, mâu tíu ki mơdâ pêt hdrê xuân hiăng po hên tíu, la ma luâ cho tíu mơdâ ki kân lơ kuăn, mâu hdrê loăng ki mê ôh tá ai hlá mơ-éa mơnhên tối ‘na hdrê. Pôa Chu Văn Mùi, ối a pơlê kân Ea Kar, tơring Ea Kar tối ‘na tơdroăng ki pro pá dêi khu ki mơdâ tê hdrê pêt tiah kố: Ing Km5 mot troh a cheăm Hòa Thắng, tíu ki lâi xuân hlo tơbleăng tê hdrê loăng Ea Kmat. Pó mot ngăn tung mê, hlo chêh tối Tíu xiâm Ea Kmat tiah mê tê, la ‘nâi ki lâi cho păng ‘nâng ki lâi ôh. Mot tung mê, môi xiâm loăng plâi sầu riêng vâi tê 100 rơpâu hlối. Klêi chêh ph^u, ăm vâi liăn, ing mê ah, ai môi ngế ki ê djâ mot tung kơdrum, hâk vâ kơdrum ki lâi ga pơchốu ăm kơdrum ki mê. Ơ hơih, hlo ai tá tơdroăng khéa kho, [ă hêng tó, tá ‘nâi ki lâi ki cho, ki lâi ki ôh.

Ti xê to a Daklak, mê ki dâi dêi hdrê loăng pêt cho tơdroăng pro tâi tâng kuăn pơlê ki pêi chiâk a Tây Nguyên tô tuăn. Ki păng ‘nâng, tung mâu hơnăm hiăng luâ hiăng hlo ai hên loăng kơphế ki nếo pêt la hiăng khăng, pêt a lâi bu ai hnông la ôh tá ai pơ’leăng, pêt loăng kơxu la kúa ôh tá lo chhá [ă hía hế pro kuăn pơlê tro lu\p châ 2 xôh. A mâu cheăm Nhân Đạo, Nghĩa Thắng, tơring Dak Rlâp, kong pơlê Daknông, hên rơpo\ng hiăng khéa kho athế ko tah dêi loăng kơxu xua kúa ôh tá lo chhá. Ngoh Lê Quyết Thắng, ối a cheăm Nghĩa Thắng tối: Vâi tối cho hdrê D4 ti mê, mê pin bu ‘nâi cho D4 tê, la pin ôh tá ‘nâi nhên mê hôm xê cho hdrê ki ai chhá hên lơ ôh. Bu ai to tơdroăng ki hlê ple\ng ing túa pêi chiâk deăng rêm hâi, pơtih ngế ki lâi hmâ kúa chhá kơxu mê vâi nếo ‘nâi nhên hdrê ki mê ai chhá hên lơ ôh. Tíu ki mơdâ mê tối, cho hdrê ki ai hên chhá, la troh rơnó loăng kơxu hiăng krâ ah, kúa tơbrêi tơbrêih la ôh tá lo chhá.

Cho môi ngế ki ôh tá mơhúa, tro rôe xêh hdrê a lâi ki ôh tá ai châ, pêt a lâi hiăng châ 3 khế la ôh tá ai pơ’leăng, pôa Phạm Văn Đường, ối a cheăm Ea Pô, tơring }ư\ Jut, kong pơlê Dkanông tối: Vâi krâ-nho\ng o pói rơhêng vâ ki má môi, Khu kăn pơkuâ ngăn tơnêi têa athế séa ngăn mâu hdrê ki mê lơ tơniăn lơ ôh, kal athế ai hdrê ki dâi le\m la yă tê mâu hdrê ki mê chía rơpâ. Ki má péa nếo, pâ Chin phuh kal hriăn mơjiâng pro ti lâi ai tu\m mâu hdrê ki tơniăn, dâi le\m, yă chía rơpâ kum kơdroh iâ ki xơpá ăm kuăn pơlê, xua kuăn pơlê ôh tá ai liăn ngân hên vâ rôe mâu hdrê ki khá.

Drêng hlo rế hía rế hên tíu ki tê hdrê loăng pêt, [ă vâi krâ-nho\ng o hdroâng kuăn ngo, tơdroăng ki tăng rah xêh hdrê ki dâi le\m, ai châ thăm rế pá. Môi tiah rơpo\ng ngoh Y Xuyên, hdroâng mơngế M’nông, ối a cheăm Nâm Ndir, tơring Krông Nô, kong pơlê Daknông tối, ma luâ ai tơnêi troh 5 ha pêt tơmeăm, la drêng xo dêi tơmeăm mơjiâng mê xuân bu bê kâ tê: Tơdroăng mơdâ pêt tơmeăm dế kố vâi krâ-nho\ng o xuân hiăng mơ-eăm pêi, la mơdâ pêt hdrê ki ton hơnăm mê ôh tá châ xo ki klâi hên. Vâi krâ-nho\ng o ngin a kố ối kơtiê, xua tá hâi ‘nâi túa pêi cheăng kâ, pói tơngah khu kăn ai kum hnê ‘na khoa hok kih thuât vâ kuăn pơlê ‘nâi rơkê tung pêi cheăng kâ. Ma lối kum ‘na hdrê loăng pêt, môi tiah loăng kơphế, kơxu, hdrê báu, a lâi ki dâi le\m, vâ vâi krâ –nho\ng o pêi cheăng kâ châ tơ-[rê.

Tung pêi chiâk deăng, hdrê cho tơmeăm ki kal má môi, ing hdrê ki dâi le\m mê nếo châ xo dêi tơmeăm. Kuăn pơlê pói vâ tơnêi têa pơkuâ ngăn i kơtăng tâ mâu tíu ki tê hdrê pêt, hdrê păn, kal athế pơxâu phak [ă khu ngế ki pro xôi tung tê mơdró hdrê pêt, hdrê păn, vâ ga pôi tá ai xếo mâu hdrê ki ôh tá dâi, kum kuăn pơlê châ mơnhông tung rêh ối, cheăng kâ rêm hâi.

Mơjiâng tơdroăng pêi cheăng kâ tiô chal nếo, krá tơniăn, châ pêi lo hên kế tơmeăm vâ tơbriât tê mơdró, mê cho ki xiâm ki mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên dế pêi pro, ma luâ [ă mâu hdrê loăng plâi [ă mâu loăng ton hơnăm. Tơdroăng kố bu châ pêi pro drêng mâu khu râ tơnêi têa, kong pơlê, tơring pơkuâ ngăn kơtăng khât tơdroăng tê rôe hdrê pêt [ă hdrê păn dế nôkố.

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng